Rechtsfilosofie A – Tilburg University Kennisclips week 1
Opzet van het vak
40 mc en 1 openvraag met maximaal 400 woorden.
WC 1x per twee weken. Met je studiegroep de zelfstudievragen bespreken.
12 weken les: 6 werkcolleges. Verder zijn er drie modules.
Natuurrecht
➔ Is overal en te allen tijde geldig
➔ Het is een hogere vorm van recht dan het geschreven recht, door de hierboven
staande reden
➔ Het is van nature gegeven
➔ Wil het positieve recht geldig zijn en ons een plicht op leggen, dan moet het in
overeenstemming zijn met het natuurrecht en andersom! Is het natuurrecht niet in lijn
met het rechtspositivisme, dan legt het ons geen plicht op!
Rechtspositivisme
➔ Geen noodzakelijk verband tussen het gestelde recht en de moraliteit
➔ Onrechtvaardigde wetten zijn nog steeds wetten en zijn dus nog steeds geldig, of je
het er nu mee eens bent of niet.
➔ Ze zijn geldig als ze simpelweg door een legitieme overheid gesteld zijn
➔ ‘’Wie uit hoogmoed de wetten overtreedt of tracht zijn meerdere de wet te stellen, hij
zal zich nooit verheugen in mijn gunst. Wie staatshoofd is moet worden gehoorzaamd
in groot en klein, of het recht of onrecht is, Rebellie tegen het gezag in het ergste
kwaad… dus houd ik orde en wet te allen tijde hoog’’.
De spanning tussen het natuurrecht en het rechtspositivisme
Spanning tussen natuurrecht (Antigone) en rechtspositivisme (Creon)
- Politieke verplichting
- Spanning tussen de banden van burgerschap en familiebanden
- Gevaar intens beleefde religiositeit voor stabiliteit van de samenleving
- Burgerlijke ongehoorzaamheid; wanneer is het overtreden van de wet geoorloofd?
Thomas van Aquino
Hij leefde in de 13e eeuw, 1225, en is opgegroeid in het Koninkrijk Sicilië. Hij voegde zich,
tegen de zin van zijn familie, bij de Dominicaanse bedelorde. Als gevolg werd hij door zijn
broers twee jaar lang gevangengezet in het familiekasteel, op bevel van zijn moeder.
Dat kon hem niet weerhouden van zijn carrière in de kerk en in de academische wereld. Hij
was een echte Europeaan; hij werkte in verschillende plaatsen in Italië maar ook aan de
universiteit aan Parijs en Keulen. Uit het feit dat hij in een kasteel is opgegroeid, kan dus
worden afgeleid dat hij uit een adellijke familie komt.
Hij was een scholastieke filosoof, theoloog en een heilige (na zijn dood). De scholastiek is
een filosofische stroming, populair in de middelleeuwen. Typisch voor de scholastiek is wat
1|Pagina
,de dialectische methode wordt genoemd. Dit zijn veel voors- en tegens tegen een bepaalde
stelling, de quaestiones. Nadat zo’n stelling wordt geponeerd, geeft Thomas een aantal
argumenten voor, waarop hij zijn eigen positie neerzet en vervolgens gaat hij één voor één
de argumenten van zijn tegenstanders weerleggen.
Thomas wilde een synthese creëeren; de katholieke doctrine en het werk van Aristoteles
samenbrengen. Dit werk was namelijk net weer Europa binnen gekomen.
Het hoofdwerk van Thomas was de Summa Theologiae.
Thomas en zijn tijd (1225 – 1274)
• Europa komt langzaam uit de middeleeuwen
• Grote economische en culturele ontwikkeling. Verstedelijking
• Universiteiten worden gesticht; Bologna, Oxford, Salamanca, Napels.
• Koninkrijk Sicilië was toentertijd het kruispunt van de culturen.
• Keizer Frederik II was de keizer toentertijd en werd ook wel de stupor mundi
genoemd, het wonder van de wereld.
• Rond deze tijd begint de kennis van de Arabieren Europa binnen te sijpelen, vooral
via Toledo en Sicilië. Het werk van veel Griekse filosofen was verdwenen en werd wel
doorgezet in de Arabische wereld. Het werk van Aristoteles kwam zo sinds eeuwen
weer Europa binnen. Aan de universiteit van Napels was er dus veel belangstelling
voor Aristoteles en zijn Arabische commentatoren Averroes / Ibn Rushd (de
commentator) en Avicenna/Ibn Sina.
De tekst van deze week in vogelvlucht
• 90: geeft de definitie van ‘wet’
→ Wat is een wet? (Conceptuele vraag)
Een bepaalde:
1. Afgekondigde
2. Ordening van de rede
3. Met betrekking tot het gemeenschappelijke doel
4. En afkomstig van hem die de zorg voor de gemeenschap heeft.
5. En dwingende kracht heeft
Wil een wet een wet zijn, moet het aan bovenstaand voldoen
→ Verschillende soorten wetten
1. Eeuwige wet: Gods ordening van de kosmos
2. Natuurlijke wet: eeuwige wet voor ons, voor zover wij deze kunnen kennen
3. Menselijke wet: positieve wetten
4. Goddelijke wet: openbaring (bijbel)
• 95.2: menselijke wetten alleen wetten voor zover zij van de wet van de natuur
afgeleid zijn. Wijken zij af van de natuurwet? Dan zijn zij geen wetten, maar
verdorvenheid van de wet
2|Pagina
, • 96.4: op welke wijze kunnen wetten onrechtvaardig zijn?
→ Wetten kunnen op drie wijzen onrechtvaardig – want tegengesteld aan het
gemeenschappelijke goede, zijn.
1. Onrechtvaardig doel: bestuurder niet door het gemeenschappelijk goede
gemotiveerd maar door hebzucht en eer: tirannie
2. Onbevoegde autoriteit (maker): bestuurder maakt de wet die haar bevoegdheid te
buiten gaat.
3. Ongelijke lasten (vorm): lasten van de wet zijn ongelijk over de gemeenschap
verdeeld.
4. Tegengesteld aan het goddelijke goede: wetten die dwingen tot afgoderij
bijvoorbeeld. Maar deze is niet voor ons relevant.
‘’Dergelijke wetten zijn meer daden van geweld dan wetten’’
• 96.6: mogen we de wet ongehoorzaam zijn?
→ ‘’Iedere wet (is) tot het gemeenschappelijke welzijn van de mensen geordend en in
zoverre bezit zij de kracht en de aard van de wet. Voor zover zij hierin evenwel
tekortschiet, heeft zij geen bindende kracht. ‘’ – Thomas.
→ Welbeschouwd zijn onrechtvaardige wetten dus geen wetten. Hierbij hoort
beginsel lex iniusta non est lex. Ze zijn dan ook niet bindend.
Thomas: ‘’Lex (wet) komt immers van ligare (binden), omdat zij tot handelen bindt’’
→ Dus, sommige wetten mogen we ongehoorzamen, omdat het geen echte wetten
zijn, omdat ze dus onrechtvaardig zijn en ons niet binden.
→ Uitzondering: tenzij soms om schandaal of onrust te vermijden, omwille daarvan
de mens zelfs afstand moet doen van zijn recht, aldus Thomas.
Maar, Thomas erkent ook een algemene plicht om de wet te gehoorzamen! Echte wetten zijn
gericht op het gemeenschappelijke goede en dus moet je deze gehoorzamen. Maar, in
specifieke gevallen kan het volgen van de wet het gemeenschappelijke goede schaden. De
wetgever kan dat, per definitie, niet hebben beoogd. In dat geval is de ongehoorzaamheid
gerechtvaardigd.
3|Pagina
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur tessastoutjesdijk00. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €2,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
