LES 1
Onderscheid tussen opzoekingswerk en rechtswetenschappelijk onderzoek (beiden in Engels
‘research’)
• Opzoekingswerk: praktijkgericht, niet om een fundamenteel probleem op te zoeken, maar
om een actueel praktisch probleem op te lossen (specifieke rechtsvraag oplossen). Doen we
bij vaardigheden
• Rechtswetenschappelijk onderzoek: andere doelstelling à algemeen bijdragen aan kennis
bepaald fenomeen of inzicht in bepaald maatschappelijk probleem. Niet meteen erop gericht
om een uitspraak te doen over bv aansprakelijkheid. Is abstracter (vb hoe is men doorheen
de tijd omgegaan met stormen?). Paar methoden gebruiken om zo betrouwbaar mogelijk
kennis te genereren. Hoeft niet meteen toepasbaar te zijn in de jur praktijk
§ Aandacht voor traditioneel juridisch dogmatisch onderzoek (tjdo) à
traditionele/klassieke vorm rechtswetenschappelijk onderzoek. Er zijn ook andere
vormen, deze zullen we de komende weken zien
Syllabus:
• Topcopy syllabus à ook hetgeen niet behandeld is in de les, is te kennen (de grijze kaders
(de voorbeelden) zijn niet te kennen). De syllabus behandelt enkel les 1, 4 & 5
• De advocatenbarometer (surveyboek) à minstens 5 exvragen komen hieruit. Niet alle
details/cijfergegevens zijn te kennen: klemtonen worden gelegd tijdens de les
Examen:
• Open vragen: les 4,5,9 en 10
• Meerkeuzevragen: alle overige lessen
Rechtswetenschappelijk onderzoek
Juristen en hun opleiding
Juristen zijn eigenlijk niet volledig uitgerust. De klassieke opleidingen volstaan niet meer, recht is
complexer geworden. Juristen van 50j zijn niet klaar voor de uitdagingen van morgen (eig alle
juristen die hun rechtenopleiding voor 2010 gehad hebben). We moeten veel meer kennen en
kunnen. Er w verwacht dat we bv ook met economen, data-analisten, … overweg kunnen en
begrijpen. Vb gevolgen van corona voor horeca à goed om hier economisch inzicht te hebben als
jurist, handig dus om meer dan ‘het recht’ te kennen. Er zijn dus hogere verwachtingen, men moet
ook niet-juridische vaardigheden kennen. Dit zorgt voor veel uitdagingen in de rechtenopleiding.
Men moet ook niet-juridische vakken gaan doceren.
A. Complexer recht
1. Maatschappelijke ontwikkelingen
• Mobiliteit: interpersonele verhoudingen zijn minder tijdsbestendig (dorp 100 jaar
geleden: geboren en overlijden in hetzelfde dorp. Mensen die je kent, ken je
persoonlijk/ face to face >< vandaag: niet iedereen die we van gezicht kennen,
kennen we persoonlijk. Vandaag ontmoeten we veel meer personen dan vroeger.
Internationalisering. Gevolg? Verhoudingen niet even duurzaam.
• Bruikbaarheid van eigen kennis en ervaring neemt af (kennis moderne technologie
huidige generatie vs de oudere generatie. Maatschappelijke/technologische
ontwikkelingen, dat wat wij vandaag als normaal percipiëren, is voor oudere mensen
‘science fiction’.) Je kennis is al rap ‘gedateerd’, niet meer relevant
z Bv. een auto: nu bijna een computer, vroeger puur mechanisch
z Bv. ticket kopen NMBS, reis, concert à nu eenvoudiger/sneller via internet
dan aan balie gaan vragen
1
, z Bv. Jura, online databanken >< naar de bibliotheek gaan
z Kennis die zij hebben verworven in de tijd wordt vervangen door nieuwe
technologische ontwikkelingen/innovaties
• Innovatiesnelheid: technische ontwikkelingen zijn...
§ “Breed”: op vele terreinen (vervoer (bv Uber), communicatie (bv Whatsapp; Vandaag
totaal andere manier om te communiceren) ...)
§ “Diep”: alle relevante maatschappelijke thema’s (gezondheid, leven en welzijn, …).
Alles w beinvloed door de innovatiesnelheid.
§ “Snel”: innovatiesnelheid overstijgt aanpassingsvermogen van velen (= gigantische
maatschappelijke uitdaging. à vb zelfrijdende auto’s; hoe zit het daar met
aansprakelijkheid?
à gevolgen?
§ Verminderde vertrouwdheid én verminderde herkenning in vertrouwde omgeving
(bv discussie in Vlaams Brabant waar de kerktoren nog steeds elke nacht luidt:
nieuwe inwijkelingen >< inwoners die het zien als herinnering aan hun jeugd, zijn
tegen iedere verandering). Minder duurzame relaties met mensen, dus vertrouwen
minder.
§ Onplanbaarheid: langetermijnplanning is moeilijk (in principe zou politiek hieraan
moeten denken, maar id praktijk niet het geval. Bv klimaatveranderingen; dubbel
gevoel: we willen actie ondernemen, maar weten niet wat de beste oplossing zal zijn,
vb kernuitstap, vb financiering van de pensioenen (want vele jobs w overbodig door
robots), … à we weten niet wat de toekomst brengt (vb corona)
§ Werpen nieuwe juridische vraagstukken op. Als het recht complexer w, moet je jezelf
continu blijven bijscholen
• Wijzigende maatschappelijke verhoudingen: cf. Platformeconomie (bv Uber, Airbnb... Een
platform organiseert en faciliteert diensten, middel om te zorgen dat twee partijen elkaar
vinden. Maar deze platformen zijn zo machtig dat ze veel invloed kunnen uitoefenen. Deze
zijn maar mogelijk geworden door economische en industriële economieën)
§ Economische, industriële... reactie: snel
§ Reactie van het recht? Moeizaam:
à Nieuwe belangenconflicten (vinden wij het redelijk dat koeriers in slechte
omstandigheden werken zodat wij zo snel mogelijk ons pakje krijgen (platformeco)
z wettelijke regeling ligt niet voor de hand
z intussen: rechter moet beslissen (WN of zelfstandig als koerier? (verbod op
rechtsweigering)
z (bv Uber – klassieke taxidiensten in Brussel = nieuw maatschappelijk
belangenconflict. Klassieke taxisector wil dat ze onder klassieke regeling van
taximaatschappijen vallen. Dan hebben Uberdrivers een licentie nodig zoals
iedere andere taxichauffeur. In afwachting van een regeling is er een
tussenoplossing nodig; welke? Heel veel verschillende regelingen/ juridische
oplossingen mogelijk = fragmentatie, rechter mag zich niet schuldig maken
aan rechtsweigering). Als je als rechter wilt weten wat de gevolgen zijn van
de kwalificatie, heb je veel inzichten nodig (niet enkel in het recht, maar ook
bv de economie)
• Nadeel: fragmentatie (door uitblijven wettelijke regeling, is er fragmentatie (vele rechters
hebben verschillende mening)
• Gevolg: Wereldvreemde rechters of weifelende (gwn nog geen keuze gemaakt) wetgever?
DUS er zijn heel veel ontwikkelingen in de maatschappij die ervoor zorgen dat ons recht
complexer w
2
