Verbintenissenrecht – Prof. Dr. Ignace Claeys
Inhoud
algemeen............................................................................................................................................................ 7
inleiding............................................................................................................................................................... 7
Verbintenis: begrip en indelingen..................................................................................................................... 7
Soorten overeenkomsten/contracten:.......................................................................................................... 7
De situering van het verbintenissenrecht......................................................................................................... 8
Interne werking vs. externe werking............................................................................................................. 9
de natuurlijke verbintenis vs. de obliegenheit............................................................................................... 9
Bronnen van verbintenissen (belangrijk).......................................................................................................... 9
risicoverdeling............................................................................................................................................ 11
Contract schematisch voorgesteld............................................................................................................. 11
Het ontstaan van een contract VS. De geldigheid van een contract..........................................................12
Uitvoering van een contract........................................................................................................................ 12
deel i: ontstaan en geldigheid van contracten................................................................................................... 15
hoofdstuk i: contractvrijheid........................................................................................................................... 15
Beperkingen............................................................................................................................................... 15
hoofdstuk ii: onderhandelingen...................................................................................................................... 16
Voorbeelden............................................................................................................................................... 16
Onderhandelingsvrijheid............................................................................................................................. 17
Precontractuele aansprakelijkheid............................................................................................................. 17
1. Foutief afgebroken onderhandelingen........................................................................................................... 18
2. Schending van de precontractuele informatieplichten...................................................................................19
3. Een partij mag geen misbruik maken van de kwetsbare positie van de wederpartij en mag zich evenmin
agressief of met geweld gedragen.................................................................................................................... 20
Afspraken tijdens de onderhandelingen..................................................................................................... 21
1. uiteenlopende, al dan niet bindende afspraken............................................................................................. 21
2. Voorcontracten.............................................................................................................................................. 21
3. Raam- of kaderOVK’en................................................................................................................................. 22
hoofdstuk iii: totstandkoming.......................................................................................................................... 22
consensualisme & formaliteiten.................................................................................................................. 22
1. uitzonderingen............................................................................................................................................... 22
2. Formaliteiten.................................................................................................................................................. 22
Wilsovereenstemming................................................................................................................................ 24
1. samentreffen van wilsuitingen van partijen.................................................................................................... 24
2. Wilsovereenstemming via aanbod & aanvaarding......................................................................................... 24
Bedoeling om zich juridisch te verbinden of andere rechtsgevolgen te creëren.........................................25
Wilsautonomie: een te relativeren en te corrigeren beginsel......................................................................25
1
,Verbintenissenrecht – Prof. Dr. Ignace Claeys
1. Relativering van de wilsautonomie................................................................................................................ 25
2. Correctie op de wilsleer................................................................................................................................. 25
Algemene voorwaarden en toetredingscontracten.....................................................................................26
1. Vereisten voor toepasselijkheid van algemene voorwaarden........................................................................26
2. Battle of the forms......................................................................................................................................... 27
3. Interpretatie van algemene voorwaarden...................................................................................................... 27
4. Geldigheidsbeperkingen en rechtsmisbruik................................................................................................... 27
hoofdstuk iv: geldigheid(sgebreken).............................................................................................................. 27
Gebrek in de wil van een partij................................................................................................................... 27
1. bewustzijnsverlies......................................................................................................................................... 27
2. Wilsgebreken................................................................................................................................................. 28
Gebrek aan rechts- of handelingsbekwaamheid........................................................................................ 30
1. Handelingsbekwaamheid.............................................................................................................................. 30
Onmogelijk, ongeoorloofd of onbepaalbaar voorwerp................................................................................30
1. Begrip............................................................................................................................................................ 30
2. Onmogelijk voorwerp..................................................................................................................................... 30
3. Buiten de handel & ongeoorloofd.................................................................................................................. 31
4. Onbepaalbaar................................................................................................................................................ 31
5. Toekomstige goederen niet uitgesloten......................................................................................................... 31
Onbestaande, valse of ongeoorloofde oorzaak.......................................................................................... 31
1. Begrip............................................................................................................................................................ 31
2. Drie probleemsituaties: geen, valse of ongeoorloofde oorzaak.....................................................................32
3. Oorzaak als begrip rechtsvergelijkend onder druk........................................................................................ 33
4. Abstracte verbintenissen............................................................................................................................... 33
Benadeling................................................................................................................................................. 33
1. In beginsel geen controle op de gelijkwaardigheid van prestaties.................................................................33
2. Wettelijke uitzonderingen inzake benadeling................................................................................................. 33
Strijdigheid met de openbare orde of een rechtsregel van louter dwingend recht......................................34
1. openbare orde & louter dwingend recht........................................................................................................ 34
2. Traditionele benadering: toetsing van de ongeoorloofdheid door de voorwerp- & oorzaakvereisten............35
3. Kritiek op de exclusieve toetsing van de (on)geoorloofdheid door de voorwerp- & oorzaakvereisten...........35
4. Alternatieve benadering................................................................................................................................. 35
5. Drie typesituaties waarin OVK of gedeelte ervan ongeoorloofd is.................................................................36
Fraus omnia corrumpit............................................................................................................................... 37
1. grondslag & aard........................................................................................................................................... 37
2. Toepassingsvereisten................................................................................................................................... 37
3. Rechtsgevolgen............................................................................................................................................. 38
Verbod van wetsontduiking........................................................................................................................ 38
2
,Verbintenissenrecht – Prof. Dr. Ignace Claeys
1. begrip............................................................................................................................................................ 38
2. Grondslag...................................................................................................................................................... 38
3. Toepassingsvereisten................................................................................................................................... 38
4. Rechtsgevolgen............................................................................................................................................. 38
hoofdstuk v: contracteren via vertegenwoordiging......................................................................................... 39
soorten: onmiddellijke vs middellijke vertegenwoordiging..........................................................................39
Vertegenwoordigingsbevoegdheid............................................................................................................. 39
Gevolgen van vertegenwoordiging............................................................................................................. 39
1. Onmiddellijke of rechtstreekse vertegenwoordiging......................................................................................39
2. Middellijke of onrechtstreekse vertegenwoordiging.......................................................................................40
3. Gehoudenheid of ASH van de vertegenwoordiger........................................................................................ 40
Schijnvertegenwoordiging.......................................................................................................................... 41
deel ii: inhoud & werking van contracten........................................................................................................... 42
hoofdstuk i: ten aanzien van contractpartijen................................................................................................. 42
verbindende kracht..................................................................................................................................... 42
Verbintenissen en niet-verbintenis-rechtelijke afspraken...........................................................................42
Interpretatie................................................................................................................................................ 43
1. Begrip............................................................................................................................................................ 43
2. Interpretatievrijheid van de rechter................................................................................................................ 43
3. Interpretatieregels......................................................................................................................................... 43
Kwalificatie................................................................................................................................................. 45
1. begrip & verhouding met interpretatie........................................................................................................... 45
2. Herkwalificatie door de rechter...................................................................................................................... 46
3. Kwalificatie bij gemengde contracten............................................................................................................ 46
Aanvulling................................................................................................................................................... 46
1. Aanvulling op grond van de wet, de gebruiken & de billijkheid......................................................................47
2. Goede trouw.................................................................................................................................................. 47
Matigende of beperkende werking van de goede trouw.............................................................................48
1. Gelijkschakeling met het verbod van rechtsmisbruik.....................................................................................48
2. Sanctie voor het handelen in strijd met het verbod van rechtsmisbruik of de objectieve goede trouw..........48
Obligatoire gevolgen.................................................................................................................................. 49
1. Al dan niet persoonsgebonden verbintenissen.............................................................................................. 49
2. Opeisbaarheid: opschortende voorwaarde & termijn.....................................................................................49
3. Duur van de contractuele verbintenis............................................................................................................ 51
Goederenrechtelijke gevolgen.................................................................................................................... 53
1. Consensueel & monistisch stelsel................................................................................................................. 53
2. Causaal stelsel van overdracht..................................................................................................................... 53
hoofdstuk ii: ten aanzien van derden............................................................................................................. 53
3
,Verbintenissenrecht – Prof. Dr. Ignace Claeys
partij vs derde............................................................................................................................................. 54
Relativiteit & uitzonderingen....................................................................................................................... 54
1. relativiteit v/d ovk........................................................................................................................................... 54
2. Uitzonderingen.............................................................................................................................................. 54
Tegenwerpelijkheid & uitzonderingen........................................................................................................ 57
1. Tegenwerpelijkheid....................................................................................................................................... 57
2. Uitzonderingen.............................................................................................................................................. 59
deel iii: wanprestatie en gewijzigde omstandigheden........................................................................................ 61
hoofdstuk i: toerekenbare niet-nakoming of wanprestatie..............................................................................61
toerekeningsvatbaarheid v/d schuldenaar.................................................................................................. 61
1. geen wanprestatie bij ontoerekeningsvatbaarheid v/d SA.............................................................................61
2. Ontoerekeningsvatbaarheid als overmacht?................................................................................................. 61
Contractuele tekortkoming v/d SA.............................................................................................................. 61
1. wanprestatie veronderstelt niet-nakoming van opeisbare contractuele verbintenis.......................................61
2. In functie v/d aard v/d verbintenis.................................................................................................................. 61
3. Types & gradaties van tekortkomingen......................................................................................................... 62
Fouten van hulppersonen........................................................................................................................... 62
1. Contractuele gehoudenheid voor de wanprestaties v/e hulppersoon............................................................62
2. Quasi-immuniteit v/d hulppersoon................................................................................................................. 62
Wanprestatie ingevolge het gebruik van goederen....................................................................................63
hoofdstuk ii: gewijzigde omstandigheden: overmacht & imprevisie...............................................................63
overmacht.................................................................................................................................................. 63
1. Toepassingsvereisten................................................................................................................................... 63
Imprevisieleer............................................................................................................................................. 64
1. geen algemene aanvaarding v/d imprevisieleer i/h huidige belgische recht..................................................64
2. Alternatieven voor verworpen imprevisieleer................................................................................................. 64
3. Wetsvoorstel verbintenissen & sujétions imprévues......................................................................................65
hoofdstuk iii: uitzonderlijk ook buitencontractuele aansprakelijkheid: samenloop..........................................65
samenloop tussen contractuele & buitencontractuele ash.........................................................................65
1. samenloopverbod.......................................................................................................................................... 65
Samenloopverbod veronderstelt bestaan van contractuele wanprestatie..................................................65
Samenloopverbod geldt ook bij objectieve ASH......................................................................................... 66
Samenloopverbod geldt ook bij opeenvolgende koopOVKen waarbij koper krachtens accessorium-theorie
over contractuele vordering beschikt.......................................................................................................... 66
Geen samenloopverbod bij misdrijf............................................................................................................ 66
1. wanprestatie tegelijk misdrijf: keuze tss contractuele of buitencontractuele vordering..................................66
deel iv: sancties & beëindiging van contracten & verbintenisen........................................................................67
hoofdstuk i: nietigverklaring & restitutie......................................................................................................... 67
toepassingsvereisten v/e vernietiging........................................................................................................ 67
4
,Verbintenissenrecht – Prof. Dr. Ignace Claeys
1. nietigheidsgrond............................................................................................................................................ 67
2. Verplichte tussenkomst van de rechter......................................................................................................... 67
3. Aanspraakgerechtigd zijn – geen afstand...................................................................................................... 68
4. Verweermiddelen ten aanzien van een nietigverklaring................................................................................68
Reikwijdte v/d nietigverklaring: volledige of gedeeltelijke vernietiging?......................................................69
1. Vernietiging treft de ovk of gedeelte ervan.................................................................................................... 69
2. Sanctionering op maat.................................................................................................................................. 69
3. Tweestappenredenering om reikwijdte v/d vernietiging te bepalen...............................................................69
Gevolgen v/d nietigverklaring..................................................................................................................... 70
1. retroactieve werking...................................................................................................................................... 70
2. Teruggave of restitutie v/h reeds gepresteerde............................................................................................. 70
3. Schadevergoeding na vernietiging................................................................................................................ 70
4. Gevolgen ten aanzien van derden................................................................................................................. 70
hoofdstuk ii: verval (‘caducité’)....................................................................................................................... 71
verval wegens verdwijnen van voorwerp.................................................................................................... 71
1. Toepassingsvereisten van verval wegens verdwijnen van voorwerp............................................................71
2. Gevolgen van het verval................................................................................................................................ 71
Verval wegens verdwijnen van (subjectieve) oorzaak................................................................................71
1. Algemene afwijzing van verval wegens verdwijnen van oorzaak..................................................................71
hoofdstuk iii: sancties wegens wanprestatie.................................................................................................. 72
vooraf: ingebrekestelling, keuze & cumul van sancties & afdwingbaarheid................................................72
uitvoering in natura..................................................................................................................................... 74
Schadeherstel: herstel in natura of schadevergoeding..............................................................................75
Exceptie van niet-nakoming of ENAC........................................................................................................ 79
Retentierecht.............................................................................................................................................. 81
Ontbinding wegens wanprestatie & restitutie............................................................................................. 81
Zijdelingse vordering.................................................................................................................................. 83
hoofdstuk iV: gevolgen van overmacht & imprevisie......................................................................................84
gevolgen van overmacht............................................................................................................................ 84
1. opschorting bij tijdelijke overmacht................................................................................................................ 84
2. Beëindiging of uitdoving bij definitieve overmacht......................................................................................... 84
3. Aanvullende verplichtingen in geval van overmacht......................................................................................85
4. Contractuele invulling van de risicoleer......................................................................................................... 85
Gevolgen van de imprevisieleer................................................................................................................. 85
hoofdstuk v: andere gronden die einde maken aan ovk of verbintenis..........................................................85
wederzijdse of minnelijke beëindiging........................................................................................................ 85
eenzijdige opzegging................................................................................................................................. 86
1. toepassingsvereisten van de opzegging........................................................................................................ 86
5
,Verbintenissenrecht – Prof. Dr. Ignace Claeys
2. Gevolgen van de opzegging.......................................................................................................................... 86
Ontbindende voorwaarde........................................................................................................................... 87
1. toepassingsvereisten van ontbindende voorwaarde......................................................................................87
2. Gevolgen van ontbindende voorwaarde........................................................................................................ 87
Uitdovende termijn..................................................................................................................................... 88
1. Toepassingsvereisten van de uitdovende tijdsbepaling................................................................................88
2. Gevolgen van uitdovende tijdsbepaling......................................................................................................... 88
6
,Verbintenissenrecht – Prof. Dr. Ignace Claeys
VERBINTENISSENRECHT – ALGEMEEN
CONTRACTENRECHT
ALGEMEEN
Er zijn geen slides, enkel a.d.h.v. notities/handboek/Uforacursus.
Bij elke vraag op het examen zal hij vragen wat de juridische grondslag is.
Codices = BW (oud en nieuw), WER (consumentenrecht), wet van 2 aug 2002 tot bestrijding van de
betalingsachterstand,…
Examen = schriftelijk, wetboek meebrengen, 3 uur, een beetje theorie maar vooral cases. Je moet kunnen
toepassen/linken kunnen leggen. Ongeveer 6 vragen met enkele onderverdelingen.
Franse/Latijnse benamingen kunnen begrijpen! Die kunnen gevraagd worden. (zie lijst uforacursus)
INLEIDING
Met verbintenissenrecht alleen kan je geen casus kunnen oplossen. Je hebt altijd een ander recht erbij nodig.
De meeste casussen ga je ook niet kunnen oplossen zonder verbintenissenrecht.
VERBINTENIS: BEGRIP EN INDELINGEN
Een verbintenis:
De verbintenis in de eigenlijke zin van het woord = een rechtsband tussen 2 of meer personen (=
vinculum juris) waarbij de schuldeiser tegenover de schuldenaar op een in rechte afdwingbare wijze
aanspraak kan maken op een prestatie die in geld waardeerbaar is.
De verbintenis in de oneigenlijke zin van het woord = Het is een prestatie die moet verricht worden.
De schuldeiser kan die prestatie in rechte afdwingen. De verbintenis wordt bekeken vanuit het
perspectief van de schuldeiser. Een synoniem voor ‘persoonlijk recht’ = een ‘schuldvordering’.
4 bestanddelen van de verbintenis:
Rechtsband
Tussen schuldeiser en schuldenaar
Prestatie verrichten
Schuldeiser kan die prestatie in rechte afdwingen
Een huurcontract geeft aanleiding tot verbintenissen, het is een bron van verbintenissen.
Een contract/overeenkomst = een schriftelijk/mondeling vastgelegde overeenkomst waarin
afspraken staan waar beide partijen zich aan moeten houden.
Een verbintenis = een vermogensrechtelijke rechtsbetrekking op grond waarvan de ene partij
verplicht is tot een bepaalde prestatie en waartoe de schuldeiser gerechtigd is.
Art. 5.1 Wetsvoorstel Verbintenissen: “Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een SE van een
SA in rechte de uitvoering van een prestatie mag eisen.”
Oud BW en Nieuw BW = BW zijn van toepassing. De datum van inwerkingtreding is belangrijk. Alle contracten
en alle rechtsfeiten van vóór die datum – daarop is het oud BW nog van toepassing.
SOORTEN OVEREENKOMSTEN/CONTRACTEN:
Arbeidsovereenkomst
7
,Verbintenissenrecht – Prof. Dr. Ignace Claeys
Koopovereenkomst
Huurovereenkomst
o Woninghuur (hoofdverblijfplaats)
o Pacht
o Autohuur
o Handelshuur (pop-uphuur)
o Gemeenrechtelijke huur
Contracten met onderwijsinstelling
Telecomcontracten
Verzekeringscontracten
Huwelijkscontracten
Samenlevingscontracten
Natuurlijke verbintenissen die ontstaan door bepaalde afspraken zoals bv. verloving
Concessiecontracten (garage)
Auteurscontracten (= contract tussen een auteur en een uitgever)
Dadingen (= geschil beëindigd met wederzijdse toegevingen)
Koop op lijfrente (= betaalt een maandelijkse/jaarlijkse rente – het is een kanscontract)
…
DE SITUERING VAN HET VERBINTENISSENRECHT
Het vermogensrecht wordt gevormd door het verbintenissenrecht en het goederenrecht.
Persoonlijke rechten/schuldvorderingen = rechten die een persoon heeft t.o.v. een andere persoon. Er
bestaat een rechtsband tussen. Iemand heeft aanspraak om iets te doen bij iemand anders. De werking van
persoonlijke rechten is veel ruimer dan de werking voor zakelijke rechten.
Bv. betaling van de huurprijs bij huur
Bv. aannemingscontract – bouwaannemer moet dat gebouw zetten
Bv. recht op ereloon voor de chirurg – de chirurg heeft een persoonlijk recht en de patiënt
Zakelijke rechten = de band tussen een persoon en een goed. Recht hebben op een bepaald goed. Bv.
eigenaar zijn van een bepaalde stoel – zeggenschap hebben op dat goed. Het is belangrijk dat er hier een
volgrecht op bestaat en een recht van voorrang.
Volgrecht = wanneer een stuk grond verkocht wordt, en het heeft een opstalrecht (met een
opstalhouder). De eigenaar heeft een zakelijk recht, maar die opstalhouder heeft ook een zakelijk
recht (om een gebouw te plaatsen op die grond). Stel dat de eigenaar het goed wil verkopen aan
koper K, dan gaat dat volgrecht spelen. Dat opstalrecht gaat dat goed volgen. De koper zal dat
opstalrecht ook moeten eerbiedigen, want het gaat om een zakelijk recht en een zakelijkrecht volgt.
(anders bij een persoonlijk recht!!).
Recht van voorrang = stel er is een SA en hebt 3 SE’s. SE 1 is verantwoordelijk voor een
onrechtmatige daad voor €80 en de 2 andere hebben beiden een vordering van €40. Die 3 hebben
een persoonlijk recht op de SA. Daarnaast is er ook een band met een eigenaar van een sofa) en die
sofa staat in het huis van de SA. De SA gaat failliet en er zit een bedrag van €100 in zijn vermogen.
Hij kan dus niet al zijn schulden betalen, want er is een schuld van €160. De sofa is eigendom van
eigenaar A en die eigenaar heeft een zakelijk recht op die sofa. Hij zal dan zijn goed bij de SA kunnen
revindiceren (= vordering waarmee je het eigendom opeist). Eigenaar heeft dus een recht van
voorrang (= wanneer de SA failliet gaat, dan gaat de eigenaar van het goed niet moeten delen met de
SE’s). De SE’s gaan die €100 moeten verdelen. Dit gebeurt pro rata (= in functie van het aandeel dat
elke SE heeft in de totale pot van schulden). SE heeft de helft van de totale schuldvordering en zal
dus ook de helft van die €100 betaald krijgen. (bij de persoonlijke rechten; banken gaan bv. voorrang
krijgen en daarna de staat/overheid – zij hebben daar een voorrang!!).
Art. 3.35 - 3.36 BW
8
,Verbintenissenrecht – Prof. Dr. Ignace Claeys
INTERNE WERKING VS. EXTERNE WERKING
Zakelijke rechten werken erga omnes (= iedereen moet er rekening mee houden, het is tegenstelbaar aan
iedereen). Persoonlijke rechten gelden inter partes (= tussen partijen – dus niet t.o.v. derden). Dit is het
principieel verschil. De verbintenissen zijn relatief omdat ze enkel gelden tussen partijen. Ze strekken partijen
tot wet.
De interne gevolgen van een verbintenis gelden enkel tussen partijen (= de relativiteit van een verbintenis) en
de externe gevolgen (= het bestaan van de verbintenis als een feit) werken ook t.a.v. derden (= de
tegenwerpelijkheid van een verbintenis).
De externe gevolgen van een persoonlijk recht wordt geuit in de theorie van de derdemedeplichtigheid
aan andermans contractbreuk. Als dit er is, dan kan die buitencontractueel aansprakelijk worden
gesteld. Hierbij heeft de overeenkomst een externe werking t.a.v. de derde die aansprakelijk is.
Bijvoorbeeld: wanneer u door onzorgvuldigheid een operazangeres kwetst waardoor ze niet optreedt
diezelfde avond, dan is de omvang van uw verbintenis tot een schadevergoeding ogv art. 1382-1383
oud BW mee bepaald door de inhoud die voortvloeit uit de AO tussen de zangeres en de
concertzaaluitbater…
DE NATUURLIJKE VERBINTENIS VS. DE OBLIEGENHEIT
Obliegenheit = een verplichting/last waarbij als u aan die last niet voldoet, een recht gaat verliezen. Die
obliegenheit kan niet worden afgedwongen op wie de last rust.
Bv. schadebeperkingsplicht – een plicht om alle redelijke maatregelen als schadelijder om uw schade
te beperken. Redelijke maatregelen zijn de maatregelen die een redelijk persoon zou nemen om zijn
schade te beperken.
o Stel je hebt een contract voor verkoop van appelen. 50 miljoen appelen en u wilt ze leveren.
Maar de koper moet ze toch niet hebben, hij weigert ze af te nemen. De verkoper kan dan
zeggen dat hij een contractbreuk pleegt. De koper moet het aannemen; toerekenbare niet-
nakoming. Als de koper toch niet wil aannemen De verkoper lijdt daardoor schade, want hij
heeft ze laten leveren met de vrachtwagen (transport). De verkoper moet dan op zoek gaan
naar een andere verkoper (derde); dit is dan de redelijke maatregel die kan verwacht worden
van het slachtoffer. De koper kan de verkoper niet dwingen om een andere koper te zoeken;
hij kan dit niet afdwingen van de verkoper.
Een natuurlijke verbintenis (≠ civiele verbintenis = hier wordt een rechtsband gecreëerd waarbij een SE
een prestatie kan afdwingen van de SA). Diegene die tot de natuurlijke verbintenis gehouden is, kan niet
gedwongen worden. Hier ontbreekt ook de afdwingbaarheid. Als de persoon de verbintenis nakomt, dan gaat
hij dat niet kunnen terugvorderen.
Bv. De verjaarde schuld – stel je hebt een schuld tot betaling van de koopprijs en je wordt niet
gedagvaard en uiteindelijk verjaart die. Als die betaald wordt, dan kan die betaling niet meer
teruggevorderd worden. Maar als je die verjaring inroept, dan zal die vordering afgewezen worden
omdat het maar een natuurlijke verbintenis is (er is geen afdwingbaarheid).
Bv. Een kind wordt niet goed onderhouden door zijn ouders, maar wel door iemand anders; dit is ook
een natuurlijke verbintenis waarbij er niet teruggevorderd kan worden.
Bv. Er is een koppel dat gehuwd was – er is een echtscheiding en er is een kind dat moet
onderhouden worden. De moeder die huwt opnieuw met een nieuwe echtgenoot en die EG betaalt
onderhoudsgeld voor dat kind uit het eerste huwelijk. Je kan gedwongen worden om verder dat
onderhoudsgeld te betalen na scheiding van het tweede huwelijk. De natuurlijke verbintenis wordt hier
omgezet naar een civiele verbintenis.
BRONNEN VAN VERBINTENISSEN (BELANGRIJK)
9
, Verbintenissenrecht – Prof. Dr. Ignace Claeys
Boek 2 van nieuw BW
Contracten – algemeen contractenrecht/gemeen contractenrecht = de regels die van toepassing zijn
op alle algemene contracten, tenzij de wet ervan afwijkt. verbintenissen uit meerzijdige wilsuiting. Er is
een rechtsband die kan afgedwongen worden door de SE.
Buitencontractuele aansprakelijkheid
o Buitencontractuele foutaansprakelijkheid of aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad: art.
1382-1383 oud BW: Schade, fout, causaal verband.
o Productaansprakelijkheid:
o Art. 1384, lid 3 oud BW: contractuele aansprakelijkheid (CA) VS. Buitencontractuele
aansprakelijkheid (BCA)
BCA: Bv. een WG en WN. De WN moet op de baan voor het werk, maar hij mist een
rood licht en brokkelt schade aan een derde.
CA: Bv. er moet een villa gebouwd worden en u geeft die opdracht aan de
hoofdaannemer. Die hoofdaannemer zal veel onderaannemers aanspreken (o.a. 1
voor de leidingen die moeten gelegd worden). De hoofdaannemer wordt aansprakelijk
gesteld voor een fout in die leidingen. De hoofdaannemer kan dan op zijn beurt de
onderaannemer aansprakelijk stellen.
Eenzijdige wilsuiting/eenzijdige belofte zijn bindend. De wil is de trigger om de gebondenheid te
creëren.
Quasi-contracten: art. 1371-1381 oud BW:
o Onverschuldigde betaling (OB)
Bv. u hebt een bankrekening en er staat €1.000 op. U kijkt en er staat opeens
€1.000.000 op i.p.v. €1.000 – wat gaat u doen? U bent gehouden tot terugbetaling
van die som. Wanneer u ter kwader trouw bent (dus van zodra u weet dat u die
onverschuldigde betaling hebt gekregen en u betaalt die niet terug), dan komen er
intresten bij die ook moeten terugbetaald worden.
o Zaakwaarneming (ZWN): Het is een handeling van een persoon die aanleiding geeft tot de
verbintenis van een ander.
Bv. iemand gaat op reis en de buur ziet in een storm dat het dak quasi zonder pannen
is achtergebleven. De buur kan de eigenaar van dat goed niet bereiken en de buur
laat een aannemer komen om ev. een bescherming op te leggen. Dan gaat die buur
als zaakwaarnemer handelen voor de betaling. Als die zaakwaarneming gebeurt (het
kan ook zijn dat die buur zelf de pannen gaat opleggen en kosten voor maakt (ev.
Been breekt)) dan is de vraag in welke mate er een verbintenis ontstaat met de
eigenaar. Hij zal die kosten en misschien zelf de schade moeten vergoeden.
Bv. er waren 3 alpinisten die gaan klimmen in de bergen op een heel hoge hoogte en
extreme koude en daarboven breekt er iemand z’n been. Er werd beslist dat er 1
persoon naar beneden gaat om hulp te zoeken en de andere blijven boven en zorgen
ervoor dat ze niet doodvriezen. De man die erbij gebleven is, is z’n grote teen
bevroren en die moet afgezet worden. Wat met de schade van die man? Is er een
contract? Neen. Is er een fout? Neen. Zaakwaarneming? Ja; nl. diegene die erbij
gebleven is heeft de zaken waargenomen en hieruit ontstaat een verbintenis en er
wordt een vergoeding toegekend naar de man wiens teen afgezet moest worden.
o Ongerechtvaardigde verrijking – dit komt vooral voor in samenlevingsrelaties
Bv. er is een samenlevingsrelatie tussen 2 partners en de bijdrage is onevenwichtig.
De ene draagt meer bij in de samenleving dan de ander. Wat als er een einde komt
aan die relatie. De ene is dan verrijkt zonder dat die rechtvaardig is. De ene partner
zal dan een vergoeding moeten betalen aan de andere partner, ookal is er daar geen
wettelijke plicht voor.
De wet – kan ook aanleiding geven tot het ontstaan van verbintenissen. De wettelijke
toepassingsvoorwaarden zijn vervuld.
o Bv. burenruzies; een tak over de muur en er vallen veel vliegerkes tussen de houten planken
van de buur. Hij wil dat de andere buur de tak afzaagt.
10