CULTUURGESCHIEDENIS
EVA HERMAN
MAP 1
Cultuurgeschiedenis= een specifiek gebied binnen de geschiedschrijving, het tracht een
samenhangend beeld te bieden van een historische periode of van een evolutie.
Gegevens uit zeer diverse gebieden van de cultuur (de kunst, de literatuur, het politieke
denken, economie…en de architectuur) worden hierbij samengebracht in een
gemeenschappelijk verband.
Architectuur en ruimte: de tijd en cultuur waarin ze tot stand komen of een specifieke
invulling krijgen. Het wordt ook voorgesteld in kunst of in de literatuur, het kan ons veel
leren over het individu en de maatschappij in een welbepaalde historische context.
We bestuderen de bebouwde omgeving en de voorstellingen van architectuur en ruimte
in de eerste plaats in verband met het concrete individu in zijn of haar maatschappelijke
context.
Overzicht
1. De cultuur ten tijde van de barok (1)
2. Het interieur als zelfprojectie. Adellijke architectuur in de zeventiende eeuw (1)
3. De Romantiek en de late negentiende eeuw (2)
4. De psychologische ruimte van impressionisme post-impressionisme,
expressionisme en de abstractie (2)
5. Interieurs zonder exterieur. Het burgerlijke interieur en de lege grootstad (3)
6. De nieuwe publieke economische ruimte van de consumptiemaatschappij. Play Time
(3)
1
, CULTUUR VAN DE BAROK
Opkomst barok: begin 17e eeuw
16e en 17e eeuw: turbulente eeuwen: opkomst protestantisme, godsdienstoorlogen,
gevolgen ontdekkingsreizen, revolutionaire ontwikkelingen in wiskunde, architectuur,
filosofie, kunst
Politiek vlak: ontwikkeling van het vorstelijk absolutisme (= de vorst heeft zo goed als
alle politieke macht in handen), zoals in Frankrijk en Spanje, maar ook de ontwikkeling
van een burgerlijke cultuur, zoals in de Noordelijke Nederlanden (het huidige Nederland).
Illusie: kunnen we de werkelijkheid wel kennen of worden we onvermijdelijk bedrogen
door onze zintuigen? Fenomeen van de 'trompe-l'oeil’ = het streven naar een
zeer radicale natuurgetrouwheid, een 'net echt' in de artistieke voorstelling (raken,
twijfel, overtuigen)
De wereld: niet alleen een wereld die we al dan niet kunnen kennen of waarover we al
dan niet zekerheid kunnen hebben, verbeelding en van subjectieve (= persoonlijke,
psychologische) ervaring, zoals we die ervaren is de wereld zoals we die ons verbeelden.
INLEIDING ‘HET LEVEN IS EEN DROOM’
= beroemd toneelstuk dat heel expliciet de uitdagingen van de barok articuleert -
Spaanse dramaturg Pedro Calderón de la Barca
Dit geldt als een van de meest vooraanstaande voorbeelden van de literaire barok,
geschreven tijdens de ‘Spaanse Gouden eeuw’ bloeiperiode op vlak van kunst en
literatuur, ook op het vlak van toneel met dramaturgen als Lope de Vega, Tirso de Molina
en ook Calderón de la Barca
Inhoud:
- Werkelijkheid en droom
- Zinsbegoocheling en kennis
- Over de vraag of we überhaupt onszelf wel kunnen kennen`
- 1635: eerste opvoering
Relatie: illusie – realiteit, de geldigheid van kennis van de wereld, van de mogelijkheid
om iets anders te ontdekken dan de eigen puur subjectieve ervaring wordt in vraag
gesteld, alsook het bestaan zelf van een ‘externe’ en ‘echte’ realiteit. Kunnen we droom
en realiteit onderscheiden, is er überhaupt iets buiten de droom? Vindt het individu zich
niet slechts weerspiegeld in schijnbeelden, illusies, in trompe-l'oeil effecten?
Het verhaal:
2
