BIOMEDISCHE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING (03/2022)
Module 1: Inleiding
Geen leerstof, info over examen etc
Module 2: Organisatie van een ziekenhuis in Sub-Sahara Afrika
Opbouw en het functioneren van een ziekenhuis in sub-Sahara Afrika.
We kunnen ons oriënteren
Idee van de uitdagingen bij patiëntenzorg
Bouw vh referentie-ZH: paviljoen-bouw
ZH bestaat uit verschillende onderdelen
o Bloc Administratif (= administratie en directie)
o Cantine: ontvangt vnl personeel ( zz bezoekers/pt), lage prijzen
o Service des Urgences = spoedeisende hulp
o Laboratoire
o Imagerie médicale
o Materniteit
Werkuren: 7u30 – 15u30 wachtdienst
Médecin-directeur: veel verantwoordelijkheid
Veel gebruik van telefoon (en WhatsApp) vervangt e-mailverkeer
Paviljoenbouw = constructie afzonderlijke gebouwen verbonden door betonnen verbindingswegen over grote oppervlakte
o Verbindingswegen voor brancards en karretjes
o Verbindingswegen overdekt: tijdens hevige regen (bv. regenseizoen) verplaatsingen enigszins mogelijk
o Regenopvang cisternen: tijdens droge seizoen zoveel mogelijk water stockeren
o Kanalen afgedekt met deksels om reiniging mogelijk te maken + broedplaatsen voor (malaria)muggen te vermijden
Erosie!! (betonplaten van gebouwen komen bloot te liggen) door hevige regenval en voortdurend wegkeren van afval
Afkoeling van gebouwen
o Valse verdieping = ventilatie-ruimte: wind kan erdoor passieve afkoeling
o Struiken voor vensters: kanalisatie van wind passieve afkoeling
Meeste gebouwen geen dakgoten en waterafvoer pediatrie-gebouw beter uitgevoerd (bv. bredere overkapping
bescherming tegen zon + tijdens regenval valt water niet te dicht tegen betonplaat vermindert erosie)
Eerstelijns-referentie ZH bieden steeds volgende disciplines aan:
o Gynaecologie/obstetrie
o KinderGNK
o Interne GNK
o Vaak ook chirurgie/heelkunde
andere disciplines (bv. oftalmologie/tandheelkunde…) = optioneel: vaak specialist die # dagen/maand langskomt voor
consultaties/interventies
KinderGNK/pediatrie: grootste + drukste dienst kinderen ernstiger ziek door infecties (bv. malaria) dan volwassenen en
40% van bevolking Benin < 15 jaar (neonatologie = aparte dienst)
In principe: pt vanuit Centres de Santé doorverwezen nr ZH, maar soms knn pt ook zelf en zonder verwijzing nr ZH komen
Plan Général en Habitat
Paviljoenstructuur totale opp ZH = zeer groot
Huizen voor artsen en VPK, evt klooster, kapel, maison d’acceuil/guesthouse en voorzieningen voor (inslapende) familie vd pt
Nadelen van grote opp:
o Moeite + kost voor onderhoud
o ‘clôture’ = omheining: vaak huisdieren (honden) en vee (schapen, geiten, koeien) op terrein v ZH
Rand: morgue (lijkenhuis) en incinérateur (afvalwerkingsplatform), soms hier ook hospitalisatie voor TBC-behandeling
Hoe vindt pt de weg in het ZH?
Duidelijke bewegwijzering dmv pijlen (bv. naar Caisse en Pharmacie)
Medische zorgen voor kinderen < 5 jaar, zwangere vrouw (bv. keizersnede) en behandeling HIV/TBC = gratis
andere zorgen: eerst betalen, daarna zorgen
1
, Soms betaalt werkgever, maar meestal pt zelf (out-of-pocket payment)
Verzekering & mutualiteit = zeldzaam
Patiënt rekent op grote solidariteit binnen familie.
Pt (of familie) haalt zelf de medicatie op bij Pharmacie
Nadelen van bewegwijzering
o Analfabetisme: slechts ± 40% bevolking Benin kan lezen en schrijven
o Taal: Frans = voertaal in Benin, maar niet iedereen spreekt Frans (er worden 20 talen gesproken!)
o Tolk vinden = moeilijk pt / familieleden springen in om te helpen
o Gedetailleerde anamnese afnemen = zeer moeilijk
OPL: werken met tekeningen (bandes dessinées)
Er staan platen met tarieven voor verschillende behandelingen, hospitalisatie, heelkundige ingrepen, labo-analysen…
WASH: Water, Sanitation, Hygiene
> 1/3 van ZH wereldwijd beschikken niet over watertoevoer, > 1/3 beschikt niet over middelen voor goede handhygiëne
Outpatients: 5 liter water/consultatie nodig inpatients: 40-60 liter water/dag nodig (= opgenomen pt)
Chirurgische ingreep / bevalling: 100 liter water nodig
Watervoorziening door recuperatie van regenwater in cisternen in grond water omhoog gepompt en via leiding-netwerk
verdeeld nadeel: kiezeltjes, zand en stof komen in leidingwater terecht
Energie en elektriciteit = een grote uitdaging
Reguliere elektriciteitsnet en aanvoer van stroom = problematisch: stroompannes en stroomonderbrekingen = legio
OPL: autonome generator: groupe électrogène
o Slaat aan bij stroompanne levert voldoende vermogen om ZH en habitat van stroom te voorzien
o = zeer duur: # ZH beperken eigen autonome stroomvoorziening tot bepaalde uren in dag en avond
o Kleinere generator om selectief Bloc Opératoir te voorzien
Ook onregelmatigheden in stabiliteit vd stroom (voltage) apparaten beschadigd, vnl bij pieken van overspanning
OPL: beschermen dmv stabilisateur: corrigeert spanningsverschillen (individueel per apparaat of stroomcircuit per kamer)
Evt. zonnepanelen (mbv externe steun) mogelijkheid om stroom op te slaan dmv zware batterijen
voordeel: levert betrouwbare en stabiele stroom
nadeel: after-sale onderhoud vragen specifieke technische kennis en certificerend
Brandgevaar en risk management
Slechte aansluitingen, kabels die niet (meer) in kabelgoten lopen, gebroken kabels, slechte aarding…
Slecht aangelegd of onderhouden elektriciteitsnet elektrocutie / kortsluiting
Kortsluiting of overbelasting (= teveel apparaten op 1 circuit aansluiten) oververhitting brand risico
Evacuatierichtlijnen voor brand, maar probleem: ramen getralied (ter diefstalpreventie) geen vluchtweg
Illustratie: entonnoir de tanguieta
Trechtervormig instrument dat in geval van zware bloeding gebruikt wordt om bloed van pt via transfusie terug te geven
Technische dienst = unité de maintenance
Onderhoudsschema’s van infrastructuur en apparatuur
Belangrijke rol in ZH
Famillie van pt vervult een essentiële taak in de zorg = “Garde-Malades” of “Accompagnants des Malades”
Zonder omkadering door familie is pt kansloos en alleen de solidariteit vd familie beschermt pt in ≠ opzichten.
“Taken” van familie:
o Regelen administratie en betaling + kopen medicatie
o Zorgen voor eten vd pt
o Zorgen voor directe hygiëne van pt (wassen, kleding en bedlinnen verschonen…)
Familie verblijft op terrein vh ZH, speciale faciliteiten beschikbaar
Voordeel: positieve psychologische en sociale functie voor pt helpen het behandelend team
Nadeel: kunnen voor overlast zorgen, bv. blokkeren doorgang, afval, handel, hygiëne…
Belangrijke doelgroep voor maatregelen infectiepreventie en controle (ziekenhuishygiëne)
Supportdiensten: wasserij, centrale sterilisatie, archief en magazijn
Archive: bijhouden patiëntendossiers, ook speciaal klassement voor bijzondere projecten (bv. rond malaria)
Ontsmettingsmiddel voor Lassa-koorts = (te hoog geconcentreerde) chlooroplossingen (= bleekwater)
Wasserij (buanderie):
2
, o Operatielinnen ontsmet in chloorhoudend bad
o gewassen in industriële wasmachine (water filteren om zandpartikels te verwijderen!) + gedroogd + gestreken
o In een trommel: steriliseren in autoclaaf
o autoclaaf: stoomgeneratie die trommel binnendringt doodt bacteriën en virussen na afloop: pomp zuigt
stoom weg zodat linnen kan drogen
o nauwe opvolging!
o Procedures van wassen, reinigen en steriliseren gebeuren centraal ipv afzonderlijk per afdeling
o ‘Sanilec’-apparaat: produceert door elektrolyse chloorhoudend water uit keukenzout (NaCl)
Magazin: bereiding van handalacohol oplossing (SHA)
Klinische supportdiensten: radiologie en diagnostisch laboratorium
Imagerie Médicale en Laboratoire: erg belangrijk om gerichte diagnose te stellen
Beeldvorming draagt bij tot belangrijke diagnoses
o Radiologie thorax: pneumonie, TBC
o Radiologie skelet: trauma, verkeersongeval
o Vb. beeldvorming: luchtsikkel onder diafragma tgv darmperforatie door ‘fièvre typhoïde péritonite”
RX-apparatuur en échographie = beide zeer nuttig
Laboratorium:
o Microscopie: malaria, TBC, urine-onderzoek, CSV (bv. meningitis)
o Bloedonderzoek (bv. anemie)
o Microbiologie (bacteriologie): zeldzaam in eerste lijn
o In rurale streken beheert laboratorium ook lokale bloedbank (donor-selectie, afname en kwalificatie bloed =
nakijken of er geen HIV-/hepatitis-/syfilisbesmetting is)
Kinésithérapie
Dentisterie: sterilisatie ter plaatse door speciale instrumentarium ook zeer grote hoeveelheden water nodig!
Klinische supportdiensten: apotheek en aankoop en distributie van geneesmiddelen
Pharmacie/apotheek
o WHO heeft Model List of Essential Medicines (EML) opgericht: generische productnamen of INN (international
nonproprietary nemaes)
o Lijst verschilt tss ≠ deelstaten
o Aankoop medicatie door Centrale d’Achat des Médicaments (CAME): strenge regels omtrent aanbesteding en
kwaliteit
Aan de rand vh ZH: de afvalverwerking en het dodenhuisje
Oppassen voor slangen door het hoge gras
Plateforme gestion des déchets = afvalverwerking
o Ommuurd met golfplaten
o Dure onderneming
o # oventjes (= incinérateurs) die het afval grondig verbranden
o Glaswerk en organisch materiaal (placenta) apart afgevoerd
o Afvalverwerkings-procedure en kleurencodes van vuilbakken = belangrijk om te kennen (zie module 4)
Morgue = dodenhuisje: “Zij die overleden zijn, zijn nooit vertrokken” = uiting van respect voor overledenen die als
voorvaderen in het dagelijks leven aanwezig zijn
Terugblik
Kerncijfers
o 70 bedden
o 6 vaste artsen
o 30 VPK
o 39 andere zorgkundigen
Rapport annuel: goede bron van informatie voor bv. meest freq. diagnoses (pediatrie), # bevallingen, # opnames en %
beddenbezetting (bv. seizoensgebonden? pediatrie: meer door stijging van malarie in regenseizoen)
3
