Largo de Mey 2021-2022
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: beginselen vd economie ............................................................................................................ 3
Valkuilen............................................................................................................................................................. 3
Economie als sociale wetenschap ...................................................................................................................... 4
De drie economishe vraagstukken ..................................................................................................................... 4
Productiemogelijkheden .................................................................................................................................... 4
Hoofdstuk 2: de markt: Vraag en aanbod ....................................................................................................... 5
Vraagcurve ......................................................................................................................................................... 5
Aanbodcurve ...................................................................................................................................................... 6
Vraag en aanbod tesamen (slides vb) ................................................................................................................ 6
Hoofdstuk 3: elasticiteit ................................................................................................................................. 7
Inkomenselasticiteit (YEv) .................................................................................................................................. 8
Kruisprijselasticiteit (KPEvab) ............................................................................................................................. 8
Prijselasticiteit v aanbod .................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 4: toepassing van Vraag en Aanbod: allocatieve efficiëntie...........................................................10
Consumentensurplus (CS) ................................................................................................................................. 10
Producentensurplus (PS) .................................................................................................................................. 10
Totale surplus ................................................................................................................................................... 10
Welvaartsverlies ............................................................................................................................................... 10
Prijscontrole ..................................................................................................................................................... 11
Minimumprijs (bindend indien boven de evenwichtsprijs) ............................................................................... 11
Maximumprijs (binden indien onder de evenwichtsprijs)........................................................................... 11
Hoofdstuk 5: kosten en opbrengsten van de onderneming ............................................................................12
Betekenis kosten en winst ................................................................................................................................ 12
Productiekosten ............................................................................................................................................... 13
Korte termijn ............................................................................................................................................... 13
Lange termijn: ............................................................................................................................................. 15
Opbrengsten (prijsnemer vs prijszetter) ........................................................................................................... 15
Winstmaximilisatie........................................................................................................................................... 16
Verliesminimalisatie (is het nuttig om te sluiten bij verlies of niet?) ................................................................ 17
Hoofdstuk 6: marktvormen (market structure) ..............................................................................................18
Spectrum van marktvormen............................................................................................................................. 18
Theoretisch geval ........................................................................................................................................ 18
Hoe verschillen deze marktvormen v elkaar ............................................................................................... 18
1. Volmaakte concurrentie ......................................................................................................................... 19
2. Monopolie............................................................................................................................................... 19
1
,Largo de Mey 2021-2022
3. Monopolistische concurrentie ................................................................................................................ 20
4. Oligopolie................................................................................................................................................ 21
Prijsdiscriminatie .............................................................................................................................................. 22
Hoofdstuk 7: Marktfalen en Overheidsingrijpen ............................................................................................23
1. Martkfalen .............................................................................................................................................. 23
2. Monopoliemacht .................................................................................................................................... 24
3. Externaliteiten ........................................................................................................................................ 24
1. Productie externaliteiten ................................................................................................................... 25
2. Consumptie-externaliteiten ............................................................................................................... 26
4. Publieke goederen .................................................................................................................................. 27
Hoofdstuk 8: meten van economische activiteit ............................................................................................29
1. Economische kringloop ........................................................................................................................... 29
Lekken en injecties ...................................................................................................................................... 29
2. Bruto Binnenlands Product (BBP) ........................................................................................................... 30
1. Bestedingsbenadering (Y) .................................................................................................................. 30
2. Productiebenadering ......................................................................................................................... 30
3. Inkomensbenadering ......................................................................................................................... 31
Andere maatstaven .......................................................................................................................................... 31
Nominaal vs reëel BBP ..................................................................................................................................... 31
Beperkingen vh BBP ......................................................................................................................................... 32
Voorbeelden v andere maatstaven .................................................................................................................. 32
Hoofdstuk 9: macro-economische indicatoren en beleidsinstrumenten .........................................................32
1. Macro-economische Indicatoren ............................................................................................................ 32
1. Economische groei ............................................................................................................................. 32
2. werkloosheid ..................................................................................................................................... 33
3. Inflatie ................................................................................................................................................ 33
4. Nominale vs reële waarden ............................................................................................................... 34
5. Betalingsbalans .................................................................................................................................. 34
De instrumenten van een macro-economisch beleid: ...................................................................................... 34
1. Fiscaal beleid:..................................................................................................................................... 34
Monetair beleid ........................................................................................................................................... 36
Aanbodsbeleid............................................................................................................................................. 36
Macro-economische denkrichtingen ................................................................................................................ 36
1. Klassieke theorie (wet van Say) ......................................................................................................... 36
2. Keynesiaanse theorie (Keynes) .......................................................................................................... 37
3. Monetaristische theorie .................................................................................................................... 37
Hoofdstuk 10: Bankwezen, geld en rentevoeten ............................................................................................37
1. Betekenis van geld .................................................................................................................................. 37
2. Het monetair systeem............................................................................................................................. 38
Geldmarkt ........................................................................................................................................................ 40
Hoofdstuk 11: geaggregeerde vraag en geaggregeerd aanbod .......................................................................42
1. Geaggregeerde vraag ............................................................................................................................. 42
2
,Largo de Mey 2021-2022
2. Geaggregeerd aanbod ............................................................................................................................ 42
3. Macro-economische evenwicht .............................................................................................................. 44
4. Oorzaken van inflatie.............................................................................................................................. 45
Hoofdstuk 12: de economie in internationaal perspectief..............................................................................46
1. Internationale handel (de motor v economische groei) .......................................................................... 46
3. wisselkoersen.......................................................................................................................................... 47
Hoofdstuk 1: beginselen vd economie
- Economie: wetenschap die bestudeert hoe de maatschappij schaarse middelen
aanwendt en verdeelt voor de productie v goederen en diensten
- Schaarste: behoeften overschrijden de productiemogelijkheden (prod mogelijk. Is
bepaald dr productiefactoren:
1. Arbeid
2. Kapitaal
3. Natuurlijk hulpbronnen
4. Ondernemersschap
- Efficiëntie: doelmatig gebruik van productiefactoren om aan behoeften te voldoen
- Trade-off: afweging vh ene goed tgo het andere (geld spenderen aan een goed of
bijhouden voor een ander)
- Opportuniteitskost: de waarde vh best mogelijke alternatief tov de genomen
beslissing (het geld wordt gespendeerd dus je kan het niet meer vr iets anders
gebruike)
- Marginale kost: de extra kost agv productie van een extra eenheid (meer slapen ->
meer haasten erna), bedrag waarmee de totale kosten verhogen om 1 product extra
te produceren
- Marginale baat: extra baat (voordeel) agv verbruik v extra eenheid (bv langer slapen-
> meer slaap)
- Marginale verandering: de kleine aanpassingen die w gemaakt bij een al bestaand
plan, afwegen wat je wint/verliest bij een beslissing (is belangrijk bij beslissingen
maken, ‘rational decision making’)
- Prikkels/’incentives’: een verandering in marginale kost of baat wijzigt de prikkel en
leidt tot een nieuwe beslissing. (mss nu beter om meer/minder te produceren?)
- Onzichtbare hand ‘Adam Smith’: het onbedoelde positieve effect vh eigenbelang op
het algemeen belang (markt= zelfreguleerbaar)
Valkuilen
- Post hoc ergo propter hoc: ‘drogredenen’, omdat activiteit A gebeurt voor activiteit
B, veroorzaakt activiteit A aan activiteit B. NIET ALTIJD WAAR
- Correlatie: 1 evenement veroorzaakt het ander
- Causaliteit: 2 evenementen kunnen mbv meetwaarden met elkaar in verband
gebracht worden (wil nt per se zeggen dat de ene de andere veroorzaakt!)
ð Vb: warme zonnige dag: mensen eten meer ijs, mensen geraken meer verbrand:
1. Causaliteit: mensen eten meer ijs en verbranden meer doordat er veel zon is
3
, Largo de Mey 2021-2022
2. Correlatie: eten meer ijs en verbranden meer stijgt beide maar worden nt
door elkaar veroorzaakt
- ‘fallacy of composition’: wat juist is vr de meesten zal dan juist zijn vr iedereen, nt
altijd waar! ‘Onterechte veralgemening’ bv. Spaarparadox
- ‘Paradox of thrift’: hetgeen werkt voor 1 individu werkt nt perse voor iedereen
(indien iedereen begint te sparen wordt dit schadelijk vr de economie!)
- ‘ceteris paribus’: tijdens een vergelijking proberen we om de andere variabelen
constant te houden indien we een vergelijking willen opstellen
Economie als sociale wetenschap
- Micro-economie: bestudeert het gedrag v individuele entiteiten (markten,
ondernemingen, gezinnen...). Vraag/ aanbod, resources
- Macro-economie: bestudeert economie als geheel; grote aggregaten zoals: groei
werkloosheid, inflatie, …
ð Aggregate supply: de totale hoeveelheid/waarde aan goederen en services
geproduceerd id economie
- Positieve uitspraak: beschrijvend, over hoe de economie IS OP DIT MOMENT
ð Het gebruik v bedrijfswagens verhoogt de maatschappelijke kost
- Normatieve uitspraak: voorschrijvend, over hoe de economie ZOU MOETEN ZIJN
ð Overheid moet gebruik v bedrijfswagens herbekijken
- Economisch model: een simpele voorstelling vd economische omgeving, laat de
details weg en behoud de grote lijnen, handig vr economisten om z te focussen op
wat belangrijk is. Vaak mbv grafieken, tabellen, vergelijkingen, narratief. Theorie vs
empirie (slide 18)
De drie economische vraagstukken
1. Welke goederen gaan we produceren:
- Economie zal prioriteit zetten op productie v goederen id long run, ih nadeel vd
productie short term
2. Hoe gaan we ze produceren:
- Wie produceert ze, welke resources gn we gebruiken, welk type productietechniek
3. Voor wie gaan we produceren:
- Wie krijgt het resultaat vd productie, hoe ih nationaal inkomen verdeeld over
verschillende huishoudens
ð Verschillende economische systemen
1. Market economie (vrije economie)
2. Gemengde economie
3. Centraal geleide economie (geplande of geleide economie, beslissingen w
centraal gemaakt dr een overheid)
Productiemogelijkheden
Beslissingen maken over de goederen (inputs en outputs), welke goederen, hoe en voor wie
zijn ze bedoeld.
- Input: koopwaren of services om producten/services te produceren. ‘resources or
factor of production’, kan geklassifieerd worden in 4 categorieën.
- Output: versch. goederen die resulteren vh productieproces en w
geconsumeerd/gebruikt voor verdere productie
ð Bv brood: eieren, bloem, zout, oven, bakkerswerk zijn input om brood als output
te bekomen
4
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: beginselen vd economie ............................................................................................................ 3
Valkuilen............................................................................................................................................................. 3
Economie als sociale wetenschap ...................................................................................................................... 4
De drie economishe vraagstukken ..................................................................................................................... 4
Productiemogelijkheden .................................................................................................................................... 4
Hoofdstuk 2: de markt: Vraag en aanbod ....................................................................................................... 5
Vraagcurve ......................................................................................................................................................... 5
Aanbodcurve ...................................................................................................................................................... 6
Vraag en aanbod tesamen (slides vb) ................................................................................................................ 6
Hoofdstuk 3: elasticiteit ................................................................................................................................. 7
Inkomenselasticiteit (YEv) .................................................................................................................................. 8
Kruisprijselasticiteit (KPEvab) ............................................................................................................................. 8
Prijselasticiteit v aanbod .................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 4: toepassing van Vraag en Aanbod: allocatieve efficiëntie...........................................................10
Consumentensurplus (CS) ................................................................................................................................. 10
Producentensurplus (PS) .................................................................................................................................. 10
Totale surplus ................................................................................................................................................... 10
Welvaartsverlies ............................................................................................................................................... 10
Prijscontrole ..................................................................................................................................................... 11
Minimumprijs (bindend indien boven de evenwichtsprijs) ............................................................................... 11
Maximumprijs (binden indien onder de evenwichtsprijs)........................................................................... 11
Hoofdstuk 5: kosten en opbrengsten van de onderneming ............................................................................12
Betekenis kosten en winst ................................................................................................................................ 12
Productiekosten ............................................................................................................................................... 13
Korte termijn ............................................................................................................................................... 13
Lange termijn: ............................................................................................................................................. 15
Opbrengsten (prijsnemer vs prijszetter) ........................................................................................................... 15
Winstmaximilisatie........................................................................................................................................... 16
Verliesminimalisatie (is het nuttig om te sluiten bij verlies of niet?) ................................................................ 17
Hoofdstuk 6: marktvormen (market structure) ..............................................................................................18
Spectrum van marktvormen............................................................................................................................. 18
Theoretisch geval ........................................................................................................................................ 18
Hoe verschillen deze marktvormen v elkaar ............................................................................................... 18
1. Volmaakte concurrentie ......................................................................................................................... 19
2. Monopolie............................................................................................................................................... 19
1
,Largo de Mey 2021-2022
3. Monopolistische concurrentie ................................................................................................................ 20
4. Oligopolie................................................................................................................................................ 21
Prijsdiscriminatie .............................................................................................................................................. 22
Hoofdstuk 7: Marktfalen en Overheidsingrijpen ............................................................................................23
1. Martkfalen .............................................................................................................................................. 23
2. Monopoliemacht .................................................................................................................................... 24
3. Externaliteiten ........................................................................................................................................ 24
1. Productie externaliteiten ................................................................................................................... 25
2. Consumptie-externaliteiten ............................................................................................................... 26
4. Publieke goederen .................................................................................................................................. 27
Hoofdstuk 8: meten van economische activiteit ............................................................................................29
1. Economische kringloop ........................................................................................................................... 29
Lekken en injecties ...................................................................................................................................... 29
2. Bruto Binnenlands Product (BBP) ........................................................................................................... 30
1. Bestedingsbenadering (Y) .................................................................................................................. 30
2. Productiebenadering ......................................................................................................................... 30
3. Inkomensbenadering ......................................................................................................................... 31
Andere maatstaven .......................................................................................................................................... 31
Nominaal vs reëel BBP ..................................................................................................................................... 31
Beperkingen vh BBP ......................................................................................................................................... 32
Voorbeelden v andere maatstaven .................................................................................................................. 32
Hoofdstuk 9: macro-economische indicatoren en beleidsinstrumenten .........................................................32
1. Macro-economische Indicatoren ............................................................................................................ 32
1. Economische groei ............................................................................................................................. 32
2. werkloosheid ..................................................................................................................................... 33
3. Inflatie ................................................................................................................................................ 33
4. Nominale vs reële waarden ............................................................................................................... 34
5. Betalingsbalans .................................................................................................................................. 34
De instrumenten van een macro-economisch beleid: ...................................................................................... 34
1. Fiscaal beleid:..................................................................................................................................... 34
Monetair beleid ........................................................................................................................................... 36
Aanbodsbeleid............................................................................................................................................. 36
Macro-economische denkrichtingen ................................................................................................................ 36
1. Klassieke theorie (wet van Say) ......................................................................................................... 36
2. Keynesiaanse theorie (Keynes) .......................................................................................................... 37
3. Monetaristische theorie .................................................................................................................... 37
Hoofdstuk 10: Bankwezen, geld en rentevoeten ............................................................................................37
1. Betekenis van geld .................................................................................................................................. 37
2. Het monetair systeem............................................................................................................................. 38
Geldmarkt ........................................................................................................................................................ 40
Hoofdstuk 11: geaggregeerde vraag en geaggregeerd aanbod .......................................................................42
1. Geaggregeerde vraag ............................................................................................................................. 42
2
,Largo de Mey 2021-2022
2. Geaggregeerd aanbod ............................................................................................................................ 42
3. Macro-economische evenwicht .............................................................................................................. 44
4. Oorzaken van inflatie.............................................................................................................................. 45
Hoofdstuk 12: de economie in internationaal perspectief..............................................................................46
1. Internationale handel (de motor v economische groei) .......................................................................... 46
3. wisselkoersen.......................................................................................................................................... 47
Hoofdstuk 1: beginselen vd economie
- Economie: wetenschap die bestudeert hoe de maatschappij schaarse middelen
aanwendt en verdeelt voor de productie v goederen en diensten
- Schaarste: behoeften overschrijden de productiemogelijkheden (prod mogelijk. Is
bepaald dr productiefactoren:
1. Arbeid
2. Kapitaal
3. Natuurlijk hulpbronnen
4. Ondernemersschap
- Efficiëntie: doelmatig gebruik van productiefactoren om aan behoeften te voldoen
- Trade-off: afweging vh ene goed tgo het andere (geld spenderen aan een goed of
bijhouden voor een ander)
- Opportuniteitskost: de waarde vh best mogelijke alternatief tov de genomen
beslissing (het geld wordt gespendeerd dus je kan het niet meer vr iets anders
gebruike)
- Marginale kost: de extra kost agv productie van een extra eenheid (meer slapen ->
meer haasten erna), bedrag waarmee de totale kosten verhogen om 1 product extra
te produceren
- Marginale baat: extra baat (voordeel) agv verbruik v extra eenheid (bv langer slapen-
> meer slaap)
- Marginale verandering: de kleine aanpassingen die w gemaakt bij een al bestaand
plan, afwegen wat je wint/verliest bij een beslissing (is belangrijk bij beslissingen
maken, ‘rational decision making’)
- Prikkels/’incentives’: een verandering in marginale kost of baat wijzigt de prikkel en
leidt tot een nieuwe beslissing. (mss nu beter om meer/minder te produceren?)
- Onzichtbare hand ‘Adam Smith’: het onbedoelde positieve effect vh eigenbelang op
het algemeen belang (markt= zelfreguleerbaar)
Valkuilen
- Post hoc ergo propter hoc: ‘drogredenen’, omdat activiteit A gebeurt voor activiteit
B, veroorzaakt activiteit A aan activiteit B. NIET ALTIJD WAAR
- Correlatie: 1 evenement veroorzaakt het ander
- Causaliteit: 2 evenementen kunnen mbv meetwaarden met elkaar in verband
gebracht worden (wil nt per se zeggen dat de ene de andere veroorzaakt!)
ð Vb: warme zonnige dag: mensen eten meer ijs, mensen geraken meer verbrand:
1. Causaliteit: mensen eten meer ijs en verbranden meer doordat er veel zon is
3
, Largo de Mey 2021-2022
2. Correlatie: eten meer ijs en verbranden meer stijgt beide maar worden nt
door elkaar veroorzaakt
- ‘fallacy of composition’: wat juist is vr de meesten zal dan juist zijn vr iedereen, nt
altijd waar! ‘Onterechte veralgemening’ bv. Spaarparadox
- ‘Paradox of thrift’: hetgeen werkt voor 1 individu werkt nt perse voor iedereen
(indien iedereen begint te sparen wordt dit schadelijk vr de economie!)
- ‘ceteris paribus’: tijdens een vergelijking proberen we om de andere variabelen
constant te houden indien we een vergelijking willen opstellen
Economie als sociale wetenschap
- Micro-economie: bestudeert het gedrag v individuele entiteiten (markten,
ondernemingen, gezinnen...). Vraag/ aanbod, resources
- Macro-economie: bestudeert economie als geheel; grote aggregaten zoals: groei
werkloosheid, inflatie, …
ð Aggregate supply: de totale hoeveelheid/waarde aan goederen en services
geproduceerd id economie
- Positieve uitspraak: beschrijvend, over hoe de economie IS OP DIT MOMENT
ð Het gebruik v bedrijfswagens verhoogt de maatschappelijke kost
- Normatieve uitspraak: voorschrijvend, over hoe de economie ZOU MOETEN ZIJN
ð Overheid moet gebruik v bedrijfswagens herbekijken
- Economisch model: een simpele voorstelling vd economische omgeving, laat de
details weg en behoud de grote lijnen, handig vr economisten om z te focussen op
wat belangrijk is. Vaak mbv grafieken, tabellen, vergelijkingen, narratief. Theorie vs
empirie (slide 18)
De drie economische vraagstukken
1. Welke goederen gaan we produceren:
- Economie zal prioriteit zetten op productie v goederen id long run, ih nadeel vd
productie short term
2. Hoe gaan we ze produceren:
- Wie produceert ze, welke resources gn we gebruiken, welk type productietechniek
3. Voor wie gaan we produceren:
- Wie krijgt het resultaat vd productie, hoe ih nationaal inkomen verdeeld over
verschillende huishoudens
ð Verschillende economische systemen
1. Market economie (vrije economie)
2. Gemengde economie
3. Centraal geleide economie (geplande of geleide economie, beslissingen w
centraal gemaakt dr een overheid)
Productiemogelijkheden
Beslissingen maken over de goederen (inputs en outputs), welke goederen, hoe en voor wie
zijn ze bedoeld.
- Input: koopwaren of services om producten/services te produceren. ‘resources or
factor of production’, kan geklassifieerd worden in 4 categorieën.
- Output: versch. goederen die resulteren vh productieproces en w
geconsumeerd/gebruikt voor verdere productie
ð Bv brood: eieren, bloem, zout, oven, bakkerswerk zijn input om brood als output
te bekomen
4
