OMGEVINGSRECHT: HOOFDSTUK
1&2
INLEIDING
DOELSTELLINGEN VAN HET VAK:
- verder bouwen op bestuursrecht
- omgevingsrecht: leefomgeving (ruimtelijkeordeningsrecht en milieurecht)
- materies voor all-round jurist (onteigening, gewestplan, omgevingsvergunning, …)
- teaser voor latere specialisatie
Evoluties in het vak:
- ruimtelijk bestuursrecht bestaat sinds 2005-06 als verplicht vak
- sinds 2014-15 anders dan voorheen (wat meer milieurecht, wat minder ruimtelijke ordening) naam
omgevingsrecht
- sinds 2019-20 meer nadruk functie omgevingsrecht voor een duurzame ontwikkeling (leerlijn
duurzame ontwikkeling, wat meer beschouwend dan beschrijvend)
- vanaf 2020-21 vak bestuurs- en omgevingsrecht (zonder reductie van beide vakken !)
ONDERWIJSMETHODE
- hoorcolleges
- verduidelijking bij leerstof (spreektaal vs. uitgetypte cursus), actualisering, enkele keren een
(grote) uitbreiding
- concretisering en illustratie (o.m. tonen van documentatie)
- ook ‘case-method’, documenten op Ufora (ook van belang voor examen)
(OIA=Omgevingsrecht In Actie – gebruik van Kahoot-quizzes)
- ook (wat) zelfstudie
Evaluatie
- schriftelijk examen
- open vragen (15/20) + meerkeuzevragen (5/20); beide met gebruik van wetgeving
- open vragen soms theorie, soms oefening, soms met tekst, vonnis, arrest, … (~ OIA)
HULPMIDDELEN
- les
, - vragen om uitleg (bij voorkeur niet via e-mail) (pauze les, afspraak maken of gewoon langskomen – of
bij assistente Lise.Vandenhende@ugent.be)
- Handboek Omgevingsrecht in essentie 2019 (te kennen: opgegeven randnummers + slides + les),
verspreid via VRG
- slides worden gevolgd in de les (vroeger: handboek)
- slides (meer uitgewerkt sinds 2019-20, structuur, synthese, schema, documentatie, illustratie, soms
uitbreiding) in de les en via Ufora
- voorbeeldexamen via Ufora
- lijst mogelijks te gebruiken wetgeving via Ufora
- opmerking: recentste versie van wetgeving …
EXAMEN
• Bekijk goed het voorbeeldexamen (op Ufora)
• Leer geen overbodige zaken (zie de lijst randnummers op Ufora)
• Leer a.d.h.v. de slides (+ lesnota’s) (helpt begrip) en leg het handboek erbij
• Maak goed het onderscheid tussen hoofdzaken en bijzaken
• Maak dat je de leerstof begrijpt
• Betrek de wetgeving bij je studie (zie de lijst wetgeving op Ufora)
• Denk niet dat het een louter opzoekexamen is, waarvoor je niets moet leren
• Op het examen: wees goed wakker, lees goed de vraag, kader de vraag in de leerstof (in gedachten),
gebruik zo nodig de wetgeving en zeker ook je parate kennis (de grijze cellen)
• Bij open vragen: antwoord juist (met goede terminologie) en volledig (zo nodig met vermelding
rechtsgrond, maar een rechtsgrond alleen bv. “art. 4.2.3” is nooit een goed antwoord), overbodige
zaken in je antwoord maken dat je schrijfruimte verliest, overbodige zaken in je antwoord die fout zijn
leiden bovendien tot puntenaftrek
• Bij meerkeuzevragen: rest alleen nog het juiste alternatief te omkringen
OMGEVINGRECHT EN HET RECHT
OMGEVINGSRECHT: SITUERING IN HET RECHT
• vooral bestuursrecht maar niet alleen: dwarsdoorsnede van het recht
• vergunningsplicht om te bouwen enz., aansprakelijkheid voor
milieuschade, ecofiscaliteit, …
• toenemende invloed op het privaatrecht
• bv. bodemattest bij verkoop van een onroerend goed
, • Omgevingsrecht = milieurecht en ruimtelijk bestuursrecht
• milieubeleid
• milieuhygiëne: bestrijding van verontreiniging
• milieubeheer: beheer natuurlijke rijkdommen (bodem, water, enz.)
• natuurbehoud: behoud natuurgebieden, wilde flora en fauna
• ruimtelijke ordening: bestemming van ruimte (toekenning van functies van
gebieden, zoals wonen, landbouw, industrie)
• beleid inzake onroerend erfgoed (monumenten, enz.)
• Energierecht (regulering m.b.t. productie, transport, verbruik van energie)
ONTWIKKELING VAN HET MILIEURECHT EN RUIMTELIJKEORDENINGSRECHT IN BELGIË
• ad hoc benadering in het ‘milieubeleid’: exploitatievergunning, …
• sectorale benadering in milieubeleid vanaf 1970: aparte wetten voor
verschillende milieucompartimenten (oppervlaktewater, lucht, bodem,
grondwater, afval, natuur, …)
• ruimtelijke ordening ook apart: begin met Stedenbouwwet van 1962
(bouwvergunning, planning)
• staatshervorming: grotendeels gewestelijke bevoegdheid
• milieubeleid sterk internationaal en Europees beïnvloed (luchtkwaliteit,
natuur, klimaat, …) maar niet de ruimtelijke ordening (omdat daar in de EU
unanimiteit voor vereist is)
onderzoek wijst uit: 90 % van de milieumaatregelen wordt internationaal of door de EU beïnvloed; 70 % van
de milieumaatregelen wordt door EU beïnvloed
– tendens naar integratie en codificatie in het milieurecht sinds eind jaren
1980, bv. in Vlaanderen:
̶ integratie van exploitatie- en lozingsvergunning in
milieuvergunning in 1985
̶ invloed werkstukken van professoren Decreet algemene
bepalingen milieubeleid (DABM) in 1995 (systematisch
opgebouwd)
– tendens naar integratie en codificatie in het milieurecht en
ruimtelijkeordeningsrecht sinds begin 21e eeuw, bv. In Vlaanderen
̶ integratie van stedenbouwkundige en milieuvergunning in
omgevingsvergunning in 2014
̶ nieuwe term overgewaaid uit Nederland: omgevingsrecht omvat
milieurecht en ruimtelijkeordeningsrecht
, ̶ in andere talen vaak maar één woord voor milieu en omgeving (bv.
Engels: ‘environment’)
– terugdringen van administratieve lasten staat ook centraal
̶ fancy termen: ‘smarter regulation’ , ‘better regulation’, ‘fitness
check’
̶ gevaar: sommigen willen onder dit mom milieubeleid afzwakken
MILIEURECHT EN RUIMTELIJKEORDENINGSRECHT ALS VAKGEBIED
– Jonge rechtstakken waarbij instrumentele functie van het recht centraal staat (recht
als middel om een beleid te voeren)
– Eigen systematiek en instrumenten (beginselen, kwaliteitsnormen, emissienormen,
…)
– Belangrijk voor welzijn en voor economie
– Belangrijk deel van het bestuursrecht voor de rechtspraktijk, bv. in Vlaanderen
– Handboeken/Boeken
̶ o.m. jaarlijks Milieuzakboekje, Zakboekje Ruimtelijke ordening
– Tijdschriften: TMR, TROS, MER, TOO, STORM
– Bevoegdheidsverdeling: gewesten bevoegd behalve voor …
– Administratieve organisatie
ENKELE DINGEN UIT ALGEMEEN BESTUURSRECHT OM GOED TE BLIJVEN ONTHOUDEN
– Formele vs. materiële motivering bij individuele besluiten
– In de beslissing zelf – in het dossier volstaat
– Rechtsbescherming tegen besluiten
– Administratief beroep vs. jurisdictioneel beroep
̶ Bij overheid – bij rechter
̶ Legaliteits- en opportuniteitstoetsing – alleen legaliteitstoetsing
̶ Nieuwe beslissing door beroepsinstantie – in geval van vernietiging
moet de overheid een nieuwe beslissing nemen
– Jurisdictioneel beroep
̶ Bij Raad van State
̶ Tenzij wet- of decreetgever ander rechtscollege bevoegd maakt
– vaak: de Raad voor Vergunningsbetwistingen
