Resume
Korte Samenvatting Wijsgerige Pedagogiek, Deel 1 (POL04a)
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Korte versie van mijn samenvatting van het vak wijsgerige pedagogiek
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
HS 0: INLEIDINGWijsgierige pedagogiek – historisch:
- Basisdiscipline in de ‘pedagogiek’, pedagogiek was een filosofische (en wetenschappelijk) doordenken van het
fenomeen opvoeden
Wijsgierige pedagogiek – hedendaags:
- Een ‘buitenbeentje’ binnen pedagogiek, pedagogiek is nu een strikt empirische benadering van het fenomeen
opvoeding. WP: is de speculatieve bezigheid die onrechtstreeks theoretische modellen en begrippen kan aandragen ter
ondersteuning van dat empirisch onderzoek.
- Niet enkel een filosoferen over opvoeden, waarbij inzichten uit de discipline filosofie worden toegepast op het
pedagogische domein. Filosofische vraagstukken verbonden met pedagogische vraagstukken:
o 1) een gepaste manier om vorm te geven aan het individuele en collectieve leven
o 2) een juiste verhouding vinden tussen zelfvorming en vorming door anderen
→ De antieke filosoof is altijd een opvoeder van zichzelf en andere mensen
De vraag naar de essentie van opvoeding: 2 illustraties
Illustratie 1: Mollenhauer: opvoeden is door en door een intergenerationeel
gebeuren
Mollenhauer: Vergeten Samenhang
- Boek opent met negatieve opvatting over opvoeden (misgelopen opvoeding), ligt niet aan individuen die hiervoor
verantwoordelijk zouden zijn, maar aan de complexiteit van het fenomeen opvoeden zelf
- We gaan er verkeerdelijk van uit dat opvoeden in wezen een kwestie van technisch handelen (‘p→q’: het manipuleren
van condities en het stellen van bepaalde interventies leidt automatisch tot het gewenste resultaat)
- We hebben bepaalde ‘resultaten’ voor ogen wanneer we opvoeden, maar in realiteit loopt het dikwijls helemaal
anders. → Vraag is of we dat ‘erg’ moeten vinden?: NEE zegt M. → als we verwachten dat alles goed gaat dan zou
opvoeden technisch handelen zijn ≠ correct!!
- Verliezen iets uit oog als we opvoeding definiëren als een technische kwestie
- Cf. Gedachtenexperimenten: knowledge-insertion, manipuleren van liefde
!! Opvoeden ≠ technisch handelen → gaat niet enkel over het probleem oplossen, maar meer aan de hand
Opvoeding = Ontmoeting tussen mensen die in hun vrijheid moeten worden gelaten → Dit betekent dat kan mislukken:
mislukking is inherent aan opvoeden (en geen te overkomen probleem)
- Opvoeden is een gebeuren:
o Het overvalt ons, zekere passiviteit, kunnen niet alles verhelpen
o Het gebeurt (het vindt plaats, of we het nu willen of niet) en we moeten ons er denkend toe verhouden (het is
niet om het even hoe we opvoeden).
- Opvoeden is in essentie een gebeuren tussen twee generaties waarbij de oudere generatie een betekenisvolle wereld
wil bewaren, door deze door te geven aan de komende generatie. In opvoeding staat het voortbestaan van de wereld
op het spel.
- Opvoeden is een existentieel fenomeen: → nieuwe generatie daagt oude generatie uit
o Oude generatie kan 2 dingen doen: 1) zeggen trek uw plan 2) verantwoordelijkheid opnemen voor nieuwe
generatie
o Hij is zich bewust van dat vaak kan mislopen in opvoeding
o Complexiteit maakt dat het misloopt
,Pedagogische vraag volgens Mollenhauer: waarom willen we überhaupt kinderen?
- We willen zodat wat waardevol is in ons leven kunnen doorgeven, na onze dood dat blijft bestaan (opvoeden is
existentieel fenomeen!): we willen het goede in ons leven doorgeven → nemen verantwoordelijkheid op om dit door te
kunnen geven
- Er is een betekenisvolle wereld en als niet verantwoordelijkheid nemen om door te geven zal wereld niet blijven
bestaan (vgl children of men)
Opvoeden als technisch handelen: de case van het behaviorisme
Behaviorisme = leertheorie die stelt dat men via een geprogrammeerd toedienen/wegnemen van positieve/negatieve
ervaringen (genot/pijn) om het even welk gedrag kan aanleren/afleren (operante conditionering).
- Optimistische visie: je kan iedereen alles aanleren
Watson
- Kan elk kind als weghaalt ouders en in bepaalde condities zet laten opgroeien tot wat dan ook je kan kiezen tot wat je
ze vormt (advocaat, dokter…)
Skinner
- Door gerichte manipulatie (dressuur, conditionering) baby’s ‘opvoeden’ tot totale zelfbeheersing en perfecte
frustratietolerantie
- Sociale utopie: zijn idee is we kunnen perfecte maatschappij creëren
- Kinderen vanaf geboorte weg ouders en in aparte omgeving en trainingsprincipes van behaviorisme toepassen
- Volgens Skinner mogelijk perfecte beheersing en tolerantie door behavioristische principes
- Ideale maatschappij creëren (‘hemel op aarde’): een maatschappij die puur gebaseerd is op verstand.
- Enorm geloof in de maakbaarheid van de (toekomstige) samenleving → sterk voorbeeld van technisch handelen
- → is heel socialistische, democratische visie: het ‘geluk’ moet worden gedemocratiseerd
- Walden II: Commune waarbij biologische verwantschap niet meer telt
- Teaching machine = teacher proof education
Is behavioristische gedragsverandering échte opvoeding?
- Vraag: is die person nu opgevoed?
- Kunt pas opvoeden als je het kind gedeeltelijk in zijn/haar vrijheid laat
- Geloof in vormbaarheid: als alles al vast ligt zou geen zin hebben om op te voeden
- MAAR die obsessie voor vormbaarheid kan tot extreme visies leiden: behaviorisme, totalitair opvoedingssysteem →
vernietigen opvoeding
- Essentieel voor elk opvoeden is het geloof in vormbaarheid (niet verder te bewijzen aanname, een attitude aannemen
die dikwijls ingaat tegen wat zich als meer waarschijnlijk aandient: ‘een kwestie van logica tegen elke logica in’)
- Opvoeden vindt altijd plaats in het spanningsveld tussen sturen en voldoende vrijheid laten.
Film: Children of men
Wat zou het betekenen te leven in een wereld waarin er geen nieuwe generatie meer is?
- Een kille en hopeloze wereld die wordt geregeerd door angst en eigenbelang → depressieve wereld waar iedereen
enkel denkt aan eigen overleven
- !!De betekenis van het leven valt weg → waardevolle doorgeven aan volgende generatie want kan niet meer!!
Existentiële zorg voor de wereld (‘waarom we kinderen willen’) ≠ ‘aardig zijn’ (voor kindjes zorgen)
- De anti-pedagogiek: beperkt zich tot het kind te ‘begeleiden’ → dwz: ‘respect voor zijn rechten’, ‘tolerantie voor zijn
gevoelens’ en ‘bereidheid om van zijn eigen gedrag te leren’. → klinkt sympathiek, dit standpunt krijgt dan ook veel
steun. MAAR gaat zo net de [echt] pedagogische thema’s uit de weg (p. 17)
- Opvoeding = taak van levensbelang → als niet zouden doen dan zou de wereld niet blijven bestaan
, Illustratie 2: Biesta: opvoeding en menselijk subject worden
Centrale gedachten – tekst Biesta
- Kritiek op het herleiden van opvoeden en onderwijzen tot leren (learnification)
o Scholen worden ‘learning environments’, en niet meer unif etc.
o → Wat is hier zo fout aan? (zie Mollenhauer):
o Leren = kennis opdoen en gedragsverandering → als opvoeding tot dit gaan herleiden, herleiden we het
opnieuw tot iets puur technisch !! (Opvoeden ≠ enkel kwestie van leren)
o Opvoeden en onderwijzen worden zo een technische aangelegenheid die ertoe dient om, op basis van de
beste empirische bevindingen, leerresultaten te bekomen
- Learnification verhindert ons om echt fundamentele pedagogische vragen te stellen, i.h.b. wat zijn de centrale
doelstellingen van opvoeden?
- Er is meer aan de hand dan enkel ‘leren’ volgen Biesta: 3 Doelen van opvoeding:
o Kwalificatie: overdracht van en eigen maken van nodige kennis en vaardigheden, die nuttig zijn voor de
arbeidsmarkt
o Socialisatie: Leren meedraaien in de tradities, gevoeligheden en waarden van de samenleving
o Subjectivering: een leven leiden als mens/subject, niet als ding/object; mensen in hun vrijheid laten
▪ Vorming van de persoon centraal en de ontwikkeling van zijn eigen identiteit en uniciteit, zijn
autonomie en verantwoordelijkheid en het ontdekken van zijn drijfveren en passies. De vragen die
daarbij de kern vormen, zijn: wie ben ik, wat kan ik en wie wil ik zijn.
Vragen naar effectiviteit (‘outcome’) zijn niet noodzakelijk educatieve vragen
Twee voorbeelden van wat misloopt als opvoeding wilt herleiden tot technische kwestie, leren, beste leerresultaten:
- Als je enkel uit bent op leerwinsten dan maakt het middel dat je hiertoe gebruikt niet uit vb: straffen
- Huiswerk = nutteloos want levert geen leerwinsten → TOCH belangrijk voor andere opvoedingstaken bv.
Zelfstandigheid
, HS 1: KLASSIEKE OUDHEID
Presokratische filosofie
e
6 eeuw v.Chr., kusten van Klein-Azië en eilanden in de Middellandse Zee
Van mythos naar logos
2 manieren om de samenhang en regelmaat in de kosmos te verstaan
- Obv verhaal over goddelijke krachten waar de mens geen vat op heeft: regels volgen die men altijd heeft gevolgd,
morele tradities
- Rationeel wille begrijpen adhv argumenten die men kan controleren en weerleggen en obv natuurkrachten
Thales van Milete → de wereld werkt niet zoals we vroeger dachten, dus we moeten filosoferen
- Alles is water → ondanks naïviteit toch revolutionaire stap in denken
<-> mythe: je gelooft het <-> Thales: kan het weerleggen zijn redenering DUS overgang van mythisch denken naar reden
Klassieke periode
5e en 4e eeuw v.Chr., Stadstaat Athene
- Traditionele ordening van de maatschappij is niet langer vanzelfsprekend: ontdekking dat er geen noodzaak is (→
uitvinding van het theater, de democratie, de school)
- Dus: ook op het vlak van denken over hoe vorm te geven aan het (samen)leven vindt een overgang plaats van mythos
naar logos !!
- Door kolonisatie komt men in contact met nieuwe tradities, zede en gewoonten en zien ze dat dat wat voor hen als
natuurlijk (physis) overkwam, eigenlijk niet natuurlijk en vanzelfsprekend was
- Ethisch vacuüm: in plaats van nog langer te vertrouwen op de traditionele leefregels en zien mensen zich genoodzaakt
zelf maatstaven te gaan zoeken
- Alle vrije burgers worden geacht aan dit debat op de agora deel te nemen (↔ idiotes)
De Sofisten
- Ontstaan van leraren (de sofisten)
- Kritiek Socrates/Plato:
o Relativisme: enkel geïnteresseerd in de overtuigingskracht van argumenten, niet in de waarheidswaarde ervan
(macht en nut komen in plaats van waarheid)
o Lieten zich betalen voor diensten
- Cynische visie op politiek
- Protagoras: de mens is de maat van alle dingen: er bestaat geen absolute waarheid
- Prodikos: de goden zijn een projectie van wat de mens tot nut strekt
- Kritias: de goden zijn een sluwe uitvinding om de mensen onder de knoet te houden
- Isocrates: de uitvinding van de school
- Voor het eerst discussie over de rechtvaardiging van slavernij
- Algemene strekking van denken sofisten → nut en macht zijn meer belangrijk in het leven dan de waarheid
o 1. Er is geen absolute waarheid
o 2. Het komt neer op macht in het leven
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur cathoschelkens. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
53340 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans