Resume
Samenvatting Transculturele hulpverlening deel 1
- Établissement
- Karel De Grote-Hogeschool (KdG)
Samenvatting van deel 1 (periode 2) van transculturele hulpverlening.
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
HOOFDSTUK 1: DE INTERCULTURELE CONTEXT1.1 1 EEN PLURIFORME (ETNISCH-CULTUREEL-DIVERSE) SAMENLEVING IS DE REALITEIT
Diversiteit is een kenmerk van onze leefwereld geworden. De diversiteit van de moderne samenleving
heeft niet alleen betrekking op cultuur en etniciteit, sociale afkomst en beroep, maar ook op interesses,
(vrije) tijdsbesteding, leefstijl en betrokkenheid. Cultuur is slechts een bepaalde, zij het op dit moment
prominente marker van diversiteit.
De maatschappelijke heterogeniteit (verscheidenheid/diversiteit) van de samenleving drukt zich al
geruime tijd uit in een egalisering van machtsverhoudingen, een proces van individualisering,
ontkerkelijking, vergrijzing, uitdunning van familieverbanden, emancipatie van vrouwen, andere
gezinsstructuren…
De laatste decennia is door immigratie de etnisch-culturele diversiteit van de samenleving toegenomen
zodat we kunnen spreken van een multiculturele samenleving: een samenleving met tal van
verschillende (etnisch-culturele) groeperingen die ieder een eigen culturele achtergrond en leefwijze
hebben.
Het beeld van de immigratie is lange tijd bepaald door instroom van allochtonen, de vroegere
gastarbeiders. In opeenvolgende golven kwamen aanvankelijk Polen, later Italianen, Grieken en
Portugezen. Sinds de jaren 60 werden Turken en Marokkanen aangetrokken. De dekolonisatie bracht
vele Congolezen en Rwandezen naar ons land.
Met de migratie van de afgelopen jaren wordt ook de entisch-culturele diversiteit van de allochtone
bevolking aanzienlijk groter. De groep nieuwkomers omvat naast introuwers (huwelijksmigratie) en
arbeidsmigranten, vooral vluchtelingen en asielzoekers afkomstig uit Oost-Europa, het Midden-Oosten
en delen van Zwart Afrika.
Daarnaast dragen de globalisering en mondialisering van de media, met het vrije verkeer van goederen,
geld, mensen en transnationale betrekkingen bij tot verduurzaming van culturele pluriformiteit binnen
onze samenleving.
1.2 DE REALITEIT VAN ETNISCH-CULTURELE DIVERSITEIT (MULTICULTURALITEIT) IS EEN UITDAGING
1.2.1 SAMENLEVINGSPROBLEMEN
De realiteit van een etnisch-cultureel diverse samenleving, de multiculturele samenleving, in de
betekenis van het samenwonen van verschillende groepen, noopt ons tot het voeren van
samenlevingsdebatten. Maatschappelijke veranderingen zorgen ervoor dat verscheidenheid ook op
heet wat vlakken zichtbaar wordt.
Individualisering, modernisering, globalisering en multiculturalisering van de maatschappij zijn voor
sommige mensen een feit, voor anderen een uitdaging of juist een moeilijke opgave. Globalisering
brengt fragmentarisering van de samenleving met zich mee, individualisering vervalt soms in
maatschappelijke verruwing en de multiculturele samenleving omvat meer dan een verrijking van de
nationale eetcultuur en brengt hardnekkige sociale problemen met zich mee.
Individualisering
Met de ontzuiling van België deed de individualisering van de bevolking zijn intrede. Een ontwikkeling
in de samenleving waarbij het individu en zijn behoeften meer centraal komen te staan. Het individu
wordt niet langer vooral gezien als onderdeel van grotere gehelen, zoals het gezin, maar als op zichzelf
1
,staand wezen. Een culturele oriëntatie waarin onafhankelijkheid, autonomie en zelfredzaamheid
belangrijker zijn dan groepsloyauteit.
Voordelen van individualisme:
• Autonome, vrije burgers die los van sociale druk hun eigen keuzes maken en verantwoordelijkheden
nemen.
Individualisering is lange tijd als iets nastrevenswaardigs gezien en als een kenmerk van de westerse
samenleving, maar wordt tegenwoordig steeds vaker als een probleem bestempeld.
Nadelen van individualisme:
• Kan in extreme gevallen leiden tot atomisering (versplintering) van de samenleving.
• Door toenemende individualisering is de manier waarop we ons leven invullen minder voorspelbaar
en veel persoonlijker geworden.
• Mensen verhuizen, veranderen van job, van partner of politieke voorkeur. Het individu staat steeds
meer centraal en de maatschappij bepaalt niet langer hoe men moet leven. Dat maakt het er niet
altijd eenvoudiger op. Traditionele structuren bieden minder houvast.
• Nieuwe geloofssystemen belanden door internet en televisie onmiddellijk in onze huiskamers.
• Het warme nest van de familie en dorpsgemeenschap, dat voorheen onze keuzes bepaalde, ruimt
steeds meer plaats voor een stedelijke jungle, waarin het gemeenschappelijk leven hoe langer hoe
meer naar de achtergrond verdwijnt.
Individualisering in het westen ging samen met een steeds groter wordende culturele homogenisering
over zaken als echtscheiding, gelijkheid van mannen en vrouwen, scheiding van kerk en staat,
homoseksualiteit, ongehuwd moederschap… zaken waarover de meningen in veel andere landen veel
dieper verdeeld zijn.
Modernisering
Kenmerkend aan modernisering is de vermeerdering van de sociale leefwerelden. Een leefwereld is het
geheel aan van betekenissen dat een individu deelt met anderen. In tegenstelling tot de premoderne
samenlevingen zijn in de moderne samenleving het publieke en privédomein gescheiden, en is het
dagelijks leven opgedeeld in verschillende segmenten met een eigen betekenis- en ervaringswereld:
werk, vrije tijd, religie en virtuele ruimte op het internet.
Globalisering
Globalisering leidt niet alleen tot homogenisering maar ook tot het benadrukken van verschillen. In die
zin brengt het evenzeer diversiteit voort.
Voordeel:
• Globalisering werd lange tijd positief tegemoet getreden met ideeën over kosmopolitisme en
wereldburgerschap.
Nadelen:
• Inmiddels is duidelijk geworden at globalisering ertoe geleid heeft dat een groot deel van de mensen
zich eerder naar binnen dan naar buiten richt.
• In een veranderende wereld zoeken mensen zingevende kaders en houvast en geborgenheid in de
eigen groep en gaan zich hierdoor terugplooien en afsluiten voor de diversiteit.
• Tegelijkertijd zorgt globalisering ervoor dat het proces van migratie en vestiging van karakter is
veranderd. De snel gedaalde kosten van transport en moderne communicatiemiddelen hebben
ervoor gezorgd dat het voor migranten veel eenvoudiger is geworden om blijvend contact te
onderhouden met het land van herkomst of met landgenoten in andere landen. Verwacht wordt
2
, dat deze nieuwe transnationale migranten zich anders zullen profileren ten aanzien van de
ontvangende samenleving: hun meervoudige identiteit zal mede vorm krijgen door identificaties
met groepen in het herkomstland of in de wijde diaspora. De nieuwe technologie biedt hiervoor de
nodige infrastructuur.
Diaspora = het tussen andersdenkenden verstrooid wonen van leden van een gemeenschap.
Multiculturalisering
In de multiculturalisering manifesteren de globalisering en de individualisering zich in een specifieke
vorm. Migratie en diversiteit zijn een vorm van interne globalisering: de wereld dient zich, met al zijn
rijkdom en al zijn problemen, aan binnen de grenzen van onze samenleving.
Culturele diversiteit betekent dat er verschillen bestaan die leiden tot groepsprocessen. Daarbij gaat
het om definities en indelingen van groepen, officieel en in het dagelijks leven, om optredende
stereotyperingen en gevoelde loyaliteiten, en om een proces van wederzijdse aanpassing, waarbij
verschillen in posities, waarden, levenswijzen en machtsverhoudingen een rol spelen.
Etnisch-culturele diversiteit is cultuurverschillen gecomprimeerd in groepsprocessen. Het gaat om de
manier waarop groepen met elkaar omgaan, zich aan elkaar aanpassen, in tegenstellingen gevangen
raken en in conflict komen.
De migratie van sommige groepen staat in een ongemakkelijke verhouding tot de consensus in het
westen over een aantal waarden en verworvenheden als scheiding van kerk en staat, omgangsvormen
tussen man en vrouw en het belang van de individuele vrijheid.
Sommige migrantengroepen richten zich sterk op de eigen groep en diens normen, stellen hun religie
boven de wet en hanteren andere sociale omgangsnormen. De modernisering van onze samenleving
blijkt zo minder lineair dan gedacht.
In de loop van de tijd is het onbehagen over het samenleven van verschillende culturele groepen
duidelijk voelbaar geworden. Gaandeweg is er twijfel ontstaan over het impliciete idee dat de
migranten, die zich blijvend in België vestigden, uiteindelijk wel zo zouden worden als wij, of dat in ieder
geval wel zouden willen. Het onvermogen, of in de ogen van velen nog veel erger, de onwil van groepen
om dat te doen, heeft onvrede doen ontstaan over de multiculturele samenleving.
Niet alleen is er sprake van een duidelijke verharding van het migratie- en integratiedebat, ook zijn
culturele kwesties daarin meer op de voorgrond komen te staan.
Het idee van botsende beschavingen: verschillende beschavingen zouden verschillende normen en
waarden vertegenwoordigen die onmogelijk kunnen samenleven, krijgt meer aanhang. Er is een debat
bezig over wat de westerse cultuur is, over wat westerse waarden zijn, integratie, tolerantie, aanpassing
en assimilatie, discriminatie…
In deze context doet de multiculturele samenleving een oproep tot bewustwording van de eigen
culturele geschiedenis en bepaaldheid tot het herdefiniëren van ons sociaal, politiek en cultureel
samenlevingsmodel. Hierbij dienen we ons te positioneren ten aanzien van het (cultureel) verschil: hoe
willen we omgaan met elkaars verschillen en hoeveel- en welk verschil we aankunnen of aan willen.
Dit debat leidt tot verhitte discussies omdat bij thema’s als cultuur, identiteit, religie… mensen zich
aangesproken voelen in hun diepste zijn, in erg persoonlijke gevoelens. Over en weer zijn er grote
gevoeligheden als het gaat om het benadrukken en afwijzen van de gebruiken van de ander.
3
, Immigranten voelen zich op tal van manieren buitengesloten en gediscrimineerd en concluderen in
sommige gevallen dat zij er niet echt bij horen. Omgekeerd reageren bepaalde groepen Belgen gekrenkt
als migrantengroepen zich op sommige punten niet aan Belgische gebruiken en waarden willen
aanpassen.
Veel van de onvrede is gericht op de islam: de integratie van de Belgische moslims is een grote publieke
en politieke zorg geworden. Bovendien gaat de interactie tussen diverse mensen vaak gepaard met veel
en tegengestelde emoties: onzekerheid, angst voor het vreemde en onbekende, maar ook
nieuwsgierigheid…
Daarnaast worden heel wat van de gebruikte begrippen verkeerd begrepen. Ogenschijnlijk éénduidige
en makkelijke woorden blijken keer op keer op uiteenlopende en erg persoonlijke manieren
geïnterpreteerd te worden.
Leren omgaan met culturele diversiteit is dus iets wat men op de een of andere manier moet verwerven
of ontwikkelen. Verzoenen, verenigen, overnemen, bedwingen en vrede stichten zijn bewuste
handelingen, beschaafde handelingen, die scherpzinnigheid en doorzettingsvermogen vragen;
handelingen die men zich eigen moet maken, moet aanleren, moet ontwikkelen. Dat vereist een
weloverwogen aanpak, pedagogische vaardigheden, maar ook een passende wetgeving en adequate
instellingen.
1.3 MEERVOUDIG KIJKEN NAAR VERSCHIL: DIVERSITEITSBENADERINGEN
Beleid, organisaties en hulpverleners hebben in de loop van de jaren diverse methoden ontwikkeld ten
behoeve van het omgaan met diversiteit. Onderliggend aan deze methodieken en werkwijzen ligt een
visie, benadering ten aanzien van diverse groepen.
Deze benaderingen worden ook wel de 4 D’s genoemd, naar de kernbegrippen waar ze naar verwijzen:
dit zijn het Deficit (gebrek), Difference (verschil), Discrimination (discriminatie) en het Diversity
(diversiteit) model.
1.3.1 DEFICITBENADERING: (GEBREKMODEL): INHALEN VAN ACHTERSTANDEN
Het oudste model, dat bekend staat als het gebrek model, is gebaseerd op het idee dat
nieuwkomers/andersculturele cliënten gebreken hebben, dat ze iets missen. Het gaat ervan uit dat die
mensen de waarden en normen van de organisatie niet hebben geïnternaliseerd, dat ze niet begrijpen
hoe mensen met elkaar om zouden moeten gaan op het werk of dat ze niet voldoende vaardigheden
hebben.
De oplossing is om te proberen de mensen zelf te veranderen tot ze in de dominante cultuur passen en
aan de eisen van de organisatie kunnen voldoen.
Mogelijke activiteiten om de vermeende achterstanden op de meerderheid in te halen, zijn cursussen,
voorlichting en bijscholing.
Krachtig in deze benadering is vooral het geloof dat mensen zich kunnen ontwikkelen. Een serieus
kritiekpunt op dit model is dat het woord achterstand stigmatiserend werkt en dat het de nieuwkomers
als de probleemgroep ziet. Van hen wordt verwacht dat zij zich aanpassen als ze geen buitenstaanders
willen blijven. Het gedrag van de dominante groep wordt niet aan de orde gesteld. Het komt bij niemand
op dat de structuur van de organisatie voor uitsluiting kan zorgen. Vanuit kritiek op dit model is het
tweede model ontstaan.
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur yararombouts14. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
72042 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans