PERSONENBELASTING
DEEL 1
BEGRIP EN KENMERKEN
Def belasting = een bijdrage die volgens bepaalde rechtsregels door een overheid w opgelegd met als
doel h verzamelen v financiële middelen die nodig zijn om uitgaven te doen in het algemeen belang
en voor zover die bijdrage bij wet (decreet, besluit,…) als belasting w erkend
‘een bijdrage’: meestal geld, maar hoeft niet perse (meestal financiële bijdrage)
‘volgens bep rechtsregels’: geen belasting zonder wet!
‘door een overheid’: ruim begrip → meerdere instanties kunnen belastingen heffen
‘voor een algemeen belang’
➔ Deze 4 elementen vormen de bouwstenen vd def
België: 55% van ons inkomen voor belastingen (wereldwijd bij de hoogste)
2 hoofdkenmerken van ‘een belasting’
− Het financieel doel – het dekken en financieren v overheidsuitgaven
o Betreft diensten v openbaar nut (inrichten v onderwijs, voorzien v gezondheidszorg,
…)
o Beoogt geen ‘individueel’ toewijsbare tegenprestatie: wij kunnen niet kiezen waar
onze belasting naartoe gaat bv zeggen van ja ik wil dat mijn geld naar defensie gaat
want wij moeten echt wel nieuwe F16’s kopen → wij kunnen dit niet toewijzen
= de betaler weet niet wat er precies met de door hem betaalde belastingen gebeurt
− Het dwingend karakter: afdwingbaar via administratieve ofwel strafrechtelijke sancties
o Bij niet-naleving vd wettelijke verplichtingen zal de belastingplichtige gesanctioneerd
w → 2 soorten sancties: administratieve sancties en strafrechtelijke sancties
o Door Europees Hof voor de Rechten vd Mens werden fiscale sancties ook als
strafsancties gekwalificeerd, waardoor belastingplichtige 2 strafrechtelijke sancties
riskeerde voor 1 misdrijf → strijdig met ‘non bis in idem’ principe (=iemand kan maar
1 keer bestraft w voor eenzelfde inbreuk)
o → daarom wet v 20 sept 2012 stelt ‘una-via’-principe in (= inbreuken op fiscale
wetgeving kunnen ofwel via administratieve, ofwel via strafrechtelijke weg kunnen w
vervolgd; dus 1 vd 2)
Overheidsinkomsten die geen belastingen zijn
− Parafiscale bijdragen
o Bijdragen zijn bestemd voor RSZ (afgescheiden rechtspersoonlijkheid vd Staat) en
niet voor Rijksmiddelenbegroting ➔ budget €75 miljard
o Deze sociale bijdragen dekken niet de algemene uitgaven vd overheid maar alleen
specifieke uitgaven, nl de sociale uitgaven
o Hebben tot doel h vervangen of aanvullen v arbeidsinkomsten (bv ziekte-uitkering,
pensioen, …)
o Bijdrage w gevraagd v werkende bevolking
1
,− Retributies (vs bijzondere vormen v belastingen)
o Belasting = verplichte betaling a/d overheid met doel uitgaven v algemeen nut te
financieren
o Retributie = vergoeding die door een overheid w opgelegd voor h individuele
voordeel dat de burger haalt uit een overheidsdienst waarop hij vrijwillig een beroep
heeft gedaan
BELASTING RETRIBUTIE
Dekt de algemene kosten vd overheid; je Betaal je voor individuele prestatie vd
krijgt er geen specifieke dienst voor overheid
Belasting w je opgelegd Betaal je omdat je (vrijwillig) beroep doet
op een overheidsdienst
o Bv parkeerretributies, havenrechten voor h gebruik v havenfaciliteiten, tolgelden
voor h gebruik v bruggen/ autowegen/ tunnels, vergoeding voor h verkrijgen v/e
kopie v/e administratief document, …
o Mensen die geen gebruik maken vd dienstverlening moeten er ook niet voor betalen
(bv tolgelden voor gebruik v bruggen, parkeerretributie, …)
o ‘Toetsing’ v deze administratieve maatregel mogelijk door Raad v State
▪ Vernietiging vd retributies voor de behandeling v aanvragen voor een
machtiging tot verblijf
o Verhaalbelastingen (bijzondere vorm v belastingen)
▪ = belastingen waarbij de kosten die de overheid heeft gemaakt om een
dienst te leveren, worden teruggevorderd v/e groep inwoners die
onweerlegbaar w geacht voordeel te halen uit de prestatie v/d overheid
▪ Dus inwoners kunnen er niet aan ontsnappen door aan te tonen dat ze er
geen gebruik v hebben gemaakt bv rioleringsbelastingen → lijkt op
retributie, maar is een belasting → vergoeding voor een prestatie waar niet 1
persoon v geniet, maar een groep belastingplichtigen + bewoners vd straat
kunnen er niet voor kiezen of ze er gebruik v maken of niet
o Soms is het verschil met een gewone belasting moeilijk te maken bv
‘urbanisatiebelasting’ (= belasting in het kader v/e verstedelijkingsproject → groep
mensen die in diezelfde buurt wonen kan v/e bep overheidsdienst gebruik maken en
dus een bijdrage zullen moeten leveren) w forfaitair aangerekend en is niet
gebonden aan specifieke werken
o Nog bijzondere vorm v belasting is urbanisatiebelasting: jaarlijkse belasting die w
opgelegd aan alle inwoners v/e bep gebied (meestal gemeente) voor h genot v
gemeentelijke uitrustingen bv belasting voor diensten voor wegverharding,
rioleringswerken, aanleggen v fiets- en voetpaden, …
→ w in tegenstelling tot een verhaalbelasting forfaitair aangerekend (niet werkelijke
situatie maar veronderstelde situatie vormt maatstaf om belasting te heffen, bv de
kosten die een belastingplichtige w geacht te hebben genoten) en is niet gebonden
a/e uitvoering v bep werken op een bep plaats en een bep tijdstip
2
, − Andere
o Inkomsten die voortkomen uit de cessie (= overdracht) en de concessie (=uitbuiting)
v openbare domeingoederen (bv marktje in het dorp wekelijks -> overheid zal
standplaatsvergoeding vragen → vloeit voort uit concessie → doordat jij marktje wilt
uitbaten zal overheid hieruit inkomsten kunnen plukken)
o Inkomsten voortkomend uit h verstrekken v specifieke diensten (bv openbaar
vervoer → wij moeten bijdrage leveren om hiervan gebruik te maken -> is ook
inkomen vd overheid)
o De verplichte betalingen a/d overheid zonder financieel doel (strafrechtelijke boetes,
verbeurdverklaringen, …)
DE FUNCTIES VD BELASTING
Diverse functies vd belasting zijn:
− De financiële functie
o Hoofdfunctie vd belastingen (ong 97% vd overheidsinkomsten)
o Belastingstelsel moet voldoen aan aantal normen v financiële techniek: noodzaak
aan geregelde opbrengst en aan eenvoudig belastingstelsel + belastingschuld moet
snel en goedkoop w geïnd en wetgever moet belastinggrens eerbiedigen
(belastingplichtigen willen een maximum aan belastingen betalen)
− De economische functie vd belasting laat haar invloed gelden:
o Op de prijsvorming bv brandstof, sigaretten, verzekeringsdiensten: je betaalt
beperkte premie en je hebt verzekering en die verzekeraar zal u dan bijstaan om de
betalingen te doen aan bv een advocaat (verzekering rechtsbijstand), …
→ belastingen hebben prijsverhogend karakter: hoe meer belastingen er op een bep
product w geheven, hoe duurder dat product voor de consument w (bv de hoge
accijnzen op o.a. benzine en tabaksproducten)
o Op het spaarwezen: personen w door h toekennen v belastingvrijstellingen en -
verminderingen aangespoord stortingen te doen aan pensioenkassen en
levensverzekeringsmaatschappijen (bv toekenning v belastingvermindering verklaart
h grote succes v pensioensparen)
Bv vrijstelling v interesten op spaardeposito’s en dividenden, verhoging roerende
voorheffing, belastingvoordelen voor pensioensparen …
o Op h consumptiegedrag: verhoging vd belasting doet de koopkracht vd
belastingplichtige dalen -> verminderde consumptie als gevolg; h heffen v hoge
verbruiksbelasting op bep goederen zal verbruik v deze goederen verminderen; hoge
belasting bij invoer doet vraag naar buitenlandse producten verminderen, …
Bv toepassing verschillende btw-tarieven (op nieuwbouw vs vernieuwbouw),
registratierechten bij aankoop woning met beperkt KI, …
▪ Btw = belasting over toegevoegde waarde = wnr een dienst w verricht
(advocaat schrijft advies, levering goed) is er een belasting verschuldigd (er w
altijd 21% bijgerekend) → om onze consumptie en keuze te beïnvloeden
Denken aan woning: als nieuwbouw w er dus 21% bijgerekend
Voor zelfde geld met oude woning en je wilt die renoveren → komt er maar
6% bij
➔ overheid stuurt onze keuze
3
, − De sociale functie vd belasting
o Belastingen w ook gebruikt om welvaart te verdelen
o Inkomens-herverdelend via progressieve belastingtarieven in de personenbelasting:
iemand met zeer laag inkomen w minder belast dan iemand met hoger tarief
Ongeacht de hoogte v uw inkomen → je behoud hetzelfde % dat belast w op u
inkomen bij opslag van het inkomen
Het deel van het inkomen dat terecht komt in de hogere schaal w enkel belast met
de % van die hogere schaal (dus enkel dat deeltje), maar de rest van u inkomen blijft
in de vorige schaal en wordt dus niet verhoogd
o Verlenen van specifieke verminderingen bv handicap (zij zullen lagere belasting
betalen dan iemand zonder handicap), personen ten laste (bv kind ten laste zal
hiervoor ook een korting krijgen; moet minder belastingen betalen), …
WIE MAG BELASTING HEFFEN
− Overheid: entiteit die erkend is als overheid in onze wetgeving
− De overheden die bevoegd zijn om belastingen te heffen zijn vastgelegd in de art. 170 en 173
GW. Het gaat i.c. over volgende instanties:
o Federale overheid (bv personenbelasting en vennootschapsbelasting)
o Lokale en regionale overheden (bv gewesten, gemeenschappen, gemeenten,
provincies en de agglomeratie Brussel)
o Supranationale overheden (bv Europa)
o Publiekrechtelijke instellingen (bv Polders en Wateringen hebben bevoegdheid om
aan houders v zakelijke rechten op binnen bep gebieden gelegen OG belastingen op
te leggen)
− Opmerkingen
o Sommige belastingen w bepaald door diverse overheden (bv onroerende voorheffing
–> het bedrag vd onroerende voorheffing w bepaald door h Gewest, de provincie en
de gemeente waar h OG is gelegen)
o Art. 170 $2 GW verleent aan de gewesten een eigenlijke fiscale autonomie (vnl.
milieubelastingen zoals bv heffing op meststoffen)
Eigenlijke fiscale bevoegdheid: autonome belastingen die de gewesten in h leven
hebben geroepen
o Art. 175 en 177 GW verleent aan de gewesten een oneigenlijke fiscale bevoegdheid
door de “overgedragen en toegewezen belastingen afkomstig vd federale Staat”
(Bijzondere Financieringswet (BFW) 16 januari 1989)
Oneigenlijke fiscale bevoegdheid: overgedragen (door de federale overheid ingevoerd maar
opbrengst en regelgeving zijn aan gewesten toegewezen) en toegewezen belastingen
(regelingsbevoegdheid behoort bij federale overheid maar deel vd opbrengt w verdeeld over de
gemeenschappen en gewesten)
o BFW 6 januari 2014: uitbreiding vd fiscale autonomie vd gewesten in de
personenbelasting (enkel inzake berekening en niet in bepaling vd belastbare
grondslag of belastbaar inkomen)
GRONDWETTELIJKE BEGINSELEN VD BELASTINGHEFFING (3)
− De GW bevat ter bescherming vd burgers 3 basisbeginselen
art. 170 tot 172 GW
4
