Samenvatting gezondheidsleer
1. Inleiding
-
- Hoe handhygiëne?
o Heel belangrijk
o Veel infectieziekten worden veroorzaakt door een niet goede ontsmetting van de
handen
- De impact en gevolgen van zorginfecties
o Zorginfecties kunnen oorzaak zijn van:
Een verlening van het verblijf in een gezondheidsvoorziening
Een langdurige invaliditeit
Een verhoogde mortaliteit (meer doden – in België – dan door
verkeersongevallen)
Verhoogde, suplementaire kosten
Hoge persoonlijke kosten
- Ziekte van Lyme
o Als je gaat sporten in bosachtige omgevingen
- Voedsel intoxicatie
1
,2. Lichaamshygiëne & levenswijze
2.1. Huidverzorging
- Structuur v/d huid = 3 lagen
o Opperhuid (keratinocyten, melanocyten) (boevenaan)
o Lederhuid (zweetklieren 6, talgklieren 5, zenuweind-organen, bloedvaten, ..)
o Subcutaan weefsel
Belangrijk omdat als je veel in water zit opperhuid afbreken en meer
kans op infecties en overbrengen van dingen
- De keratinocyten produceren een ondoorlaatbare laag van keratine: de hoornlaag of
stratum corneum, met een lipoïdische laag (huidsmeer of talg)
- Principes van huidverzorging
o Micro-organismen van de huid zullen zich in huidsmeer vermenigvuldigen
(voornamelijk bij zweten) => ongemakkelijke geurtjes
o Nood aan een goede persoonlijke hygiëne, bad of douche (Opgelet: bad in te
warm water of met gebruik van een agressieve zeep verwijderen van
huidsmeer droge huid)
Huid volledig aangetast bij veel douchen
o Vermijd te lang baden
o Gebruik een neutrale, bij voorkeur niet-geparfumeerde zeep (cave allergie)
o Producten op oliebasis en nadien bodylotion gebruiken
o Zwemmers ervaren niet zelden huidproblemen
o Bescherming tegen zon (zonnebrandcrème (factor 50), zonnepet of kledij) of
tegen kou (aangepaste kledij, groot deel van de warmte gaat via hoofd verloren)
Aantal melanonen zijn grootste doodsoorzaak bij jonge mannen
2.2. Voethygiëne
- Specifiek probleem van de voeten: vochtigheid schimmelinfecties (“atleetvoet”,
zwemmerseczeem) => goede kledij om geen wrijving te hebben
- Preventie:
o Zuurtegraad van de huid behouden (te veel wassen, te veel zeep)
o Aangepaste schoenen met verluchting
o Zweetabsorberende kousen (katoen)
o Goede hygiëne (goed drogen na wassen, ook tussen de tenen)
2.3. Sportuitrusting
- Sportkledij: moet afkoeling vermijden (!onderkant van de rug, uitstekende
lichaamsdelen, zoals de knieën) maar ook een overschot aan warmte moet afgevoerd
worden
- Goed gepast om wrijving te vermijden (schaaf- en schuurwondes)
- Regenkledij: mag verdamping van zweet niet belemmeren
- Beschermingsmateriaal:
o Bescherming tegen trauma
o Ook tegen tekenbeten bij activiteiten in bosomgeving (zie Lyme disease)
- Sportschoenen, kousen: zie voethygiëne
2
,2.4. Tandhygiëne
- In de mond komen er veel (onschadelijke) bacteriën voor (mondflora)
- Ze hopen zich op op het tandglazuur (ze voeden zich met suiker, etensresten), op rand
van het tandvlees en tussen de tanden tandplak gevormd (biofilm gaat er enkel
elektrisch af = laagje bacteriën)
- Indien dit niet op tijd wordt verwijderd door poetsen tandsteen gevormd
- Gevolgen:
o Tanden zien er gelig uit
o Slechte adem
o Aantasting tandvlees met mogelijkheid tot ontstekingen
o Cariesvorming
- Preventie: Tanden poetsen (bij voorkeur elektrisch), flossen, niet te veel suikers eten
- Slechte mondhygiëne kan veroorzaker zijn van infectieziektes elders in het lichaam
(endocarditis = ontsteking van het hart (dodelijk))
2.5. Nachtrust
- Emoties, prikkels en informatie verwekken
- Hormonen in balans houden (eetlustgevoel minder vet verbranden)
- Invloed op huid (grauw, acne)
- Prestaties gaan achteruit bij gebrek aan slaap (ook voor recuperatie)
- Slaap bevordert het immuunsysteem (vatbaarder voor infecties)
- Te kort aan slaap kan leiden tot inflammatie en celbeschadiging (blessures) vb.
beenvliesontsteking
- Variabele nood ifv leeftijd:
- Pasgeborene: > 20 uren/dag, kind: 10 à 12 uren, volwassene: ongeveer 6-8 uren
- Grote individuele variaties (genetische factoren, conditionering tijdens kinderleeftijd,
psychische en psychologische toestand)
2.6. Evenwichtige voeding
- Voedingsstoffen: 6 groepen
o Eiwitten of proteïnen
o Vetten of lipiden
o Koolhydraten
o Mineralen
o Water (1.5-2L per dag)
Als urine donker is, meer vocht nodig
Voor inspanning 60kilo en erna 58kilo veel vocht verloren
o Vitaminen
- De drie functies van de voedingsstoffen
o Het leveren van energie
Koolhydraten onmiddellijke energiebehoeften (kleine reserve,
ongeveer 500g, vooral glycogeen in)
Duursporten nemen andere voeding
3
, Vetten = reservebrandstof (afvallen)
Eiwitten: worden enkel verbrand in toestanden van ondervoeding of bij
vermageren => om geen spierafbraak te hebben
Sporters hebben andere behoeftes (duur- versus krachtsporters)
o Opbouw van de weefsels
Vooral eiwitten (belangrijk in recuperatiefase)
Water, mineralen
o Regeling van de lichaamsfuncties
Hormonen en enzymen, met behulp van mineralen (oa spoorelementen)
en vitaminen
Vb. aquarius je verliest zout, vocht en mineralen (mensen
sterven doordat ze vocht verliezen en alleen maar water
drinken)
2.7. Toxische producten
- Alcohol
o Geen essentiële voedingsstof
o Calorierijk
o Ethanol: klein molecule met snelle absorptie, vnl. in de maag.
o Wordt als een drug gemetaboliseerd, vnl. in de lever acetaldehyde en
waterstof gestoord levermetabolisme
o Effect alcohol voor paar dagen: Inflammatie maag, pancreas en darm
malabsorbtie malnutritie met tekort aan vitamine B1 (thiamine), vitamine
B12, vitamine B11 (foliumzuur), vitamine C
o Toxiciteit op centraal zenuwstelsel
o Gewicht toenemen: Hyperlipidemie, hoge bloedmelkzuur concentraties, lage
bloedglucose, vaatverwijdering
hongergevoel: bloedglucose gaat naar beneden, in gewicht toenemen
Intoxicatie: bakster met glucose coma door te weinig bloedglucose
o Diuretisch effect -> meer plassen en gedehydrateerd
o Negatief effect op herstel
Dementie ontwikkelen op 50-60 jaar door tekort aan vitamine B-12 bij
verslaafden
- Alcohol en sport
o Afhankelijk van hoeveelheid en welk type van inspanning, geslacht, BMI en
nutritiestatus
o Depressie van het centraal zenuwstelsel (verminderde motoriek en coördinatie,
vertraagde reacties en verminderd evenwicht)
o Kleine hoeveelheden reeds invloed op duursport
o Invloed op aërobe prestaties door citroenzuurcyclus te vertraging waardoor
lactaat (melkzuur) stijgt
4
