Notes de cours
Samenvatting hoorcolleges Onderwijs
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting hoorcolleges Onderwijs
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
ONDERWIJS IN RELATIE TOT SAMENLEVING EN CULTUURFocus in dit vak ligt op het raakvlak tussen onderwijs en samenleving/ cultuur. Het
uitgangspunt is dat onderwijs een maatschappelijk fenomeen is. Het gaat over de
maatschappelijke inbedding van onderwijs en wat de maatschappelijke betekenis is/
kan zijn van onderwijs.
COLLEGE 1: Durkheim
1 Situering van de tekst: ‘L’éducation, sa nature, son role’
Durkheim is een van de grondleggers van de sociologie. Historisch situeren we hem
na de Franse Revolutie (1789). Er was een revolutie tegen de absolute monarchie,
aristocratie en kerk. Men wou ‘liberté, égalité en fraternité’.
Na de Franse Revolutie was er een lange periode van instabiliteit. De tijd van
Frankrijk Tweede Keizerrijk (1852-1870) en Derde Republiek (1870-1940) is de
periode waarin men op zoek gaat naar stabiliteit. Hierbij neemt de integrerende
functie van religie af en men gaat over naar een seculiere moraal. Men gaat over van
een agrarische (sociale cohesie) naar een geïndustrialiseerde samenleving (nieuwe
manieren van sociale cohesie zoeken):
» specialisatie in taken (andere arbeidsindeling): landbouwers met weinig
differentiatie in fabrieken kleine taken op zich nemen en er is grote
afhankelijk van elkaar (veel differentiatie)
» urbanisatie
» fragmentatie
Men gaat op zoek naar nieuwe instellingen en wetten die bijdragen aan de 3 nieuwe,
centrale concepten:
» scheiding van kerk en staat
» wetgeving en onderwijs seculier
» godsdienst privé-aangelegenheid (Laicité-lekenstaat)
Durkheim stelt hier allerlei vragen bij. Hij bekijkt verschillende maatschappelijke
fenomenen begrijpen en hierover suggesties doen.
Functioneel-sociologisch perspectief: kijken naar de functie van iets binnen de
samenleving.
Sociaal feit: collectieve manier van handelen en denken dat los van het individu
bestaat en dat het individu beïnvloedt en beperkt.
Sui generis: eigen aan de sameleving, collectief.
Sociologie: wetenschappelijke studie van sociale feiten.
Hij neemt een functioneel-sociologisch perspectief (functionalisme) in. Hij bekijkt
de sociale feiten sui generis. Hij verwerpt het methodologisch individualisme. Door
deze methode wordt hij grondlegger van de sociologie. Hij ontwikkelt een eigen
wetenschappelijke, sociologische methode (gebaseerd op statistiek, ethnografie,
studie van geschiedenis). Het gaat niet enkel om te begrijpen, maar ook over ‘in te
grijpen’ beleidsfunctie.
1
, Mechanische solidariteit: agrarisch, weinig differentiatie, druk tot conformisme.
Organische solidariteit: geïndustrialiseerd, sterke sociale differentiatie,
onderlinge afhankelijkheid.
Collectief bewustzijn: gemeenschappelijke opvattingen, ideëen die burgers van
eenzelfde samenleving met elkaar delen.
Er is ook een overgang in solidariteit: mechanische solidariteit organische
solidariteit. Er is bij deze nieuwe vorm meer nood aan het stimuleren van gedeelde
waarden en normen/ collectief bewustzijn. Een collectief bewustzijn is een
voorwaarde voor solidariteit en sociale cohesie, dat afhankelijk is van de stimulatie
van de staat.
2 Tekstbespreking
Tekst bestaat uit 4 delen:
» Definities van opvoeding kritische beschouwing:
Situering van zijn specifieke invalshoek, afzetten t.o.v. andere invalshoeken
» Definitie van educatie:
Durkheims definitie van educatie
» Consequentie van definitie: sociale karakter van onderwijs en opvoeding:
essentieel sociale betekenis van educatie
» Rol van de staat met betrekking tot educatie:
De noodzakelijke rol van de staat (beleidsfunctie)
2.1 Definitie van opvoeding. Kritische beschouwing
Educatie (algemeen): alle directe en indirecte natuurlijke en menselijke invloeden
(van onszelf en van anderen) op de mens (vb. omgevingsfactoren, invloed van
tijdsgenoten op mens, invloed van volwassenen op jongeren …)
Educatie (Durkheim): invloed van volwassenen op jongeren.
2.1.1Waaruit bestaat deze invloed?
Kant geeft een eerste definitie en zegt dat doel van educatie is: “in ieder individu
iedere volmaaktheid en vaardigheid ontwikkelen waar het individu ontvankelijk voor
is en in ieder individu harmonische ontwikkeling van alle menselijke vermogens
proberen bereiken”.
Durkheim vraagt zich af:
» of dit geen ideaalbeeld is
» of het wel mogelijk/ wenselijk is is er geen differentiatie nodig tussen
mensen
Mill neemt een utilitaristisch standpunt in dat zegt dat het doel van educatie “van het
individu een voorwerp van geluk maken voor het individu zelf en voor zijn gelijken”
Geluk is het doel en dat is een individuele aangelegenheid.
Durkheim vraagt zich af:
» wat is geluk? het is iets subjectief
2
, » is geluk voldoende? en varieert en evolueert wat wij onder geluk verstaan
niet?
2.1.2Reactie van Durkheim op 2 gangbare definities
Durkheim vindt de definities te algemeen en uniform.
“Zij gaan uit allemaal uit van de veronderstelling dat er een ideale en
volmaakte opvoeding bestaat die zonder onderscheid voor alle mensen geldt”
Het is wel duidelijk dat educatie tijd- en plaatsgebonden is en dat het een praktijk
is, ingebed in een maatschappij en niet zonder meer een intentioneel, logisch en
planmatig gegeven. Het educatieve systeem is een sociaal feit:
» gevolg van leven in gemeenschap; kunnen onze kinderen niet zomaar
opvoeden zoals we zelfs zouden willen
» gevolg van invloeden uit verleden
» afhankelijk van godsdienst, industrie, … (andere sociale feiten)
Durkheim zegt dat samenleving bestaat uit allerlei sociale feiten (religie, arbeid,
educatie, …) en die feiten geven ook vorm aan de samenleving. We kunnen educatie
als sociaal feit onderzoeken door te kijken naar het doel/ functie van educatie en
nagaan welke behoeften educatie in het verleden beantwoord heeft.
2.2 Definitie van educatie (p. 213-216)
Het uitgangspunt is dat educatie iets te maken heeft met een jongere en oudere
generatie, waarbij de oudere een invloed uitoefent op de jongere. Educatie heeft in
verschillende samenleving altijd 2 functies (tweeledig):
» Uniform: gemeenschappelijke basis, algemene opvattingen, ideaalbeeld van
mens (intellectueel, fysiek, zedelijk)
» Meervoudig afhankelijk van groep, stand, klasse, … (= differentiatie,
impliceert ongelijkheid1, maar niet in moreel opzicht)
Functie van educatie:
Definitie van educatie:
1
er is ongelijkheid en dat zal altijd zo zijn. Er zijn verschillen en meervoudigheid nodig.
3
, 2.3 Consequentie van definitie: sociale karakter van onderwijs en
opvoeding (p.216-217)
Educatie is niet beperkt tot het te voorschijn halen van latente mogelijkheden die
aanwezig zijn in het individu (vb. Kant). Educatie is de maatschappij die in de mens
een nieuw wezen schept. De mens wordt geboren als een individualistisch wezen
dat we door educatie een sociaal, nieuw wezen maken.
Dit betekent niet noodzakelijk een tirannie van de maatschappij over de mens, want
de mens is slechts mens omdat hij in een maatschappij leeft. Educatie maakt van
mensen echte menselijke wezens (verheft hen boven dieren en boven zichzelf).
p.218-219
Educatie leidt tot maatschappelijke vooruitgang wat typisch menselijk is (≠
dierenwereld). We geven opgebouwde kennis van generatie op generatie door (≠
instinct).
2.4 Rol van staat met betrekking tot educatie
Wat zijn rechten en plichten van de staat op vlak van onderwijs en opvoeding?
» Klassiek antwoord op die vraag (dat hij weerlegt):
Kind hoort toe aan ouders (eerste opvoedingsmilieu – eerste socialisatie). Er
is een negatieve opvatting over de rol van de overheid. De bemoeienis van de
staat is beperkt (plaatsvervanger/ hulp). Staat moet enkel scholen ter
beschikking stellen aan ouders.
» Antwoord Durkheim:
De staat moet toezien dat educatie een sociale oriëntatie heeft (positieve
opvatting van de staat). Educatie mag niet enkel worden overgelaten aan
particulier initiatief (want zou leiden tot fragmentatie en verdeelde natiestaat).
MAAR betekent niet dat er een monopolie van de staat is. Particuliere
initiatieven van ouders kunnen zinvol zijn, aangezien vernieuwing sneller gaat
(van onderaan). Staat moet controleren (weten wat gebeurt op school). Staat
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur samenvattingenpw. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
62890 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans