Resume
Samenvatting lessen 'Communicatiewetenschappen' + aanvulling uit handboek: H5, 6 en 7
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Samenvatting lessen 'Communicatiewetenschappen' + aanvulling uit handboek: H5, 6 en 7
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
HOOFDSTUK 9: EEN SOCIOLOGISCHPERSPECTIEF OP COMMUNICATIE EN
MEDIA
CENTRALE THEMA’S
MACHT
Macht als ‘the ability to produce intended effects’ of in staat zijn om bepaalde doelstellingen wel degelijk re
realiseren
De media zijn structureel verbonden aan politieke en machtscentra omwille van vier redenen:
1. Media hebben een bepaalde kostprijs en waarde waardoor personen en instellingen met elkaar in
competitie treden om niet alleen toegang te hebben tot mediaorganisaties- en inhouden, maar die ook te
controleren
2. De massamedia als sterke machtsinstrumenten die invloed uitoefenen
3. Massamedia niet op gelijke manier voorradig voor individuen met verschillende belangen en doelstellingen
4. Media als onderwerp van politieke, economische en juridische regulering en disciplinering
Als individuele actor of in samenwerking tussen actoren kunnen macht en bijgevolg machtsmiddelen (kennis,
fysieke kracht, kapitaal, etc.) gebruikt worden om doelstellingen te realiseren
Voluntaristische of coöperatieve visie tegenover macht om iets in beweging te zetten: power to en
power with
Structurele benadering waarbij macht uitgeoefend wordt ten koste van andere individuen of groepen:
power over
Radicaal-kritisch machtsconcept
o Dominantie, controle, manipulatie en onderdrukking
o >< consensus, samenwerking, overtuiging en effectieve doelrealisatie
VOORBEELD: KLIMAATKWESTIE
In het verleden al initiatieven met als doelstelling om meer aandacht voor het klimaat te generen (met
wisselend succes)
Greta Thunberg die in 2018 start met een internationale beweging van jongeren die protesteren voor
het klimaat door zelf vele schooldagen na elkaar te staken
, o Eigen boegbeelden zoals Anuna De Wever en Kyra Gantois
o Uiting van een voluntaristische of coöperatieve visie op macht: vertrekkende vanuit de wil van
individuen om zaken te veranderen
Structurele benadering
o Macht koppelen aan de maatschappelijke positie van de actoren
Afhankelijk van waar iemand op de maatschappelijke ladder staat, ook over meer of
minder macht beschikken
o Het aanspannen van een rechtszaak tegen de federale overheid met de eis om de
klimaatbeloften na te komen
o Bekende gezichten als boegbeelden (Francesca Vanthielen, Nic Balthazar en Tom Lenaerts)
Gezien hun maatschappelijke positie is het vanuit een structurele visie logisch dat zij
de gezichten zijn van de campagne
Afhankelijk van hoe de relatie tussen media en samenleving ingeschat wordt, kunnen ook ten aanzien van de
relatie tussen media en maatschappij twee modellen worden onderscheiden
1. Dominante media
Media als machtsinstrument in handen van machtige groepen en instellingen
Slechts een klein aantal individuen en groepen controleren de media-instellingen en -inhouden
Soortgelijke media qua type en doel
o Bieden een uniform beeld over de samenleving (ingegeven door de belangen van wie de
media controleert)
Publiek beperkt in zijn mogelijkheden om hier tegenin te gaan
o Kritieken en alternatieve ideeën over de maatschappelijke organisatie komen amper aan bod,
tenzij in de marge
o Mediaconsumenten zijn passief en aanvaarden het geprojecteerde mens- en wereldbeeld
Bevestigt de heersende machtsstructuren en de status quo
2. Pluralistisch model
Geen overheersende machtselite die controle heeft over de media en hierbij maatschappelijke
verandering uitsluit
Publiek is actief en doorzien de mediaboodschappen die op hen afkomen
, o Zij zijn de drijvende kracht achter het media-aanbod
Verschillende visies en meningen die met elkaar in competitie treden en waarvan de ontvanger zelf
gebruik kan maken, afhankelijk van diens behoeften en wensen
Kracht om boodschappen niet te aanvaarden en zelf te interpreteren
Dominante media Pluralistische media
Maatschappelijke bron Heersende klasse of dominante elite Verschillende politieke, sociale,
culturele belangen en groepen
Media Uniform, in handen van enkelingen Vele, onafhankelijk van elkaar
(concentratie)
Productie Gestandaardiseerd en routinematig Creatief, vrij en origineel
Inhoud en wereldbeeld Selectief en beslist ‘van bovenaf’ Verschillende en concurrerende
perspectieven, onder meer als
antwoord op vraag van het publiek
Publiek Afhankelijk ,passief, op grote schaal Gefragmenteerd, selectief, reactief en
georganiseerd actief
Effecten Krachten en het bestaande systeem Verscheiden, zonder consistentie of
bevestigend voorspelbaarheid qua richting. Vaak
ook geen effect.
Het is belangrijk in te zien dat beide perspectieven gegeneraliseerd en deels gesimplificeerd worden
Verschillende mengvormen waarin ideeën over dominante én pluralistische media naast elkaar
bestaan of zelfs verenigd worden
Voorbeeld: Vlaamse krantenlandschap
o Enerzijds zeer geconcentreerd, want maar twee grote spelers op de markt: DPG Media en
Mediahuis
o Anderzijds zijn er relatief veel krantentitels voor de kleine markt en bevolking
Macht zowel expliciet als impliciet tot uiting in de context van media, waarbij de bredere
maatschappelijke context een bepalende rol kan spelen
Media capture
= Een situatie waarin regeringen of dominante politieke actoren netwerken en machtsrelaties opstarten met
andere machtige sociale actoren vanuit het idee om media ‘over te nemen’ of subtiel te controleren door
middelen van gerichte keuzes qua plaatsen van reclame, toekennen van staatsmiddelen (subsidies), opzetten
van wetten en bureaucratische regels of het toepassen van procedures.
, In rui voor dergelijke (economische, politieke, juridische) gunsten brengen media-eigenaars bijvoorbeeld
lovende recensies of knijpen ze een oogje dicht in hun verslaggeving. Vooral in mediasystemen waar media
opereren in moeilijk economische omstandigheden en in een onstabiel politiek klimaat komt het principe van
media capture voor.
SOCIALE INTEGRATIE EN IDENTITEIT
Denken over de positieve dan wel negatieve bijdrage van media aan sociale integratie en identiteit
Verschillende perspectieven van de relatie tussen media en sociale integratie/identiteit aan de hand van
onderstaand assenkruis:
Centrifugale of middelpuntvliedende effecten
Wanneer mediaboodschappen bijdragen aan sociale verandering, vrijheid, individualisme en fragmentatie. Het
effect van media is met andere woorden divergerend in de zin dat mensen loskomen van het centrum en zich
daarvan verwijderen of onttrekken.
Centripetale of middelpuntzoekende effecten
Te associëren met (sociale) eenheid, orde, cohesie en integratie. Hier merken we een eerder convergerend effect
op van media waarbij mensen zich naar een bepaald centrum- of middenpositie toe bewegen of positioneren
Afhankelijk van hoe je naar de relatie tussen media en samenleving kijkt, en de rol van media inschat, kunnen
deze effecten verschillend geëvalueerd worden. Het resultaat zijn vier mogelijke theoretische posities
tegenover sociale integratie:
1. Optimistische visie op centrifugale effecten
Visies op de relatie tussen media en sociale integratie waarin het fragmenterende karakter van media positief
en bevrijdend ingeschat wordt. Media dragen bij tot de verspreiding van informatie, kennis en meningen. Ze
stimuleren vrijheid en diversiteit, alsook verandering, modernisering en mobiliteit
Voorbeeld: de mogelijkheden die het internet biedt als ‘blik op de wereld’
2. Optimistische visie op centripetale effecten
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur sienvandewouwer. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
67474 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans