Cursus Nutrigenomics & Personalised Nutrition.
Hielprik
Screening, nagaan of er metabole aandoeningen zijn (phenylketonuria, nutritionele metabole
aandoening etc), het genetisch profiel kan effect hebben op wat w van voeding consumeren of niet.
Voeding effect op genen
Foliumzuur;
Folaat/ foliumzuur is een goed voorbeeld van hoe het voedsel dat we eten invloed kan hebben op
onze genen. Folaat wordt geproduceerd uit foliumzuur - een elementaire vorm van vitamine B9 (in
Nederland bekend als vitamine B11) - te vinden in groene groenten zoals broccoli en spruitjes. Het is
nodig voor het lichaam om DNA te maken en een tekort aan deze voedingsstof is gekoppeld aan een
hoger risico op het ontwikkelen van kanker (lage niveaus van foliumzuur leiden tot veranderingen in
de DNA-strengen die hen meer vatbaar maken voor breken).
Zoals foliumzuur essentieel is voor DNA-synthese, speelt het ook een
belangrijke rol tijdens de foetale ontwikkeling wanneer celdeling en groei op
hun hoogtepunt zijn. Met name foliumzuur zorgt ervoor dat het ruggenmerg
van de baby goed ontwikkelt. Het is zo cruciaal voor dit proces dat vrouwen
sterk worden aangeraden om foliumzuur supplementen in te nemen voor en
tijdens de zwangerschap.
Paars is alles normaal, groen ff dipje na een bep periode, dan terug naar
normaal, in de 1ste fase als een tekort aan foliumzuur is er geen volledige ontw
en krijgen we neurale buis defecten, geen normale groei ontw meer krijgen. Zo
direct zien welke rol dat voeding, voedingsstoffen eig h op ons DNA, op ons
genetisch profiel en op onze groei.
Slide 5 &6 – er zijn kritische periodes en met voeding heb je een !r insteek, de
voedingsstatus moet optimaal zijn om risico’s op afwijkingen in het czs en hart
en beenderen enz te minimaliseren.
In de context v foliumzuur, folaat en homocysteïne zijn er tal van genen die een rol zouden k spelen
en waarbij er een polymorfisme aanwezig is, maar de effecten op de neurale buis ontw is niet goed
geweten, voeding speelt een !r rol.
Transferrin R; Expression of the transferrin
receptor on cellular surfaces reflects the cell’s
functional iron need as part of a finely tuned
system that regulates intracellular iron content,
IRE = iron response elements, IRP = iron
regulatory prot. En Ferritin; opslag van ijzer.
Ijzer, voedingsstof zal een !r effect hebben op de
expressie van versch componenten, je krijgt een
heel sterke interactie en ijzer gaat op zijn eigen
metabolisme gaan inspelen.
1
,Foliumzuur en ijzer → heel duidelijk effect vanuit voeding op onze genen, maar het omgekeerde kan
je ook krijgen, kijken naar hoe genen effect hebben op interactie met voedingsmiddelen.
Genen effect op voeding
Lactose-intolerantie;
'Nutrigenetics' toont hoe genen onze reactie op bepaalde voedingsmiddelen kunnen bepalen.
Een goed voorbeeld hiervan is lactose-intolerantie. Mensen die lactose-intolerant zijn, zijn niet in
staat om de natuurlijke suikers in melk en andere verse zuivelproducten te verteren. Dit komt omdat
het gen, dat verantwoordelijk is voor het maken van het nodige enzym (lactase), wordt
'uitgeschakeld'. Daardoor is hun lichaam niet in staat het te produceren. Als gevolg daarvan,
reageren deze mensen slecht op het consumeren van zuivelproducten. Ze ervaren bijwerkingen zoals
buikpijn, een opgeblazen gevoel, diarree en misselijkheid.
→ Niet in staat om voldoende lactase te produceren, moeilijkheden om het lactose te gaan verteren
en een vorm van intolerantie treedt op, genetische expressie van een te lage of volledig
uitgeschakelde productie van lactase.
Adverse Food Reaction → niet immuun gemedieerd → metabool → lactose-intolerantie. Er wordt
aangeraden om de inname van het verantwoordelijk voedingsmiddel te verminderen. Immuun
gemedieerd bestaat ook (verantw voedingsmiddel strikt vermijden).
Phenylketonurie (PKU);
Phenylketonurie of PKU, is een ander bekend voorbeeld van hoe onze genen en voeding interactie
hebben. Mensen met deze genetische aandoening produceren het enzym niet dat nodig is voor de
afbraak van phenylalanine - een essentieel aminozuur aanwezig in zuivelproducten, vlees, vis, noten
en peulvruchten. Phenylalanine wordt gewoonlijk omgezet in een ander aminozuur, genaamd
tyrosine via phenylalaninehydroxylase. Bij personen waarbij het enzym ontbreekt, wordt het in
plaats ervan omgezet in phenylpyruvic zuur. Als er zich te veel van dit zuur ophoopt in het lichaam,
kan dit leiden tot een verstoorde ontwikkeling van de hersenen en in ernstige gevallen, geestelijke
achterstand en epilepsie. Dit betekent dat mensen met PKU zich moeten houden aan een dieet dat
phenylalaninerijke voedingsmiddelen vermijdt.
Heart Health – slide 12;
Bep genen die een polymorfisme kunnen hebben + rol bij hartgezondheid en zien hoeveel procent in
de populatie met deze variatie, zien dat die een effect gn hebben op een verhoogd risico ja of nee.
Nutrigenomics
“Nutrigenomics refers to the application of genomics in nutrition research, enabling associations to
be made between specific nutrients and genetic factors, e.g. the way in which food or food
ingredients influence gene expression…Nutrigenomics should facilitate greater understanding of
how nutrition affects metabolic pathways and how this process goes awry in diet-related diseases.”
Chadwick R. (2004) Proceedings of the Nutrition Society 63:161-166. → Toepassen in
voedingsonderzoek, zien in welke mate voeding, stoffen, ingrediënten invloed h op genexpressie.
2
, 'Nutrigenomics' combineert de studie van voeding en genetica om de verschillende manieren te
ontdekken waarop mensen op voedsel reageren op basis van hun genetische make-up. Terwijl
mensen zeer vergelijkbaar zijn genetisch gezien, hebben we allemaal kleine verschillen in onze
genetische blauwdruk die ons onderscheidt van andere mensen. Deze kleine variaties bepalen zowel
het effect dat voedingsstoffen hebben op ons lichaam als hoe we het voedsel dat we eten
metaboliseren.
Op-maat-gemaakt voedingsadvies hangt af van deze twee-richtingen relatie tussen voedingsstoffen
en genen. Aan de ene kant kunnen de voedingsstoffen die we consumeren van invloed zijn op de
manier waarop onze genen worden uitgedrukt, aan de andere kant zijn onze genen in staat om
invloed te hebben op hoe ons lichaam reageert op deze voedingsstoffen (nutrigenetics).
Het doel voor 'nutrigenomics' wetenschappers is om deze complexe interactie te ontrafelen, zodat
op maat gesneden diëten kunnen worden ontwikkeld die een aanvulling zijn op het unieke genetisch
profiel van een persoon. Niet alleen zal dit de gezondheid van het individu optimaliseren, maar het
kan ook op grotere schaal werken om welvaartziekten te voorkomen. Denk hierbij aan obesitas, type
2-diabetes, cardiovasculaire aandoeningen, kanker en ondervoeding.
→ Nutrigenomics is het typisch onderzoek dat we benoemen als een vorm van personalised
nutrition.
→ Moeilijk, complexe situatie en tal van andere factoren gaan dat verder beïnvloeden.
Nutrigenetics
“Nutrigenetics is the study of individual differences at the genetic level influencing response to diet.
These individual differences may be at the level of single nucleotide polymorphisms (SNPs) rather
than at the gene level…It is envisaged that nutrigenetics may lead to individualized dietary advice.”
Chadwick R. (2004) Proceedings of the Nutrition Society 63:161-166. → Vanuit je genetisch profiel
denken en zien welk effect dat heeft op voeding.
Nutritional Genomics;
De studie van hoe verschillende
voedingsmiddelen kunnen interageren
met bepaalde genen om het risico te
verhogen van ziekten zoals type 2-
diabetes, zwaarlijvigheid, hartziekten en
sommige vormen van kanker.
Doel: Gebruik van gepersonaliseerde
diëten om het ontstaan van ziekten te
voorkomen of uit te stellen en de
menselijke gezondheid te optimaliseren
en in stand te houden.
We eten verschillende voedingsmiddelen en dat heeft een effect op expressie/translatie van
genetisch profiel, terwijl het profiel kan bepalen wat we k eten. Klinische beelden zien we meestal
vanuit nutrigenetics.
3
