ADMINISTRATIEF RECHT
LEERSTUK 1: AFBAKENING EN BRONNEN
AFBAKENING
Administratief recht regelt het openbaar bestuur
Openbaar bestuur = de federale staat, gewesten, provincies, … + instellingen die
opgericht zijn door een overheid of erkent zijn als een overheid en die taak van algemeen
belang verlenen/ een openbare dienst verlenen
Bv: Bpost, De Lijn, NMBS, OCMW
Administratief recht regelt de taakvervulling van die openbare besturen
Taakvervulling = staan in voor het algemeen belang en niet voor privaat belang
Hoe?
Voeren wetten uit die door WM worden uitgevaardigd
Gaan zelf beslissingen nemen (zitten in UM, moeten wetten uitvoeren maar
kunnen dus ook zelf rechtsregels opmaken maakt van hun geen WM; blijft
UM) Elke beslissing genomen door het bestuur vallen onder administratief recht!
Kunnen ook rechtsprekende functie hebben
Regelt dus alle handelingen/ beslissingen die uitgaan van een administratief orgaan
“Valt dit nu onder het administratief recht of niet?”
Arrest van Hof van Cassatie: is geen openbaar bestuur (hoort bij RM)
Beslissing van burgemeester om betoging te verbieden: ja, gemeente is een openbaar
bestuur
Gemeenteraad dat stemt over het belastingreglement: ja, gaat uit van de gemeente
Beslissing vh raad van bestuur van Kinepolis: neen, Kinepolis is een vennootschap en
hoort niet bij het openbaar bestuur
Raad van State
= administratief rechtscollege
Beschermt de burger tegen het onwettig optreden vd overheid
Behoren binnen UM, maar is geen openbaar bestuur!! Het zijn rechters!
Kan nooit een administratieve RH zijn (is wel eenzijdig, maar geen openbaar bestuur dus
voldoet niet aan de 3 kenmerken)
Biedt de mogelijkheid aan burgers en RP’en om in beroep te gaan tegen onwettige
administratieve RH’en die hen mochten hebben geschaad. + Is ook cassatierechter voor
beroepen tegen de uitspraken van lagere administratieve rechtscolleges
ADMINISTRATIEF RECHT …
… is een uitzonderingsrecht
Enige drijfveer is het algemeen belang (hier wordt voor gegaan)
Bevoorrechte positie: overheid voert regels uit, kunnen ze afdwingen, kunnen ze zelf
opstellen, kunnen regels vervolgen, …
Hebben zwaardere verplichtingen: moeten hun beslissingen bekend maken, moeten
ook verplicht een dienst verlenen (bv: dat de burgers de mogelijkheid hebben om
met de bus van punt A naar punt B te gaan)
1
, Zijn aan hun eigen rechtsregels onderworpen (zijn niet dezelfde regels als het
gemeen recht)
… beheerst uitvoerbare beslissingen
= eenzijdige administratieve RH’en = uitvoerbare beslissingen
Kenmerken:
Eenzijdig (zonder akkoord van degene voor wie de beslissing geldt; komt
enkel uit van de overheid)
Verricht door een bestuurlijke overheid
Doet een rechtstoestand ontstaan/ wijzigen/ opheffen
Belang:
Bevoegdheid RvS
ABBB
Motiveringsplicht vs openbaarheid
Voorrecht van bestuur:
Uitvoerbare beslissingen krijgen speciale aandacht omdat hieraan bijzondere
voorrechten verbonden zijn:
Eenzijdig: uitvoerbare beslissing geef iemand rechten en/of legt hem
plichten op zonder zijn akkoord bestuur treedt gezagshalve op
o Bv: bestuur weigert een ambtenaar het gevraagde verlof toe
te staan omwille van de goede werking van de dienst.
Vermoeden van wettigheid (weerlegbaar): ze worden geacht in
overeenstemming te zijn met het recht
Uitvoerbaar: onmiddellijk! Als zij vandaag beslissen om winkel te
sluiten zal hij onmiddellijk moeten sluiten, of indien een betoging
niet mag plaatsvinden dan vindt er ook geen betoging plaats.
o Bij voorbaat: beslissing mag ten uitvoer gelegd worden
zonder dat vooraf de rechter die beslissing moet controleren
op de wettigheid w sws uitgevoerd, wat dan ook!
Bv: een tuchtsanctie wordt uitgevoerd, zelfs indien
de betrokken ambtenaar de wettigheid ervan
betwist voor de RvS
o Gedwongen (mits wettelijke machtiging of
hoogdringendheid in algemeen belang): overheid kan burger
tot uitvoering van haar beslissing dwingen
Soorten beslissingen:
Reglementaire vs individuele
Reglementaire: is algemeen van toepassing op alle burgers; geldt
voor onbepaalbaar aantal personen (bv KB houdende het statuut van
het rijkspersoneel: statuur geldt in principe voor alle federale
ambtenaren)
Individuele (= beschikkingen): heeft te maken met 1 of beperkt
aantal personen (bv 10 mensen hebben stadionverbod: is een
beschikking want is niet algemeen van toepassing) Wanneer ze
werken met namen, is het een beschikking; bij regelement gaat er
nooit namen in staan (bv een KB waarbij iemand tot federaal
2
, ambtenaar wordt benoemd)
Rechtverlenende vs niet-rechtverlenende
Rechtverlenende: verlenen rechten (bv je krijgt een
wapenvergunning en je mag dus vanaf nu gaan jagen)
Niet-rechtverlenende: beslissingen waarbij je geen rechten verleent
aan iemand (bv je wordt verboden om iets te doen) bv een
tuchtsanctie
Genomen met discretionaire bevoegdheid vs met gebonden bevoegdheid
Discretionaire: overheid heeft de vrijheid om zelf een aantal zaken te
gaan oordelen (bv rijbewijscommissie gaat zelf kunnen invullen wat
je precies gaat moeten doen om te slagen, bv2 HoGent: lector
bepaalt wat je moet kunnen om te slagen en dus een credit te
behalen)
Gebonden: overheid kan enkel handelen als hij die bevoegdheid
heeft toegekregen door de wet; als er dus in een wettelijke bepaling
staat dat overheid in die situatie die beslissing moet nemen;
overheid is gebonden (bv wnr iemand papier van geslaagd gaat
neerleggen op toog van het loket zal die jouw rijbewijs moeten
geven)
Onderscheid is van belang!!
Bij reglementair en individueel:
o Enkel beschikkingen (=individuele beslissingen) moeten
formeel gemotiveerd worden; dit moet niet bij reglementen
Bij discretionair of gebonden bevoegdheid:
o Voor controle achteraf: beslissing dat genomen is met
gebonden bevoegdheid die wordt betwist is voor rechter
veel makkelijker om te controleren of het een wettige
beslissing is. Bij discretionair is het veel moeilijker om te
kijken of het wel opportuun is.
≠ meerzijdige administratieve RH!
… en administratieve sancties
Kenmerken:
Krachtens een wet: de overheid heeft de bevoegdheid gekregen om…; ze
hebben de bevoegdheid om daarover te beslissen
Opgelegd door bestuur
Ter bestraffing van inbreuk op een rechtsnorm
Wordt gebruikt voor inbreuken die gepleegd zijn die niet in het strafwetboek staan,
of gewoon te belachelijk zijn om voor het parket te slepen (bv diefstal van 3
fluostiften) Ze laten de UM op dat niveau toe om zelf op te treden tegen
gedragingen die niet aanvaardbaar zijn
Voordeel: komt niet op strafblad
Nadeel: je kan 2x gestraft worden je kan tuchtstraf krijgen + strafrechtelijk
gestraft worden
Het is een administratieve uitvoerbare beslissing als je er dus niet met akkoord
bent ga je naar RvS om het aan te vechten
3
, ≠ preventieve veiligheidsmaatregel
Als je iets doet om veiligheid te garanderen heb je te maken met ~ en is dus
geen administratieve sanctie want daarbij doe je een inbreuk op een
rechtsnorm
GAS:
Art. 1,2,3,4, 30 en 31
24 juni 2013: Wet betreffende de gemeentelijke administratieve sancties
Art. 2: non bis in idem is wel van toepassing bij de GAS (=iemand mag geen
2x voor hetzelfde feit vervolgd en gestraft worden)
Art. 3: ofwel treden ze op met een GAS tegen strafrechtelijke inbreuken
Art. 4, §1: de 4 soorten sancties
Gemeente mag zelf invullen wat overlast is voor de gemeente
Art. 30: uitzondering op dat het direct uitvoerbaar is bij voorbaat
Art. 31: als je GAS boete hebt en je wilt daartegen in gaan omdat je niet
akkoord bent je kan naar politierechtbank gaan (uitzondering op de
exclusieve bevoegdheid van RvS om te oordelen over administratieve RH’en)
ENKEL VOOR DE GELDBOETES!! Dus als het voor een andere sanctie is zal je
wel naar RvS moeten gaan!!
Als je tegen het regelement zelf wilt ingaan (dus niet tegen de boete)
aanvechten bij RvS (want is een administratieve RH)
… en legt eisen op voor bestuurshandelen
Elke bestuurshandeling moet
1. Steeds verantwoord zijn in algemeen belang
Bv veiligheid op straat, vlot wegverkeer, kwaliteitsvol onderwijs,
openbare gezondheid, zorg voor de schaarse ruimte en milieu,…
Met bottom-up invulling (vb hiervan: in Kortrijk was er een
referendum met vraag welke gassancties de inwoners stom vinden
stoorde hun niet dat op zondag het gras werd afgereden
aangepast naar ‘zondag mag gras wel afgereden worden’ zo kan
je weten wat er speelt bij de bevolking)
2. In overeenstemming zijn met de wet
Wettigheidsbeginsel
Lagere rechtsregel moet hogere respecteren (bv gemeentereglement
moet in overeenstemming zijn met GW, Decreet Lokaal Bestuur,…)
Individuele beslissing moet voldoen aan alle rechtsregels (hogere,
eigen niveau, lagere) (bv KB waarin heer X benoemt wordt tot
federaal ambtenaar moet in overeenstemming zijn met
gemeentelijke reglementering, …)
3. Binnen grenzen van toegewezen bevoegdheid
Machtsoverschrijding: je oefent een bevoegdheid uit die je niet hebt
(bv overheid oefent bevoegdheid uit dat eigenlijk toekomt aan WM)
Machtsafwending: bevoegdheid mag door overheid niet gebruikt
worden voor een ander doel dan voor wat hij die bevoegdheid heeft
gekregen (bv burgemeester verklaart huis van minnaar van zijn
4
