PEDAGOGIEK
H1: wat is pedagogiek?
- definiëring:
object van de studie:
pedagogiek = houdt zich bezig met de studie v opvoeding v kinderen en jongeren van 0-18j.
=>”pais” = kind //// “agogein” = leiden (Grieks) PAIDAGOGOS
pedagogiek probeert opvoeding en opvoedend handelen systematisch te beschrijven
door, op basis van kwalitatief en kwantitatief onderzoek, algemeen geldende uitspraken te
doen.
*handelingswetenschap
(=praktijk moet iets hebben aan de verworven kennis en inzichten)
-waarneming praktijk helpt de theorievorming
-de theorie bevrucht op haar beurt de dagelijkse praktijk
Centraal pedagogiek = het kind & pedagogisch handelen/
- niveaus van de pedagogiek:
1) de theorie, de wetenschap
OPVOEDINGSWETENSCHAP
2) de praktijktheorie, theoretische aanwijzingen in pedagogisch handelen
OPVOEDINGSLEER
3) de praktijk zelf, hoe handelen we werkelijk?
OPVOEDKUNDE
Theorie:
Praktijktheorie: De praktijk: opvoedkunde
opvoedingswetenschap
opvoedingsleer (pedagogie)
(pedagogieK)
Theoretische
aanwijzingen die het
Het dagelijkse
Wetenschap pedagogisch
opvoeden
handelen
ondersteunen
Bv. advies over hoe
om te gaan met Bv. vader probeert
Bv. wetenschappelijk straffen en belonen agressief gedrag van
artikel over effecten – beter belonen voor zoon te negeren en
van straffen en wat kind goed doet, beloont hem
belonen dan straffen voor wanneer hij lief is.
wat kind verkeerd Het lukt niet altijd…
doet
- ontstaan vd pedagogie als wetenschap:
*Opvoeding (de praktijk) is een thema dat even oud is als de mensheid
Voorbeeld: Griekse oudheid
De Spartaanse opvoeding
• Grootbrengen buiten het gezin zodat ze zelfstandig hun weg vinden (afgesloten v gezin)
• Doelen: lichamelijke ontwikkeling en discipline (zelfstandigheid)
*jonge discipline
1
,*eerste pedagogische leerstoel aan Universiteit Halle (Duitsland) 1779.
=>en duurt tot periode WO2 voor nr werkveld gaat.
*bekende pedagogen: Kohnstamm (ontw eigen aard en aanleg), Langeveld (mondige kind),
Decroly (scholen, belang leefwereld kind centraal), Bladergroen (bewegen en spelen belang
bij kind leer-opvoedmoeilijkheden)
*ideeën over opvoeden ->veel langer ->filosofen ermee bezig.
Aristoteles ‘rechtvaardige opvoeding’
Socrates ‘kritische vragen leren stellen’
Rousseau ‘nature opvoeding is overbodig en schuldig aan verderf’ boek => “Emile ou de l’education” 1762.
Zonder dwang of straf, ver van stadsleven en in verbondenheid met natuur.
• Situering pedagogiek in de wetenschappen
Pedagogiek = deelwetenschap.
agogiek = wetenschap die zich bezighoudt met de omgang met mensen. Omgangskunde.
1- Deelwetenschappen v agogiek volgens leeftijd:
Kind & Jongere. Volwassene. Oudere.
2- Deelwetenschappen v de agogiek volgens object ; studieobject:
sociale agogiek =
maatsch
poblematiek v
begeleiden
(drugs enz ook)
=belege mensen
nood
-sociale pedagogiek =begeleiden mensen
-onderwijspedagogiek. In psychische nood.
-klinische pedagogiek
-gezinspedagogiek
-theoretische pedagogiek
-forensische pedagogiek
-historische pedagogiek
• Hulpwetenschappen van de pedagogiek:
= wetenschappen waarvan de inzichten helpen voor de theorievorming van een andere
wetenschap
->psychologie, psychiatrie, sociologie, biologie, filosofie, ethiek, ….
2
, Psychologie & psychiatrie (ondersteunden de 3 g’s ; gedachten, gevoelens en gedrag)
ondersteunen de theorievorming en praktijk v pedagogiek
• Onderscheid tuss psychologie en pedagogiek:
Psycholog Pedagogi
• ie
Historisch: nastreven van • e
Historisch: gebonden aan
waardenvrije benadering van het levensbeschouwelijke stromingen -
menselijke gedrag waardengeladen
• Wetenschap van beschrijven en • Na WOII: geseculariseerd (maar voor korte
verklaren van menselijk gedrag tijd)
• Terrein van practici: onderwijzers, artsen, …
• Wetenschap van tussenkomen, ingrijpen,
Psychologie begeleiden,…
Pedagogiek Medische
wetenschap
Ontwikkelingspsycho
logie Multidisciplinariteit &
Sociologie interdisciplinariteit
Biologie
Filosofie,
ethiek
Een multidisciplinaire activiteit is een activiteit,
zoals bepaalde vormen van wetenschap en kunst,
waarbij kennis vanuit meerdere disciplines gecombineerd
wordt ingezet om de activiteit te voltooien.
Interdisciplinariteit=
Samenwerking met verschillende disciplines
• De pedagogische relatie
=unieke relatie
& verschillend v alle andere relaties.
Relatie opvoeder & kind is niet vergelijkbaar met andere beïnvloedingsrelaties -> 4
belangrijke redenen:
1. Ouder kan niet om zijn verantwoordelijkheid heen
– Baby is helemaal afhankelijk van verzorging
– Wettelijke bepalingen vb ouders verantwoordelijk tot 18 jr.
– Ook in onderwijs: ouders blijven verantwoordelijk!
Wordt niet zo aangevoeld!!
2. Pedagogische relatie is gepreïntendeerd
– Ouder verantwoordelijk voor het kind (onomkeerbaar!)
– Opvoedelingen moeten opvoedelingen blijven. (niet omgekeerd)
3. Boven- en ondergrens van de relatie
– Gezagsrelatie van bij de start.
– Van zodra taal verworven is door het kind, wordt het gezag bevraagd en
vraagt opvoedingsgedrag om motivatie.
– Tot aan zelfverantwoordelijke zelfbepaling. (18jr?) dan volgt een eigen
afgewogen keuze van waarden en normen.
– Bv gamen (samen regels maken)
4. Tweezijdige relatie
– Invloed van de ouders op het kind
3
, Invloed van het kind door actief mee te doen: kind zet ouders aan tot
opvoeden
• Denkkaders in de pedagogiek:
*behavioristische benadering:
Richt zich op gedrag v de mens en de invloed vd omgeving op dat gedrag. Uiterlijk
waarneembaar gedrag.
Gedrag is aangeleerd & kan ook afgeleerd worden.
*cognitieve leertheoretische benadering:
Gebaseerd op Piaget. Opvoeding moet rekening houden met het ontwikkelingsstadium
waarin het kind zich bevindt.
*sociaal constructivistische benadering:
Recente en invloedrijke. (afkomstig v russische contreien)
Vygotsky als grondlegger ; nadruk op belang v sociale interacties
Probleemoplossende interacties met volwas en andere kinderen.
H2: theoretische pedagogiek
• In de westerse samenleving: “driestromenland”
Periode van de Verlichting
Gewone volk komt op opstand
Filosofen: goedheid en individuele vrijheid van de mens
Vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid
De Moderne tijd: 3 grote verhalen
Vrijheid: Liberaal gedachtengoed
Broederlijkheid: Christelijk gedachtengoed
Gelijkheid: Socialistisch gedachtengoed
• De personalistische of Christelijke visie: broederlijkheid, charitas, beschermen,… = uniciteit
en individualiteit
geesteswetenschappelijke
stroming Liberale visie: vrijheid, recht van de sterkste, vooruitgang,
wetenschappelijke kennis…= onderzoek met statistische gegevens
• De empirisch-analytische stroming
Socialistische visie: gelijkheid,, solidariteit…= maatschappelijk
• De kritisch-emancipatorische
Oef pwp
3 – stromenland
Nu opvoeden vr later
Autonomie ontwikkelen
Kritiek op elkaar
1) Geesteswetenschappelijke stroming:
“EEN KIND MAG IN HET MIDDEN STAAN”
Grondleggers:
Langeveld:
geseculariseerde pedagogiek
Kohnstamm: Persoonlijkheid
Doel: zelfverantwoordelijke zelfbepaling
Dilthey: in wording
Onderscheid ‘opvoeden moet bijdragen aan
4
natuurwetenschappen en persoonlijkheid kind’
geesteswetenschappen