Privaat recht – samenvatting 2021 - 2022
DEEL I : PERSONEN- EN FAMILIERECHT
HOOFDSTUK 1 – CATEGORIEËN VAN PERSONEN EN DE RECHTSPEROON
1.1. BEGRIPPEN
Personenrecht = onderdeel van burgerlijk recht, dat betrekking heeft op de status en de bescherming
van de persoon als enkeling
Familierecht = onderdeel van burgerlijk recht, dat betrekking heeft op de status van de verhoudingen
tussen personen zoals huwelijk, geregistreerd partnerschap, echtscheiding, alimentatie, afstamming en
adoptie
1.2. CATEGORIEËN VAN PERSONEN
Persoon = elke entiteit die drager kan zijn van rechten en plichten
SOORTEN PERSONEN:
De natuurlijke persoon De rechtspersoon
= de mens met zijn rechten en plichten = groepering van personen en/of middelen die
aan het rechtsverkeer kan deelnemen als drager
→ Criterium: mens zijn van subjectieve rechten en plichten
→ 2 noden:
· Kapitaal samenbrengen
· Aansprakelijkheid beperken
DE RECHTSPERSOON:
Problemen:
‣ Nood aan een systeem voor kapitaalopbouw → ontstaan van een aparte persoon,
‣ Nood aan een beperking van aansprakelijkheid los van de mens
Soorten rechtspersonen:
‣ Publiekrechtelijke rechtspersonen
‣ Privaatrechtelijke rechtspersonen
‣ Feitelijke verenigingen
Dienen het algemeen belang waarvoor ze specifieke
bevoegdheden krijgen, zoals belastingen heffen, bindende
reglementen opstellen en onteigenen
Publiekrechtelijke
rechtspersonen Indien de helft + 1 van de aandelen bij de overheid
→ = publiekrechtelijke rechtspersoon
Voorbeelden: gemeenschappen, gewesten, lokale besturen, bpost,
proximus, NMBS, PostNL, …
1
,Privaat recht – samenvatting 2021 - 2022
· Commerciële privaatrechtelijke rechtspersoon:
vb. BV (Besloten Vennootschap), Telenet, …
· Niet-commerciële privaatrechtelijke rechtspersoon:
Privaatrechtelijke vb. VZW of Vereniging Zonder Winstoogmerk, …
rechtspersonen
Kunnen niet zomaar opgestart worden: moeten statuten
opmaken + een dossier neerleggen
Hebben geen aansprakelijkheidsbeperking: persoonlijke
verantwoordelijkheid voor de daden die men stelt in naam van
de vereniging
Voorbeelden: jeugdvereniging
Feitelijke verenigingen
Uitzondering: vakbonden willen geen rechtspersoonlijkheid
wegens de volgende redenen
· Stakingen zouden via de rechtbank kunnen worden
tegengehouden
· Financiële aansprakelijkheid
2
,Privaat recht – samenvatting 2021 - 2022
HOOFDSTUK 2 – DE NATUURLIJKE PERSOON
De natuurlijke persoon = de mens, met een menselijk lichaam
‣ Bescherming tegen derden: bescherming van de fysieke integriteit tegen inmenging door
derden
‣ Zelfbeschikkingsrecht: zeggenschap over je eigen lichaam
2.1. BESCHERMING VAN DE FYSIEKE INTEGRITEIT
ALGEMENE REGELS: Het lichaam is onschendbaar
Rekening houden met:
‣ Privaat recht: geen enkel individu mag de fysieke integriteit van iemand anders schenden
‣ Publiek recht: het algemeen belang weegt zwaarder door dan het individueel belang waardoor
dwangmaatregelen mogelijk zijn
→ vb. verplichte vaccinatie tegen polio, gedwongen opname van geesteszieken, fouillering
en arrestaties, douanecontroles
SCHENDING VAN DE FYSIEKE INTEGRITEIT:
Schending van de fysieke integriteit is slechts mogelijk onder bepaalde voorwaarden:
1. Legaliteit: staat het in de weg?
2. Finaliteit: dient het een democratisch doel?
3. Proportionaliteit: is het in verhouding tot het beoogde doel? → minst mogelijke geweld
GEOORLOOFDE MEDISCHE INGREEP:
Voorwaarden:
1. Medische noodzaak: 3 mogelijkheden → preventief (vb. vaccinatie, preventieve borstamputatie in
geval van vermoeden borstkanker), diagnostisch (vb. klinisch onderzoek, laparoscopie), curatief (vb.
chirurgie)
2. Redelijke proportie tussen het medisch risico waarmee de ingreep gepaard gaat en het gunstig
resultaat dat het kan opleveren (vb. harttransplantatie bij een 95 jarige man is ethisch moeilijk te
verantwoorden)
3. Geneeskunde moet beoefend worden door de regels van de kunst, met gebruikmaking van
recente wetenschappelijke kennis en moderne medische technieken
4. Informed consent: patiënt moet geïnformeerd zijn én vrij toestemming geven
2.2. ZELFBESCHIKKINGSRECHT
ALGEMENE REGELS: Eigen zeggenschap over je lichaam
Evolutie doorheen de tijd:
‣ Vroeger: weinig zelfbeschikkingsrecht omwille van katholieke geloof
‣ Ondertussen meer en meer zelfbeschikkingsrecht
‣ Belangrijk keerpunt: abortuswet in 1990
3
, Privaat recht – samenvatting 2021 - 2022
EUTHANASIE:
Euthanasie = het opzettelijk, onmiddellijk levensbeëindigende handelen of het niet nemen van een
noodzakelijke handeling die ertoe leidt dat iemand onmiddellijk overlijdt
→ Euthanasiewet van 2002: laat euthanasie toe onder strikte voorwaarden
Passieve euthanasie = op een dergelijke wijze niet ingrijpen waardoor iemand overlijdt of uitdoofd
vb. door toediening van morfine
Voorwaarden:
1. Patiënt bevindt zich in een medisch uitzichtloze toestand van aanhoudend en ondraaglijk
fysiek of psychisch lijden dat niet kan worden gelenigd
2. Bewust handelingsbekwaam en oordeelsbekwaamheid op het moment van de
euthanasieverklaring → euthanasie is ook mogelijk voor minderjarigen (de arts in kwestie
bepaalt of iemand oordeelsbekwaam is)
ZWANGERSCHAPSAFBREKING:
Voorwaarden:
1. Afbreking moet gebeuren vóór het einde van de 12e week van de zwangerschap → na de 12e
week is abortus enkel mogelijk in geval van noodsituatie
2. Abortus moet uitgevoerd worden door een arts, geen verpleegkunde
3. Verplichte wachttijd van 6 dagen tussen het eerste gesprek en de ingreep → doel: vermijden
van een impulsieve beslissing
4. Schriftelijke toestemming van de vrouw
→ nu: gematigde abortuswetgeving omwille van katholicisme, zeer controversieel!
DONATIE:
Bloeddonatie:
‣ Kosteloos
‣ Moet meerderjarige zijn
‣ Max. 4 keer per jaar
‣ Beperkte hoeveelheid
‣ Niet alle bevolkingsgroepen zijn toegelaten: vb. homoseksuele mensen mogen enkel bloed geven als
ze min. 1 jaar geen seks hebben gehad (wegens verhoogd risico op Aids)
Orgaandonatie:
Ex vivo: bij leven Ex mortuo: bij overledenen
· Kosteloos
· Donor moet meerderjarig zijn
· Schriftelijke toestemming in bijzijn van een getuige
· Steeds herroepbaar
Eicel- en zaadceldonatie:
‣ Kosteloos, onkostenvergoeding is mogelijk
‣ Anoniem
4
