Samenvatting: Burgerlijk Procesrecht
Deel 1: Inleiding
1. Wat is recht?
Het recht omvat een geheel van gedragsregels en normen
o Verbodsbepalingen – gebodsbepalingen – normen die toelating bevatten – organieke
regels
o Dwingend recht – aanvullend recht
o Algemene normen – individuele normen
Deze gedragsregels en normen hebben tot doel het maatschappelijk leven te ordenen
De regels worden opgelegd door de overheid
De regels zijn afdwingbaar
o = als recht niet vrijwillig wordt nageleefd dan kan je het gaan afdwingen voor de
rechtbank (bv. je kan straffen krijgen, er kan worden opgelegd dat je je huur moet
betalen,…)
1.1. Verbodsbepaling – gebodsbepaling
Verbodsbepaling = iets wat door het recht verboden is
Bv. alles wat te maken heeft met het strafrecht niet doden, niet stelen,… er staan sancties
tegenover
Gebodsbepaling = iets wat je MOET doen door het recht
Bv. je moet eerste hulp verlenen, je moet belastingen betalen,.. er staan sancties tegenover bij
niet-naleving
1.2. Normen die toelating bevatten – organieke regels
Normen die toelating bevatten = een keer dat dit wordt toegekend krijg je de toelating
Bv. een vergunning voor een bijbouw aan je huis
Organieke regels = hoe dat de overheid georganiseerd is
Bv. verkiezingen, organisatie van de rechtbanken,…
1.3. Dwingend recht van openbare orde – goede zeden – ter
bescherming van de zwakken
Dwingend recht = dit moet je sowieso respecteren, het zijn dwingende regels
Goede zeden = tegen de norm van fatsoen
Ter bescherming van de zwakken = bv. in een relatie verhuurder en huurder is de huurder zwak
en dit is om hem te beschermen, er zijn hier ook dwingende regels bij
1
, 1.4. Aanvullend recht
Aanvullend recht = recht waarvan je kan afwijken met overeenkomst
Als je er niet van afwijkt dan pas je de regel toe
Bv. als koper betaal je de verkoper vanaf ontvangst van de goederen, maar je kan een overeenkomst
sluiten in verband met een voorschot
1.5. Algemene normen – individuele normen
Algemene normen = rechtsregel die op iedereen van toepassing is
Individuele normen = regels die slechts op een specifiek aantal personen toepasbaar zijn
1.6. Regels opgesteld door de overheid
We hebben de federale overheid, de gemeenschappen, de gewesten, provincies en de gemeentes
elk van deze verschillende overheden kan regels opleggen
2. Gerechtelijk recht – formeel recht – handhavingsrecht
2.1. Materieel recht formeel recht
Materieel recht = het SPEL = de regels die rechten toekennen en plichten opleggen
Formeel recht = SPELREGELS = geeft aan hoe de naleving van het materiële recht verzekerd kan
worden = hoe moet ik dat voor een rechtbank brengen, hoe moet ik de procedure in gang steken,…
Procesrecht = gerechtelijk recht = formeel recht = handhavingsrecht
2.2. Doel van het gerechtelijk recht
Doel van het gerechtelijk recht:
Uitsluiten van eigenrichting het recht zelf in eigen handen gaan nemen als je er niet uit
geraakt met beide partijen (bv. zelf wraak nemen) DIT MAG NIET!
2
, Restanten van eigenrichting
o Exceptie van niet-nakoming (ENAC)
= als 1 partij in een contract zijn verbintenis of prestatie niet nakomt (bv. verbintenis
om een huis te bouwen) en uw verbintenis is daarvoor betalen dan kan en mag je uw
verbintenis tijdelijk opschorten
o Retentierecht
= ik breng het kostuum van mijn man binnen bij de schoonkuis, ik verschiet mij een
ongeluk want het is enorm duur, dus je zegt “ik ga dat niet betalen” dan kan de
schoonkuis zeggen “oke dan gaan we het kostuum bijhouden zolang dat je niet
betaald”
2.3. Indeling van het gerechtelijk recht
Het gerechtelijk recht kan opgesplitst worden in:
Gerechtelijk privaatrecht / burgerlijk procesrecht / procedure regels in burgerlijke zaken
(synoniemen)
o (Gerechtelijk recht op zich is het proces recht)
Strafprocesrecht
Administratief procesrecht
Fiscaal procesrecht
Tuchtprocesrecht = rechters zijn onderworpen aan een aantal tuchtregels en hierbij zijn er
ook bepaalde procesregels, bv. een rechter die een aantal regels heeft overtreden
3. Burgerlijk procesrecht
Takken van het burgerlijk procesrecht
Burgerlijke zaken = ook ondernemingsrecht, sociaal recht, burgerlijk recht ruimer dan we denken!
Onderdelen
Burgerlijke procesrecht = een deel privaat recht en een deel publiek recht
Het is gemengd, omdat bv. als mensen trouwen (of scheiden) is dit:
Tussen mensen onderling
Overheid heeft ook een aandeel in de overeenkomst (het moet gebeuren door een schepen
in het gemeentehuis,…)
Het hele procedurele gedeelte publiek recht
Er zijn 12 gerechtelijke arrondissementen
Burgerlijk procesrecht = gerechtelijk privaatrecht
3
, 3.1. Bronnen van het burgerlijk procesrecht
3.1.1.Internationale verdragen
Verdrag = een overeenkomst tussen 2 of meer staten
2 belangrijke verdragen:
Art. 14 BUPO = internationaal verdrag inzake burgerlijke en politieke rechten
Art. 6 EVRM = Europees verdrag voor de rechten van de mens
Recht op eerlijk proces is heel belangrijk!
3.1.2.Grondwet
= belangrijkste nationale wet
Erkenning rechterlijke macht (art. 40 Gw.)
= we hebben 3 machten en de rechterlijke macht ligt bij de rechtbanken en de hoven
Openbaarheid terechtzitting (art. 148 Gw.)
= zittingen zijn in het principe openbaar, maar er zijn uitzonderingen
Bv. bij familierechtbanken, zedenzaken voor de correctionele rechtbank,
terrorismeprocessen,…
Motiveringsplicht (art. 149 Gw.)
= een rechter moet verplicht zijn vonnis (op niveau van beroep een arrest) motiveren! Dit is
om willekeur te vermijden!
Onafhankelijkheid van de rechter (art. 151 Gw.)
= een rechter moet onafhankelijk oordelen van elke andere macht
Bv. de zaak i.v.m. Bart De Pauw is al in de media gevoerd, maar het is aan de rechter om
te oordelen de rechter mag geen rekening houden met wat in de media verschijnt!
Exceptie illegaliteit (art. 159 Gw.)
= heeft te maken met de hiërarchie van de rechtsnormen, alles wat lager is in norm moet in
overeenstemming zijn met hogere rechtsnormen, er mogen geen tegenstrijdigheden zijn (en
anders heeft het hoogste in de rang voorrang)
3.1.3.Gerechtelijk wetboek = meest belangrijke bronnen!!
Dateert van 1967
Toen wouden ze het vernieuwen gemoderniseerder, eenvoudiger en minder formalistisch maken
7 delen (niet vanbuiten leren! Staat in codex!):
Algemene beginselen je moet altijd een belang kunnen aantonen
Rechterlijke organisatie
Bevoegdheid
Burgerlijke rechtspleging hoe komt ik een zaak opstarten, hoe verloopt een procedure,…
Bewarend beslag, middelen tot tenuitvoerlegging en collectieve schuldenregeling
4
