H1: DEMENTIES/ DEPRESSIE / DELIER
DE GERIATRISCHE PATIËNT
Geriatrische evaluatie / comprehensive geriatric assessment (CGA) =
* Een multidimensioneel interdisciplinair diagnostisch process voor het in kaart brengen van de medische,
psychologische en functionele mogelijkheden van kwetsbare (frêle) ouderen
* Doel: ontwikkeling van een gecoördineerd en geïntegreerd plan voor behandeling en LT-opvolging
DEMENTIE
INLEIDING
* Dementie is geen ziekte, maar een syndroom met verschillende oorzaken. En verschillende kenmerken:
Zowel cognitief al functioneel moeten aangetast
zijn
* Door vergrijzing van de bevolking gaat het aantal ouderen met dementie ook blijven stijgen
* 1/3 van alle 85-jarigen krijgen dementie
1
,EXAMINEREN
* Anamnese: wat zijn klachten, tijdsevolutie, …
* Heteroanamnese: anosognosie -> patiënt heeft geen inzicht in eigen aftakeling
* Screeningsinstrumenten
- Mini-mental-status examination: onderdelen
• Oriëntatie in tijd en ruimte
• Inprentingsvermogen
• Aandacht en werkgeheugen
• Geheugen
• Taal
NEURO-PSYCHOLOGISCH ONDERZOEK
COGNITIE
GEHEUGENSTOORNISSEN
Sensorisch geheugen: info die u aangeboden
wordt die u ziet of hoort bv telefoonnummer
blijft maar paar seconden hangen maar kan
gecontroleerd of automatisch opgeslagen
worden in het LT-geheugen
Langetermijngeheugen:
* Procedurele geheugen: geheugen voor
allerlei handelingen (bv hoe breek je een ei)
* Declaratieve geheugen:
- Episodisch: geheugen dat alles omvat van
facts en figures (wat heb je op het nieuws
gezien…)
- Semantisch geheugen: alles wat met
taalinhoud en – begrip te maken heeft
Geheugen testen:
* Auditief geheugentest: 15 verschillende woorden horen en zo veel mogelijk proberen na te zeggen
- Na elke poging worden er meer woorden onthouden
- Geheugendeficit: geen leercurve, na de 5 pogingen weet de patiënt maar even veel woorden
als na de 1e
STOORNISSEN VAN DE AANDACHT
* Sterke verstrooibaarheid/vragen moeten herhalen
* Tijdens onderzoek een eenvoudige taak niet kunnen afwerken bv een optelsom of aftreksom
* Abstract denken: het denken over zaken die je niet kan zien
CORTICALE FUNCTIESTOORNISSEN
Stoornissen in de fasie, de praxie en de gnosie
* Afasie = stoornissen in het spreken en het begrijpen vd taal => testen door benoemtaak
- Woordvindingsmoeilijkheden
- Parafasieën: woorden gebruiken die op elkaar lijken maar iets anders betekenen (lat en kat)
2
, - Gestoorde benoeming
* Praxie = Stoornissen in het uitvoeren van eenvoudige en complexere bewegingen; aan- en uitkleden
zich wassen, eten
* Agnosie = verlies van het vermogen om personen, voorwerpen, geluiden, geur etc te herkennen
* Executieve functies = planmatig handelen, mentale flexibiliteit
- Stroop test: blauw rood geel groen
FUNCTIONEEL: VROEGE FUNCTIONELE VERSCHIJNSELEN VAN AD (ALZEIMER DEMENTIE)
* Een belangrijk teken van AD is verandering in de tijd in de mate van functioneren.
* Al jaren voordat de klinische diagnose AD wordt gesteld, functioneren mensen op een lager niveau.
* Naarmate AD voortschrijdt, neemt het vermogen om alledaagse handelingen te verrichten af
* Vermogen om normale activiteiten te verrichten neemt af in de predementiefase
GEDRAGSVERANDERINGEN: CONATIEF
* Traag progressief en bij normaal bewustzijn
- Belangrijk in de differentieel diagnose
* Gedragsveranderingen
- Humeurschommelingen
- Decorumverlies
- Paranoide of psychotische kenmerken
- Angst, apathie, wanen, depressie, hallucinaties, misidentificatie, slapeloosheid
- Agitatie, roepgedrag, huilen, vloeken, agressie, herhaald vragen, rusteloosheid, motorische
onrust
OORZAKEN DEMENTIE
3
, Niet neurologische oorzaken Neurologische oorzaken
Neurodegeneratieve oorzaken Andere neurologische oorzaken
Medicamenteus-toxisch: Corticale dementies * Hersentumor
* Anticholinergica, psychofarmaca... * Alzheimer dementie (AD) * Normal Pressure Hydocephalie
* Toxische stoffen * Frontotemporale dementies (NPH)
Endocrinologisch - Frontale kwabdementie * Chronisch subduraal
- Primair progressieve afasie hematoom
* Myxoedeem, Apathische
- Semantische dementie * Infectieuse / inflammatoire
Hyperthyroidie
* Dementie met Lewy Bodies (DLB) pathologie
* Addison / Cushing
* Chronische meningo encefalitis
* Hypoparathyroidie /
(oa Syfilis)
Hyperparathyroidie
* Aids Dementia complex
Deficienties Subcorticale dementies
* Paraneoplastische limbische
* Vitamine B12 * Parkinson (PD) encefalitis
* Foliumzuur * Huntington (HD) * Vasculaire oorzaken
* Vitamine B1 * Corticobasale degeneratie (CBD) * Creutzfeldt Jacob
* Multipele systeematrofie (MSA)
* Progressive supranucleaire
verlamming (PSP)
DIAGNOSE EN DIFFERENTIEEL DIAGNOSE
Work-up cognitieve stoornissen:
* Anamnese met aandacht voor het tijdsverloop, ernst en impact op het algemeen functioneren en welzijn
van de patiënt, systeemanamnese, sociale en familieanamnese, heteroanamnese
* Volledig internistisch en neurologisch klinisch onderzoek
* Schalen: MMSE, bADL en iADL, Geriatric Depression Scale (GDS)
* Biochemie
* Beeldvorming hersenen
DEMENTIE MET LEWY BODIES
* Progressieve cognitieve achteruitgang: aandacht, frontale functies en visuoruimtelijke vaardigheden =>
geen geheugen!
* Kernsymptomen: de eerste drie verschijnen typisch vroeg en persisteren
- Fluctuaties in cognitie, aandacht en alertheid
- Recidiverende visuele hallucinaties
- REM-slaapstoornissen, die de cognitieve achteruitgang kunnen voorafgaan
- Tekenen van parkinsonisme (niet veroorzaakt door medicatie)
* Andere symptomen die diagnose versterken:
- Frequent vallen / syncope / tijdelijk verlies van bewustzijn / overgevoeligheid voor neuroleptica
/ wanen / Autonome dysfunctie / Hypersomnie / Hyposmie/ niet-visuele hallucinaties
* Indicatieve biomerkers (scanners of vloeistoffen)
- Bv PET en SPECT
- Polysomnografische bevestiging van REM slaap zonder atonie
* Waarschijnlijke LBD kan niet gediagnosticeerd worden op basis van enkel positieve biomerkers maar
wel wanneer:
- Er tenminste 2 kernsymptomen aanwezig zijn, al dan niet met de aanwezigheid van indicatieve
biomerkers
- Een klinisch kerncriterium is aanwezig, met een of meer indicatieve biomerkers
4
