Kindermishandeling, Overbescherming, & Verwenning
1 Wat is kindermishandeling?
1.1 Definities
Misbruik/ mishandeling: alle vormen van fysieke en/of emotionele
misbehandeling van een kind, seksueel misbruik, verwaarlozing, nalatigheid en
commercieel of andere uitbuiting. Dit resulteert in echte of potentiele schade voor
de gezondheid van het kind, het overleven, de ontwikkeling of de waardigheid in de
context van een relatie van verantwoordelijkheid, vertrouwen of macht.
Blootstelling aan geweld door een dichte partner wordt soms ook gezien als een
vorm van misbehandeling.
Kindermishandeling: vorm van lichamelijk, emotioneel of seksueel geweld waar
kinderen slachtoffer van zijn. Niet door ongeval, maar door daden of nalatigheden
van ouders of andere personen. De gevolgen van kindermishandeling brengen de
ontwikkeling van het kind ernstig in gevaar.
Acts of omission: passieve opstelling door dader of nalatigheid.
Acts of commission: actief optreden door dader.
Child abuse and neglect en child maltreatment worden inwisselbaar gebruikt. Er zijn
ook 2 soorten definities:
» Medisch: meer gedetailleerd
» Wettelijk: zijn zeer brede definities.
Deze brede definities hebben een effect op beslissingen en attitudes van rechters en
advocaten, professionele training, maatschappelijke normen. Men heeft Strafrecht
Kinderrechten. Als we spreken van slachtoffers zijn dit minderjarigen (-18 jaar).
Daders kunnen volwassenen of adolescenten zijn. We hebben daders met acts of
omission of acts of commission.
1.2 Vormen
1.2.1 Lichamelijke mishandeling
Lichamelijke mishandeling: het toebrengen van lichamelijke letsels aan een kind
of jongere (vb. slaan, schoppen, brand- of snijwonden toebrengen, krabben,
schudden, vergiftigen). De letsels zijn geen gevolg van een ongeluk.
Speciale vormen zijn:
» Mïunchhausen by proxy: het kind wordt opzettelijk ziek gemaakt. De ouders
trekken hiermee dan naar een medische context om zo over te komen als een
erg zorgende ouder en zo zelf in de aandacht te komen.
» Shaken baby syndrome: schudden van een baby wanneer die fel huilt etc.
1
,1.2.2 Lichamelijke verwaarlozing
Lichamelijke verwaarlozing: niet, te weinig, of verkeerd ingaan op de
basisbehoeften van een kind (kleding, voeding, slaap, hygiene, medische
verzorging).
1.2.3 Emotionele (of psychische) mishandeling
Emotionele mishandeling: inadequaat reageren op emotionele behoeften van
een kind (steun, veiligheid en geborgenheid).
Hierbij is er een heel spectrum van negatieve houdingen van de volwassenen zoals
schreeuwen, uitschelden, kleineren, vernederen, bedreigen, chanteren, afwijzen,
opsluiten, pesten, verwerpen, te hoge eisen stellen, beschuldigen, terroriseren,
manipuleren … Volgens sommige auteurs kan het getuige zijn van partnergeweld
ook gezien worden als emotionele mishandeling
Van der Ploeg maakt een onderscheid in allerlei vormen van psyhische
kindermishandeling:
1.2.4 Emotionele verwaarlozing
Emotionele verwaarlozing: onvoldoende of geen aandacht aan de emotionele
noden van het kind of de jongere (liefde, aandacht, betrokkenheid, interesse,
respect, onderwijs, communicatie, veiligheid, voorspelbaarheid of eventueel
opsluiting, negeren, niet luisteren,…)
Psychogene dwerggroei: failure to thrive; achterstand van de lichamelijke
ontwikkeling als gevolg van emotionele verwaarlozing.
Een speciale vorm van emotionele verwaarlozing is psychogene dwerggroei.
1.2.5 Seksueel misbruik
Seksueel misbruik: kind betrekken in seksuele intimiteiten en activiteiten die niet
passen bij de leeftijd en die kaderen in de behoeftebevrediging van de volwassene.
2
,Er zijn veel gradaties mogelijk binnen seksueel misbruik. Vele grenzen worden
overschreden en voor kinderen zorgt dit voor gevoelens van verwarring en onmacht.
Dit kan door een buitenstaander of een lid van familie.
1.2.6 Institutionele kindermishandeling
Institutionele mishandeling: mishandeling binnen maatschappelijke instellingen
(vb. ziekenhuizen, internaten, scholen, ...) door leerkrachten, opvoeders, trainers,
hulpverleners.
Structurele kindermishandeling: fouten in de maatschappelijke structuur die een
kind benadelen.
Een speciale vorm van institutionele mishandeling is binnen de hulpverlening
(therapie, plaatsing …) bewust niet goed optreden.
Vb. structurele mishandeling: onveilige of gevaarlijke verkeerssituatie; gebrek aan
speelruimte; kind als speelbal in echtscheiding
1.3 Prevalentie
Er is wereldwijd onzekerheid over de frequentie en ernst van child maltreatment. De
onderrapportering is te danken aan angst en taboe rond dit probleem.
De WHO stelt vast dat:
» 1 in 4 adults were physically abused as children
» 1 in 5 women and 1 in 13 men report having been sexually abused as a child
In Vlaanderen hebben we het Vertrouwenscentra kindermishandeling (VK) die
meldingen van burgers en professionals registreren. Zij komen tot volgende cijfers
rond vermoedens van misbruik:
3
, Het aantal kinderen bij VK aangemeld naar belangrijkste problemen:
1
2 Gevolgen van kindermishandeling
Hoe erg de gevolgen zijn, hangt af van een aantal factoren. Het kind kan slachtoffer
zijn van 1 of meerdere vormen, het verschilt van leeftijd, … Het is niet duidelijk welke
vorm het meest gevolgen heeft. Men kan kijken naar 2 soorten gevolgen:
» Korte-termijn gevolgen:
❊ Lichamelijke mishandeling: verwondingen en zelfs overlijden
❊ Psychische mishandeling: niet altijd of direct te zien, maar kan even erg
zijn als gevolgen van seksueel misbruik en soms erger dan fysieke
mishandeling
» Lange-termijn gevolgen van lichamelijke en emotionele mishandeling en
verwaarlozing:
Men deed hierrond een meta-analyse Norman et al. (2012) a.d.h.v. 124 studies.
Hierbij was er duidelijke evidentie voor lange-termijn gevolgen (tabel). Opgelet: de
meta-analyse houdt geen rekening met andere mogelijke oorzaken van problemen
bij het kind.
Dit zijn zware gevolgen: psychiatrische stoornissen met eventuele therapie.
3 Risicofactoren
1
kind kan voor meerdere dingen worden aangemeld + door meerdere personen worden aangemeld
niet unieke kinderen
4