HBO-V LEERJAAR 1 PERIODE 3 ETHIEK SAMENVATTING + AANTEKENINGEN LESSEN EN HOORCOLLEGES + EXTRA UITLEG LITERATUUR
22 vues 1 fois vendu
Cours
Ethiek
Établissement
Hogeschool Windesheim (HW)
op al deze leerdoelen wordt antwoord en uitleg gegeven, m.b.v. aantekeningen van hoorcolleges, praktijklessen, samenvattingen van de gebruikte literatuur en zelf oefenopdrachten.
SUCCES MET HET TENTAMEN
LEERDOELEN SEMESTER 2.
Student kan morele normen en waarden definiëren.
Student ...
hbo v leerjaar 1 periode 3 ethiek samenvatting aantekeningen lessen en hoorc
École, étude et sujet
Hogeschool Windesheim (HW)
Verpleegkunde
Ethiek
Tous les documents sur ce sujet (13)
Vendeur
S'abonner
marlldeboer
Avis reçus
Aperçu du contenu
HBO-V LEERJAAR 1 PERIODE 3 ETHIEK
SAMENVATTING + AANTEKENINGEN LESSEN EN HOORCOLLEGES + EXTRA UITLEG LITERATUUR
INLEIDING
In de Bachelor 2020 vastgelegde CanMedrollen, in het bijzonder bij:
CanMed rol 1: de zorgverlener respecteert de zorgvrager als persoon, ondersteunen in het realiseren
of handhaven van zo groot mogelijke mate van autonomie.
CanMed rol 4: de reflexieve professional met ethische en zingevingsvragenstukken herkennen,
benoemen en hanteren; het betrekken van moreel-ethische aspecten; handelen volgens de
beroepscode en tonen van morele sensitiviteit.
CanMed rol 7: de Professional en kwaliteitsbevorderaar (m.n. kernbegrip professioneel gedrag).
De nadruk bij het vak ethiek dat je nu gaat volgen ligt op kennismaking met centrale waarden van het
beroep, de bewustwording van je eigen perspectief binnen je beroepsrol en het ontwikkelen van een
onderzoekende houding ten aanzien van zorg ‘die deugd en deugd doet’ (Harry Kunneman).
Alles begint bij verwondering.
Achteraf zeg ik dat ik in mijn studie te weinig geleerd heb vragen te stellen bij vanzelfsprekendheden,
over hoe zaken gaan in de praktijk, over hoe keuzes gemaakt worden.
LEERDOELEN SEMESTER 2.
Student kan morele normen en waarden definiëren.
Student kan beschrijven wat gevolgenethiek is.
Student aangeven wat plichtenethiek is.
Student kan benoemen wat deugdenethiek is.
Student heeft kennis van het begrip autonomie en kan de betekenis ervan voor de zorg
aangeven.
Student kan omschrijven wat positieve vrijheid is en kan aangeven wat negatieve vrijheid is.
Student kan definiëren wat paternalisme is en de betekenis ervan voor de zorg aangeven.
Student heeft kennis van het begrip rechtvaardigheid en kan de betekenis ervan voor de zorg
aangeven.
Student heeft kennis van de Georgetown Mantra en de principes van weldoen en niet
schaden in het bijzonder.
Student weet wat de zorgethiek is en kan casussen analyseren vanuit zorg-ethisch
perspectief.
Student weet wat het begrip verpleegkundig beroepsethiek inhoudt.
De student kan de functies van de beroepscode opnoemen en toelichten.
De student kan kernwaarden van de verpleegkundige beroepscode benoemen.
De student kan verschillende aspecten van respect benoemen.
De student kan aangeven wat onder kwaliteit van zorg verstaan wordt.
Student kan het belang van het begrip diversiteit uitleggen en de betekenis ervan voor de
zorg aangeven.
,LEERDOELEN WEEK 1
Benoemen wat het onderwerp van de ethiek is ;
Richt zich op waarden. Niet zo zeer op regels.
Kenmerken van waarden aangeven ;
Vrijheid en corona; 2G beleid en coronapas: alleen met pas toegang : vrijheidsbeperking. Respect.
Eerlijkheid.
Uitleggen wat normen zijn ;
Handelingen die bij de waarden horen; hoe breng je het in de praktijk?
Inspraak regelen , mensen kunnen hun stem laten horen en daarbij gebruik kunnen maken van hun
vrijheid.
Iemand uit laten praten en door te luisteren. Niet liegen.
Normen zijn gedragsregels die aangeven wat mensen wel en niet behoren te doen.
Normen zijn afgeleid van waarden: in een norm wordt een waarde concreet gemaakt.
Bijvoorbeeld waarde: veiligheid , Normen: stop bij rood & cliënt isoleren als hij in gevaar komt.
Wanneer mensen niet begrijpen waartoe een norm dient, zijn ze meestal niet geneigd zich ernaar te
gedragen. Wanneer blijkt dat er geen motiverende waarde te vinden is onder de norm, kan die
wellicht beter worden afgeschaft, want niet alle normen zijn goed en lang niet alle normen zijn
verplichtend.
Normen zijn belangrijk omdat mensen willen weten wat het goede is om te doen: wat ze kunnen,
mogen en moeten in een bepaalde situatie. Deze drie werkwoorden hebben allemaal een ‘morele
lading’.
Het verschil tussen handelen en gedrag en relevantie ervan voor ethiek uitleggen ;
Handelen: je doet iets omdat je ervan overtuigd bent dat het zo moet of omdat iedereen het zo doet.
Handelingen komen voort uit redenen.
Gedrag: al wat zichtbaar is. Het hoeft niet altijd gedreven of gemotiveerd te zijn door redenen.
Gedrag is vaak impulsief of instinctief.
Moraal beïnvloedt het menselijk gedrag, maar we zijn ons er niet altijd van bewust welke waarden en
normen er ‘onder’ het gedrag, van anderen en onszelf, liggen.
, Vier soorten belangen benoemen ;
1. eigen belang:
- korte termijn: persoon gaat in op een impuls
- lange termijn: denk je na over je keuze
2. welbegrepen eigen belang: de persoon kijkt niet alleen naar wat zijn keuze op hem op korte
termijn voordelen en nadelen oplevert, maar kijkt vooral naar wat zijn keuze op lange termijn voor
voordelen en nadelen heeft.
3. andermans belang: mogelijke belangenconflicten met anderen
4. algemeen belang: belang van samenleving
Verschil tussen recht en ethiek benoemen;
Recht meer regels en ethiek meer op waarden en normen en geven een richting aan, minder strak
geformuleerd. Als je je niet aan rechtsregels houdt kun je daarop worden aangesproken, bij ethiek
heeft het invloed op recht; natie Duitsland: rechtssysteem ontwikkeld die inhumaan zijn; recht
kritiseren door ethiek.
Beide zijn gericht op problemen hanteerbaarder maken en daarbij is recht minder vrijblijvend. Ethiek
en recht zijn beide manieren om het menselijke handelen een kader te bieden maar vanuit een ander
perspectief:
Recht legt meer accent op wat ten minste zou moeten, wat is de grens van onderhandelen?
Ethiek is meer gericht op de maximale invulling van goed mens zijn.
De wet formuleert normen met een verplichtend karakter. Een norm negeren kan leiden tot
juridische sancties.
Een mens kan als mens goed genoemd worden wanneer hij/zij goed leeft en handelt.
Een goed mens is een mens die beantwoordt aan zijn ethische opdracht en daarom als mens
‘geslaagd’ mag heten.
Een slecht mens is een mens die juist als mens onder de maat blijft, tekortschiet
Het gaat niet om een deelaspect van de mens maar betreft zijn mens-zijn, zijn waarde als mens, zijn
humaniteit.
Het criterium voor de goedheid van een mens als mens is zijn gedrag ten aanzien van anderen.
Woorden zoals moeten, behoren en mogen verwijzen naar bepaalde normen en waarden
,WEEK 2
Soorten ethiek Principe benadering in de ethiek, gevolgen ethiek, deugdenethiek
De student kan:
• Kenmerken van principe ethiek benoemen
• Aangeven wat gevolgenethiek is
• Benoemen wat onder deugdenethiek wordt verstaan
• Pro en contra (voordelen en tekortkomingen) argumenten bij de deze soorten ethiek
aangeven
• deze soorten ethiek toepassen op casuïstiek
Plichten of principes ethiek (deontologie)
- Principes geven richting aan keuzes en handelen. De handeling zelf en de intentie die ten grondslag
ligt aan de handeling is van belang,
- In het handelen realiseren van bijvoorbeeld plicht anderen te helpen of worden van rechten zoals
recht op informatie van een patiënt.
- Doet recht aan ons moreel besef dat dat principes van belang zijn
Kritiekpunten
In strijd met basale ethische intuïtie dat gevolgen van keuze ook van belang zijn
mogelijke botsing van plichten en
hoe dan te handelen?
Immanuel Kant (1724-1804)
Een belangrijke vertegenwoordiger van de beginsel/plicht ethiek
Criterium: toets je handelen aan redelijk inzicht of de handeling een handeling is die
unversaliseerbaar is; altijd zou moeten gelden ‘sapere aude’: heb de moed je van je eigen
verstand te bedienen.
- Oproep je oordeel niet afhankelijk te maken van autoriteit en gezagsargumenten vanstaat, kerk of
dokter
,- afstand kunnen nemen van impulsen
Gevolgen ethiek (consequentialisme)
Alleen het resultaat telt, ongeacht de manier waarop
Utilitarisme: maximaliseren van nut of geluk of minimaliseren lijden voor het
grootste aantal mensen
Doelgericht: bereiken geluk of nut voor mensen en specifieke omstandigheden
worden meegewogen
Kritiekpunten
Doel heiligt de middelen
De positie van minderheden
In strijd met basale ethische intuïties
De hartspecialist; opdracht.
Twee uur ‘s nachts in het ziekenhuis.
Twee spoedeisende gevallen.
Beide in acuut levensgevaar en hebben hulp nodig.
De ene is een alleenstaande vrouw van 73.
De andere is een vrouw van 27 met 3 kinderen.
Ze zijn op het zelfde moment aangemeld.
WIE MOET JE OPEREREN?
EN WAAROM?
De hartspecialist
WIE MOET JE OPEREREN?
EN WAAROM?
Zware beslissing maar niet moeilijk:
De jongere vrouw krijgt de operatie
Wie dacht dat?
,Wie zijn wij om te bepalen wiens leven meer waard is? Kun je de ene mens aan de kant schuiven
ten gunste van de ander? Elk mens heeft toch recht op leven?
Het principe van verinnings; wie geef je als eerst iets, een oma of een moeder; hart.
De deugdentechniek
De dans der deugden
12 maagden vertegenwoordigen bovendien positieve karaktereigenschappen. Op de
bovenste rij zien we Rechtschapenheid, Geloof, Hoop, Liefde, Zuiverheid en Ootmoed.
Daaronder dansen Matigheid, Kracht, Wijsheid, Geduld, Barmhartigheid en Gehoorzaamheid
Deugden zijn gewenste eigenschappen ( verwerfbare menselijke kwaliteiten) en drukken een waarde
uit die de moeite is om na te streven
• Bij een morele deugd wordt vaak gezegd dat het de gulden middenweg is of het juiste
midden tussen twee extremen of kwaden.
• Bij deugd gaat het om het vinden van balans:
Moed bevind zich tussen overmoed en lafheid.
Wie laf is, is een slaaf van zijn angsten en niet in staat deugdelijk te reageren. Wie overmoedig is
neemt meer risico’s dan nodig met het oog op eigen welzijn of dat van anderen.
Vrijgevigheid kan gezien worden als het juiste midden tussen gierigheid en verkwisting.
Matigheid het juiste midden is tussen hebzucht en overdreven ascese.
Dat de deugd in het midden ligt wil niet zeggen gaan voor middelmatigheid, maar voor het redelijk,
meest verstandige.
Deugden ethiek
→ Morele deugden zijn eigenschappen die een persoon tot een goed mens bestempelen of die
mensen in staat stellen een goed leven te leiden.
→ Deugdethiek is gericht op het ontwikkelen van een goede/juiste karakter en houding van de
mens . De intentie achter het handelen moreel relevant. Is er vanuit de juiste houding
gehandeld
→ Morele deugden zijn niet aangeboren of bovennatuurlijk, zij kunnen alleen ontwikkeld
worden door daden, door ze te beoefenen. Ze bezitten een zekere mate van duurzaamheid
en vormen een structureel fundament voor ’t handelen
→ Deugden zijn gericht op de vraag wie ben ik en wie wil ik zijn en niet primair op wat moet ik
doen, maar deugden komen wel tot uitdrukking in je handelen
deugden zijn gericht op het bewerken van het goede leven
,ARISTOTELES & DEUGDENETHIEK
Geluk is niet steeds meer bezit hebben of genot ervaren
Geluk is gelukt zijn als mens. Je potenties als mens, als redelijk wezen, verwezenlijken door deugden
te realiseren
Een gelukkig mens is niet een rijk iemand maar iemand die voortreffelijke karaktereigenschappen
bezit
Het is een levenshouding waarin mens streeft de
juiste verhouding te vinden. Wat het ‘juiste’ is,
is context afhankelijk en vergt oefening en voorbeelden van mensen die je deugdzaam vindt
Deugden
Van oudsher van belang: accent ligt op houding
Oud adagium: hulpverlener gericht op soms genezen, vaak verlichten, altijd troosten
Argumentatie op een rij:
Argumenta- Uitgangs- Werkwijze Valkuil Aard
tie punt
Plichtethiek Een kwes- Bepaal Bevel is Principi-
Focus: han- tie van mo- welke bevel eel
deling rele regels norm het
opvolgen belangrijk-
ste is
Gevolgen- Een kwes- Welk ge- Het doel Pragma-
ethiek tie van het drag heiligt de tisch, he-
Focus: gevol- meeste ge- draagt het middelen donistisch
gen luk / nut meest bij (niet ego-
realiseren tot het re- istisch)
aliseren
van geluk /
nut
(rekenen)
Deugde- Moraal is Kijk in de “Ik be- Integriteit
thiek een kwes- spiegel en doelde het Excellen-
tie van een bedenk goed” tie
, Focus: be- goed mens wie je wilt
doeling van willen zijn zijn
je gedrag
Week 3 Autonomie
Leerdoelen, de student :
kan aangeven wat het autonomiebegrip inhoudt
kan omschrijven wat positieve vrijheid is
kan aangeven wat negatieve vrijheid is
kan omschrijven wat paternalisme inhoud
kan aangeven wat verstaan wordt onder autonomie als waarde
kan aangeven wat verstaan wordt onder autonomie als norm
kan aangeven wat verstaan wordt onder autonomie vermogen
kan aangeven wat verstaan wordt onder autonomie als recht
Aantekeningen hoorcollege
Het woord autonomie is afgeleid van het Griekse woord autonomia, dat samengesteld is uit: autos
(zelf) en nomos (wet)
Zelfbestuur van burgers
Stadstaat Athene
Auto-nomos: zelf wetgeving
mens kan zichzelf, door gebruik te maken van zijn verstand, een wet opleggen: handel zo dat je
handelen kan gelden als een algemene wet.
Dit is de universaliseringseis die aan het handelen gesteld wordt: de rechtvaardiging van mijn
handelen door te toetsen aan de rede.
Immanuel Kant; 1724-1804
In de ethiek gaat het om handelen
Handelen is iets doen, laten of zeggen voor een reden
Alleen mensen handelen en daarom kunnen alleen zij moreel of immoreel zijn
Koeien kunnen objecten zijn van ethische overwegingen, maar kunnen niet juist of
onjuist handelen
Koeien worden geleid door impulsen en driften
Wat is autonomie?
,Het rationele vermogen om zelf keuzen te maken en beslissingen te nemen.
Autonomie is dus een eigenschap van het denken van mensen
Vereist enig verstand van zaken: relevante overwegingen, consequenties
Zijn kinderen autonoom?
Zelf keuze maken betekent: reflectieve controle hebben over het eigen doen en laten
niet bepaald door ongereflecteerde emoties, drift etc.
niet verstoord door geestelijke ziekte, drugs etc.
Geen gedragsautomatisme
Verbinding van Autonomie en waardigheid
De andere altijd beschouwen alsdoel op zichzelf, nooit louter als middel
Wanneer wordt de mens als middel gebruikt?
De morele waarde van autonomie
De intrinsieke waarde
Autonomie is een uniek menselijk vermogen, het onderscheidt mensen van dieren en
objecten. Respect voor autonomie is respect voor de menselijkheid van anderen
Een leven leiden dat meest bij een persoon past
De instrumentele waarde
De waarde die specifieke autonome keuzen en beslissingen vertegenwoordigen
De mate waarin keuzen en beslissingen bijdragen aan de levenskwaliteit van
personen
Respect
respicere/Omzien naar/Opnieuw kijken
M.a.w. met aandacht kijken en waarnemen
1a. Respect op basis van principiële gelijkwaardigheid van de mens
1b. Repect op basis van uniciteit van de mens / ongelijkheid
2. Respect op basis van verdienste
, Respect voor autonomie
Autonomie betekent niet dat we zomaar de keuzen van anderen moeten respecteren:
Keuzen die de autonomie van anderen niet respecteren
Evident irrationele keuzen (zijn ze dan autonoom?)
Onmogelijk te realiseren
Evident logisch onjuist (tegenstrijdig)
Moreel verwerpelijk
Vrijheid en autonomie
Kan je autonoom zijn en toch onvrij?
Kan je vrij zijn, maar niet autonoom?
De eigen autonomie is begrensd door de autonomie van de andere.
Wat betekent dit voor onze omgaan met anderen?
Denk aan een discussie binnen een team over hoe om te gaan met een patiënt. Wat betekent respect
voor autonomie voor de beslissing die het team zou kunnen nemen?
Consensus
Overleg met patiënt, rekening houden met zijn/haar redenen (waarden, belangen etc.)
Vrijheid en autonomie hebben met elkaar te maken, maar ze zijn niet hetzelfde
Autonomie: betrekking op het denken
Vrijheid: betrekking op het handelen, Vrijheid om keuzen te
realiseren
Negatieve vrijheid, vrij zijn van, ontbreken van externe belemmeringen, afweerrecht, non
interventiebeginsel
Positieve vrijheid vrij zijn tot
Vrijheid je leven naar eigen inzicht vorm te geven
Hoe vul je je leven in? Je leven ter hand nemen couch potato op de bank?
Wat is voor jou belangrijk?
Relatie met autonomie als vermogen
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur marlldeboer. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €2,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
