HC Maaltijdzorg en mantelzorg nu en in de toekomst
-Gemeenschappelijke deler:
• VAN maaltijdzorg en mantelzorg
- vanzelfsprekende dagdagelijkse activiteit
- weinig specifieke kennis en kunde voor nodig
- multidisciplinaire problemen met een multidimensionele oorsprong en aanpak
• NAAR maaltijdzorg en mantelzorg die levens kan redden en de levenskwaliteit op
lichamelijk, psychisch en mentaal vlak doen toenemen
- Bewustwording
- Kennis en kunde
- stapsgewijs werken
- duidelijke communicatie
- interdisciplinaire samenwerking
-Relevantie maaltijdzorg: Betekenis van eten en voeding
• Geeft structuur aan je dag, seizoen, jaar (kleurt de ééntonige dag)
• Het activeert ouderen (motoriek, communicatie, smaaksensatie,…)
• Het is een activiteit/beleving met effecten op:
- het biologisch en fysiologisch functioneren
- Het sociaal, psychologisch, animerend, cultureel en religieus functioneren
- het organisatorisch, het belevingsaspect en het begeleidingsaspect van eten en drinken
bij ouderen
MAALTIJDZORG = therapie
-Maaltijdzorg bij ouderen: een uitdaging:
• Complexe voedingsproblemen (veroudering, welvaartsziekten en toenemende
kwetsbaarheid)
• Nood aan geïndividualiseerde en holistische aanpak
• Problemen: ondervoeding, dehydratie, een gebrek aan hulpmiddelen, een gebrek aan
opgeleid personeel, organisatorische problemen, beperkt budget voor voeding,….
-Realiteit:
• Hoge prevalentie voor ondervoeding en dehydratie voor alle ouderen in de samenleving met
een extra verhoogd risico voor bepaalde aandoeningen en afdelingen in het ziekenhuis.
• Cijfers ondervoeding:
- Thuiswonende ouderen: 5%-12%
- WZC: 40-85%
- Ziekenhuis: 20%-80%
• Cijfers dehydratie:
- 70% van de gehospitaliseerde ouderen
- 10% vochtverlies is ernstig
- Vanaf 20% vochtverlies kans op overlijden
, -Veranderingen bij het ouder worden:
-Fysiologische veranderingen (anorexia of ageing, sarcopenie)
• Veroudering en kwetsbaarheid (geriatrisch profiel, frailty)
• Verandering lichaamssamenstelling (toename vetmassa, afname botmassa, afname
watergehalte, veranderingen in het maag-darmkanaal, afname vitaminen,…)
• Mond- kauw en slikproblemen (geurverlies, smaakverlies)
-Algemeen advies HGR:
• zorg voor een gevarieerde voeding en voldoende beweging, ook op oudere leeftijd
• mediterrane levensstijl (rijk aan groenten, fruit, vis, olijfolie en peulvruchten, niet roken,
matige alcohol consumptie, veel bewegen en sociaal actief zijn) een goede manier om
gezond oud te worden. Die levensstijl kan de kans op sterfte met 25-50% reduceren
-Gevolgen/oorzaken slechte maaltijdzorg:
• verlies van kwaliteit van leven: fysiek, emotioneel, valrisico,…
• vermindering van algeheel functioneren (ADL-functioneren)
• afname van de weerstand, meer kans op infecties
• slechtere wondgenezing (skin tears) en meer kans op decubitus
• afname spierkracht: mobiliteit, ademhalingsspieren, hartspierfunctie
• verminderde darmwerking (obstipatie)
• vermoeidheid
• apathie of depressie
• meer medicatiegebruik
• cognitieve achteruitgang
• langere en meer intensievere verpleegduur en dus hogere kosten
• hogere morbiditeit en hogere mortaliteit
• …
Ondervoeding en dehydratatie, cachexie en sarcopenie en anorexia of ageing: definitie- kenmerken
en symptomen
-Risicofactoren en oorzaken: complex verhaal!
• Lichamelijk: leeftijd, slikstoornissen, infecties,…
• Psychische: depressie, rouw,…
• Sociaal: alleenwonend, laag inkomen,…
• Organisatorisch: vaste eetmomenten, te weinig kennis,…
• andere factoren: dieet, NPO, voedselweigering, begeleidingsaspect…
-Taak van de verpleegkundige:
• De problemen in de maaltijdzorg herkennen en erkennen!
• De maaltijdzorgproblemen screenen en observeren ((MNA, MUST, SGA, SNAQ,…)!
• Realistische en haalbare doelstellingen formuleren in samenspraak met de oudere!
• Acties ondernemen om het maaltijdzorgprobleem op korte en lange termijn aan te pakken!
• De uitkomsten evalueren en bij te sturen waar nodig!