Mineralen
- Macro-elementen
- Spoorelementen: < 0,01% van de totale massa van het organisme; max 100 ppm
gemiddelde concentratie (Fe,I,F,Zn,Se)
=> Beiden zijn essentieel
Calcium
- aanwezig in bv kaas en melk
- Resorptie stijgt door lactose, vit d, inuline, fructo-oligosachariden en fosfolipiden, daalt
door binding met oxaalzuur, fytaten, voedingsvezels.
- Het gehalte aan eiwitten en natrium kan de calciumexcretie via de urine doen toenemen.
- Verminderde resorptie bij toename van calcium in de voeding, verhoogde resorptie bij
hogere calcium-behoefte
- Functie: stevigheid en rigiditeit in het skelet ovv calciumfosfaat en hydroxyapatiet +
hardheid van tanden
- Osteoporose (botontkalking): botsamenstelling normaa, afname hoeveelheid bot, minder
sterkte en meer kans op fracturen.
3 Types: postmenopauzaal, hoge leeftijd en immobilisatie
- Osteomalacie/rachitis bij kinderen (beenverweking): toename hoeveelheid niet-
gemineraliseerd weefsel, gebrek aan calcium en/of fosfaat of vit D
Oorzaken: verstoorde Ca-resorptie, onevenwichtige voeding, verhoogde Ca-behoefte,
slechte nierfunctie door Cd-intoxicatie
Teveel:
melk-alkalisyndroom = metabolische alkalosis en hypercalciemie
nierstenen = calciumoxalaat of mengsel calciumfosfaat en calciumoxalaat
ADH: 950 mg, meer dan 2,5 g/dag vermijden
Magnesium
- aanwezig in groenten, schaalvruchten, peulvruchten
- 1/3 in het skelet -> plasmaconcentraties op peil houden
- Functie: rol in genregulatie, overdracht van elektrische signalen in
zenuwen/celmembranen/eiwitsynthese en spiercontractie
- Tekort: zeldzaam en secundair; hypokaliemie, hypercalciemie, neuromusculaire
hypergevoeligheden, elektrocardiografische afwijkingen en hartritmestoornissen
- Teveel: laxerend, minder of verdwijnen van de peesreflex
- ADH: 350 mg (man) /300 mg (vrouw), meer dan 2,5 g/dag vermijden
, Natrium
- Aanwezig in keukenzout (NaCl), brood, kaas, soep
- In additieven van maagzouten
- Functie: volemie (extracellullair volume en bloedvolume) en waterhuishouding op peil
houden
- Tekort: Na-depletie door overmatig zweten, insufficientie in bijnierschors (ziekte van
addison)
- Teveel: 2-3x de nodige hoeveelheid zonder een stijging in de activiteit van het RAAS-
systeem of sympatisch zenuwstelsel; veel zoutverbruik bevordert de arteriele hypertensie,
maagcarcinoom en invloed op nierfunctie/nierziekte
Er is een preventieve aanpak nodig bij arteriele hypertensie en/of obesitas -> zoutarme
voeding.
ADH: moeilijk te bepalen, behoefte is 600-2000 mg
Kalium
- In de meeste voedingsmiddelen vnl fruit en rauwkost
- Functie: een onvoldoende K inname versterkt het effect van teveel aan natrium op de
bloeddruk; een voldoende hoge K inname zal het effect van zoutreductie op hypertensie
versterken, minder risico op cardiovasculaire ziekten/coronaire hartziekten/cardiovasculaire
mortaliteit, minder risico op nierstenen en osteoporose
- Tekort: bij patienten met arteriele hypertensie, insuline resistentie en type 2 diabetes
Spierzwakte en hartfunctie-stoornissen
- Teveel: nierstoornissen, spierkrampen en hartritmestoornissen
ADH: 3000-4000 mg
Sporenelementen
- Aangeboren deficientieziekten: te weinig sporenelementen: ziekte van Menkes met storing
in het Cu-metabolisme, minder Cu in plasma/hersenen/lever en meer Cu in nieren en
spieren. Er is ook minder Cu-resorptie thv de dunne darm, neurologische beschadigingen,
kleur- en structuurveranderingen van het haar. Er is een lage levensverwachting
- Aangeboren opstapelingsziekte: teveel sporenelementen: ziekte van wilson
(hepatolenticulaire degeneratie), sterke vermindering van het ceruloplasmine eiwit dat Cu
bindt, meer Cu in de lever, hersenen en cornea
Behandeling: penicillamine (chelator) en zinksulfaat (belet Cu-resorptie thv de dunne darm)
- Aangeboden ovv supplementen
- Beschermt tegen kanker bij mannen, geen effect tegen cardiovasculaire ziekten
