Notes de cours
Successie- en registratierechten
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Uitgebreide notities van de lessen
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Registratierechten en successierechtenInhoudsopgave
SUCCESSIERECHTEN
1 HET BELANG VAN SUCCESSIERECHTEN....................................................................................... 4
2 KENMERKEN EN TOEPASSINGSGEBIED....................................................................................... 7
2.1 OVERGANG VAN VERMOGEN “DOOR” OVERLIJDEN ............................................................................. 7
2.2 INDIRECTE BELASTING .................................................................................................................. 8
2.3 SOORTEN SUCCESSIERECHTEN ........................................................................................................ 9
2.4 GEREGIONALISEERDE BELASTING .................................................................................................. 12
2.5 ANTI-MISBRUIKBEPALING ........................................................................................................... 15
3 AAN DE BELASTING ONDERWORPEN VERKRIJGINGEN ............................................................. 26
4 GELIJKGESTELDE VERKRIJGINGEN ............................................................................................ 31
5 DE SAMENSTELLING VAN DE BELASTBARE GRONDSLAG .......................................................... 59
6 DE RAMING VAN HET ACTIEF EN HET PASSIEF.......................................................................... 74
6.1 WAARDERING VAN HET ACTIEF .................................................................................................... 74
6.2 WAARDERING VAN HET PASSIEF ................................................................................................... 78
7 DE VEREFFENING VAN DE RECHTEN ......................................................................................... 80
7.1 AANGIFTE ............................................................................................................................... 80
7.2 TARIEF VAN DE SUCCESSIERECHTEN ............................................................................................... 81
7.2.1 VLAAMS GEWEST .......................................................................................................................... 82
7.2.2 BRUSSEL ...................................................................................................................................... 90
7.2.3 WALLONIË ................................................................................................................................... 94
7.3 BIJZONDERHEDEN ..................................................................................................................... 98
7.3.1 TOEPASSELIJK RECHT RATIONE TEMPORIS ........................................................................................... 98
7.3.2 INVLOED VAN LEGAAT ONDER LAST OP SUCCESSIERECHTEN ................................................................... 98
7.3.3 PROGRESSIEVOORBEHOUD .............................................................................................................. 99
7.3.4 VERWERPING NALATENSCHAP EN TARIEF ......................................................................................... 100
7.3.5 BETALINGSPLICHT ........................................................................................................................ 100
,8 PROCEDURE .......................................................................................................................... 103
8.1 FISCALE CONTROLE .................................................................................................................. 103
8.2 BEWIJSMIDDELEN ................................................................................................................... 104
8.3 TERUGGAVE VAN SUCCESSIERECHTEN .......................................................................................... 106
8.4 VERJARING SUCCESSIERECHTEN .................................................................................................. 107
8.5 DE SANCTIES .......................................................................................................................... 108
8.5.1 BRUSSELS EN WAALS GEWEST ....................................................................................................... 108
8.5.2 VLAAMS GEWEST ........................................................................................................................ 109
8.6 GESCHILLENREGELING .............................................................................................................. 109
8.6.1 BRUSSELS EN WAALS GEWEST ....................................................................................................... 109
8.6.2 VLAAMS GEWEST ........................................................................................................................ 110
REGISTRATIERECHTEN
1 KENMERKEN EN TOEPASSINGSGEBIED................................................................................... 112
1.1 REGISTRATIERECHTEN ZIJN “GEDEELTELIJK GEREGIONALISEERDE BELASTINGEN”..................................... 112
1.2 REGISTRATIERECHTEN ZIJN “INDIRECTE BELASTINGEN” .................................................................... 114
1.3 REGISTRATIERECHTEN ZIJN “CONTANTBELASTINGEN” ...................................................................... 115
1.4 REGISTRATIERECHTEN ZIJN “FORMALISTISCHE BELASTINGEN” ............................................................ 115
1.5 REGISTRATIERECHTEN ZIJN “BELASTINGEN OP TRANSACTIES ONDER LEVENDEN” .................................... 116
2 DE EIGENLIJKE REGISTRATIEVERPLICHTING ............................................................................ 117
3 DE REGISTRATIEFORMALITEIT ............................................................................................... 122
3.1 DE VOORAFBETALING VAN DE RECHTEN ....................................................................................... 122
3.2 DE TERMIJNEN VOOR DE AANBIEDING TER REGISTRATIE ................................................................... 123
3.3 PERSONEN GEHOUDEN TOT DE REGISTRATIE .................................................................................. 123
3.4 PERSONEN GEHOUDEN TOT DE BETALING VAN DE RECHTEN ............................................................... 124
3.5 DE PLAATS VAN DE REGISTRATIE ................................................................................................. 125
3.6 DE MATERIËLE HANDELING VAN DE REGISTRATIE ............................................................................ 126
3.7 DE GEVOLGEN VAN DE REGISTRATIE ............................................................................................ 126
3.8 SANCTIES BIJ HET NIET NALEVEN VAN DE REGISTRATIEFORMALITEIT .................................................... 127
4 DE HEFFING VAN REGISTRATIERECHTEN ................................................................................ 128
4.1 DE VEREISTE VAN EEN TITEL ....................................................................................................... 128
4.2 DE VEREISTE VAN EEN VOLMAAKTE EN NIET GEVEINSDE RECHTSHANDELING.......................................... 130
4.3 DE VEREISTE VAN EEN ACTUELE RECHTSHANDELING ........................................................................ 130
4.4 DE HEFFING BIJ AKTEN MET MEERDERE BESCHIKKINGEN ................................................................... 132
4.5 DE TOEPASSING VAN HET NON BIS IN IDEM BEGINSEL ...................................................................... 133
2
,5 SOORTEN REGISTRATIERECHTEN ........................................................................................... 135
5.1 VASTE RECHTEN...................................................................................................................... 135
5.1.1 ALGEMEEN VAST RECHT ................................................................................................................ 135
5.1.2 BIJZONDERE VASTE RECHTEN ......................................................................................................... 136
5.1.3 DE EVENREDIGE RECHTEN ............................................................................................................. 138
5.2 PROGRESSIEVE REGISTRATIERECHTEN .......................................................................................... 163
5.2.1 SCHENKINGEN ............................................................................................................................ 163
6 PROCEDURE .......................................................................................................................... 179
6.1 BEWIJS INZAKE REGISTRATIERECHTEN .......................................................................................... 179
6.2 SANCTIES .............................................................................................................................. 181
6.3 TERUGGAVE VAN REGISTRATIERECHTEN ....................................................................................... 182
6.4 VERJARING ............................................................................................................................ 183
6.5 GESCHILLENPROCEDURE ........................................................................................................... 184
3
,Successierechten
1 Het belang van successierechten
Successierechten zijn een van de oudste belastingen in ons fiscaal stelsel: Wanneer iemand
komt te overlijden en zijn of haar vermogen gaat over naar de volgende generatie, dan is er
belasting verschuldigd op die vermogensoverdracht. De achterliggende reden is naast het
binnenhalen van financiële middelen voor de maatschappij ook een herverdelende
maatschappij. Men wou de almacht van bepaalde families (en de kerk later) tegengaan door
successierechten in te voeren. De erfgenamen moeten dus een stukje van dat vermogen
afstaan. De vraag is of dit de dag van vandaag nog zo is. Het herverdelend verhaal van de
successierechten is wat op de achtergrond komen te liggen, ook omwille van de opkomst van
de vermogens en successieplanning die ervoor zorgt dat er ontsnapt kan worden aan
successierechten. Op dat vlak kunnen we vragen stellen of successierechten nog wel
herverdelend werken, maar ook omwille van het feit dat er andere blastingen zijn opgekomen
die veel belangrijker zijn geworden in ons fiscaal systeem m.n. de inkomstenbelasting die de
herverdelende taak van successierechten heeft overgenomen. Resultaat: successierechten
zijn onder druk komen te staan. In heel wat fiscale stelsels van verschillende stelsel bestaan
successierechten niet meer. Ook bij ons staan successierechten onder druk.
Deze vorm van belastingen blijven tot op de dag van vandaag een onderdeel van ons fiscaal
systeem, maar successierechten staan onder druk:
- Ze worden (internationaal) aanzien meer en meer als onrechtvaardig omdat ze een
fiscale slotsom zijn van een leven lang belasting betalen
- Ze worden aanzien als onrechtvaardig omdat vermogens- en successieplanning ertoe
leidt dat (grotere) vermogens aan successierechten ontsnappen
o Probleem van fiscale herverdeling
Budgettair belang successierechten (2020): Budgettair zijn de successiebelastingen van groot
belang.
- Vlaams Gewest: 1,17 miljard eurp
- Brussels Gewest: 450 miljoen euro
- Waals Gewest: 738 miljoen euro
Vererfd vermogen (Vlaams Gewest 2018): Wat staat er als vermogen tegenover die budget?
- 11,8 miljard euro
o 6 miljard euro roerend vermogen
o 5,7 miljard euro onroerend vermogen
- Omvang nalatenschappen:
o 50% < 134.000 euro
o 33%> 220.000 euro
4
, o 10%> 450.000 euro
- Regionale cijfers: www.standaard.be/erfenissen
Successierechten in Europees perspectief
Zie EU-rapport 2014 en 2020
- Successierechten afgeschaft in 10 EU-landen (zie p. 43 rapport): De successierechten
zijn inmiddels in 10 EU-landen afgeschaft.
- Belangrijke vrijstellingen voor echtgenoten en kinderen in heel wat EU-landen (zie p.
56 rapport): Er werden heel wat substantiële vrijstellingen ingevoerd in heel wat EU-
landen die wel nog successierechten kennen, zeker t.a.v. de echtgenoten en de
kinderen.
- Budgettair zeer belangrijke belasting voor België
o Hoogste ratio in België ( zie p. 46 en 47 rapport )
o Hoogste tarieven in België ( zie p. 54 rapport )
België: Schenk- en Erfbelasting hoogste aandeel in EU
- 1,37% van totale fiscale ontvangsten: Als u de fiscale ontvangsten van erf- en
schenkbelastingen gaat bekijken in functie van de totale fiscale ontvangsten in België,
dan kom je op 1,37% aandeel. Geen enkele lidstaat doet “beter”.
- 0,62% van het BBP
Schenk- en Erfbelasting in de EU:
Reeds afgeschaft in 10 EU-landen:
- Cyprus
- Estland
- Litouwen
- Malta
- Oostenrijk
- Portugal
- Roemenië
- Slowakije
- Tsjechië
- Zweden
Andere landen kennen vaak grote vrijstellingen voor echtgenoot en kinderen
5
,6
,2 Kenmerken en toepassingsgebied
Historisch waren het dus belangrijke belastingen die herverdeling in de samenleving beoogde
zodat de financiële economische macht niet te zeer geconcentreerd bleef bij bepaalde
families. De dag van vandaag is dit een ander verhaal omdat de families die men vroeger voor
ogen had net niet meer herverdelen middels vermogens- en successieplanning. Andere
belastingen hebben die herverdelende taak overgenomen (m.n. inkomstenbelasting). Het
resultaat: er komt druk op deze vorm van de belasting waardoor 10 EU-lidstaten dit hebben
afgeschaft en andere zeer grote gunstregimes hebben ingevoerd.
1) Successierechten zijn een vorm van vermogensbelasting op de overgang van vermogen
“door” overlijden
2) Successierechten zijn “indirecte” belastingen
3) Soorten successierechten
4) Successierechten zijn “geregionaliseerde” belastingen
5) Successierechten worden beheerst door de “anti-misbruikbepaling”: Dit is
anticiperend op de vraag hoe men successieplanning kan ontwijken
(successieplanning).
2.1 Overgang van vermogen “door” overlijden
Algemene regel: successierechten treffen de overgang van vermogen ‘door het overlijden’ van
een natuurlijk persoon:
Een ‘verklaring van afwezigheid’ wordt met overlijden gelijkgesteld ( cf. art. 118 e.v. BW):
Enkel vermogensoverdracht die verband houdt met erven leiden tot successierechten.
Verklaring van afwezigheid wordt gelijkgesteld met overlijden.
7
, Uitzondering: soms wordt ook de overgang van vermogen ‘naar aanleiding van het
overlijden’ van een natuurlijk persoon in de successierechten belast: ! Fictiebepalingen in de
successierechten: Dit is een zeer belangrijk onderdeel want gaat over fictiebepalingen. Deze
zorgen ervoor dat vermogensoverdrachten die reeds hebben plaatsgevonden voor het
overlijden of die het gevolg zijn van een contract dat gekoppeld is aan het overlijden ook
worden meegenomen in het toepassingsgebied van de successierechten zoals bijvoorbeeld de
handgiften!.
Vb. handgift van roerende goederen wordt met een legaat gelijk gesteld indien de schenker
binnen 3 jaar overlijdt (art. 7 WSucc - 2.7.1.0.5. VCF): Een handgift is een schenking van RG
die niet aan schenkingsrechten werd onderworpen (dus niet geregistreerd). Als de persoon
die is overleden een handgift heeft gedaan binnen de 3 jaar voor het overlijden, dan gaat men
die schenking ook meenemen in het toepassingsgebied van de successierechten. Het
vermogensbestanddeel is dan al uit het vermogen van de overledene verdwenen maar toch
gaat men het meenemen voor de berekening van de successierechten. De termijn is 3 jaar
voor de handgiften. In het Vlaams Regeerakkoord werd beslist dat in 2021 deze verdachte
periode naar 4 jaar wordt uitgebreid.
- Vlaams Regeerakkoord uitbreiding “verdachte periode” naar 4 jaar (timing 2021)
2.2 Indirecte belasting
Successierechten zijn indirecte belastingen. Ze slaan op 1 enkel feit in tegenstelling tot directe
belastingen die vaak een tijdspanne overspannen.
Successierechten slaan op één enkel belastbaar feit, m.n. de overgang van vermogen door het
overlijden van een natuurlijk persoon ten gevolge van:
- Wettelijke devolutie (art. 718 e.v. BW)
- Testament (art. 967 BW)
- Contractuele erfstelling (art. 1081 e.v. BW)
- Fictiebepalingen (art. 4-14 WSucc – 2.7.1.0.3 VCF ev)
Materiële belastingschuld ontstaat op datum van het overlijden
- Beginsel worden alleen vermogensbestanddelen belast die op dat moment in het
vermogen zitten: In principe slaat die belastingsschuld op alle vermogensbestanddelen
die op moment van het overlijden zelf in het vermogen van de overledene berusten.
- Uitz. zijn mogelijk vb. art. 7 WSucc – 2.7.1.0.5 VCF: De fictiebepalingen zorgen voor
uitzonderingen op de basisregel waardoor het toepassingsgebied wordt verruimd.
à Deze datum is van belang om te bepalen welke vermogensbestanddelen er belast zullen
worden maar ook voor de waardering van die vermogensbestanddelen en de toepasselijke
tarieven te gaan bepalen dus cruciaal tijdstip in verhaal successierechten.
8
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur celestedupont. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
50155 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans