Maatschappelijk project:
armoede en sociale ongelijkheid
HOOFDSTUK 1: De opwarming- even stretchen...
Statistich: ongeveer 1 op 6 Belgen arm
1. Absolute én relatieve armoede
• De levensverwachting van de Nigerezen bedraagt ongeveer 60 jaar. De Nigerezen gaan
gemiddeld slechts twee jaar naar school.
• In 2016 stierf 27,5% van de Nigerese kinderen in de Nigerdelta voor de leeftijd van vijf jaar –
vaak door olievervuiling
• Zo’n 44,5% van de Nigerezen leeft in schrijnende armoede.
• Het bruto nationaal inkomen per inwoner per jaar bedraagt 906 dollar
• = ongeveer het Belgische leefloon per maand.
• Wat betekent dit voor de 17% arme Belgen?
• In vergelijking met Nigerianen zijn zelfs de arme Belgen rijk maar in vergelijking met de rijke
of zelfs de gemiddelde Belg zijn de mogelijkheden van wie arm is veer beperkter
• Ook armoede van de arme Belgen zijn een schending van mensenrechten
HOOFDSTUK 2: Opbouw lessenreeks en
opleidingsonderdeel
PROJECT: denken en doen, handelen en visievorming van SW laten groeien vanaf begin opleiding
• Maatschappelijk project : projectmatig werken
– Vàn studenten vóór studenten rond thema armoede
• Armoede, sociale ongelijkheid, armoedebestrijding
– Cruciale problematiek in sociaal werk = centraal in HC
• Een project bedenken en uitvoeren rond armoede: reeks competenties verwerven = centraal
in WC
– Groepswerk
– Projectwerk
– Observeren en rapporteren
• Via het projectwerk in de werkcolleges verbinden en verdiepen van kennis uit hoorcolleges
,HOOFDSTUK 3: Een eerste beeld van armoede
1. Drie perspectieven om armoede te vatten
1. Kijken naar inkomen (meest gehanteerd)
2. Kijken naar aanwezige hulpbronnen/ voorzieningen: is er onderwijs, sociale zekerheid, voldoende
arbeid, dak boven het hoofd
3. Kijken naar mogelijkheden van mensen om te doen wat ze willen/ te zien wie ze willen
Niet alleen aanwezigheid maar ook daadwerkelijk gebruik kunnen maken van hulpbronnen
Inkomen is 1 bron naast onderwijs, gezondheidszorg, sociale voorzieningen
Voorzien in die hulpbronnen, private of publieke zaak: opvatting over samenleving
Armoede gaat over de inrichting van de samenleving
2. Van een vaag concept naar precieze definitie naar
een maatstaf en cijfers over armoede
Een armoedemaatstaf weerspiegelt:
- Een onderliggend concept van armoede
- Een onderliggende definitie van armoede
Armoedemaatstaf= uitdrukking in cijfers van visie over armoede
Armoedemaatstaf verschilt van achterliggende conceptualisering
Op basis van maatstaf trekt men grens: arm/niet-arm
Diverse armoedemaatstaven:
- Absolute (geen relatie)
- Relatieve (relatie, heeft een vergelijkend element)
2.1 Verenigde Naties: absolute en relatieve definitie
Absolute armoede: als “het niet kunnen voorzien in de eerste levensbehoeften”
Relatieve armoede: verwijst naar de levensomstandigheden van een individu of groep in verhouding
met zijn/haar omgeving.
Armoede heeft ook een tijdsdimensie!
2.2 De Vlaamse Armoededefinitie
Jan Vranken en Vlaams Armoededecreet
“Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van
het individuele en collectieve bestaan. Het scheidt de armen van de algemeen aanvaarde
leefpatronen van de samenleving. Deze kloof kunnen ze niet op eigen kracht overbruggen”
2.2.1 Een eerste draai (een andere definitie, Tuur Ghys en Daniëlle
Dierickx, 2013)
“Armoede ontstaat wanneer iemand een zodanig tekort aan economische middelen in verhouding
tot de algemene levensstandaarden heeft, dat deze persoon sociaal uitgesloten raakt op meerdere
levensdomeinen. ( Dierckx, Ghys, 2013:177). De kloof met de algemeen aanvaarde leefpatronen die
daaruit volgt, kan hij niet op eigen kracht overbruggen.”
Klemtoon op het economische
Economische is doorslaggevend, daardoor ben je sociaal uitgesloten
, Alle 2 zinvol, niet een juiste of foute
Ze leiden tot andere accenten
2.2.2 Een tweede draai (Vlaamse Netwerk tegen Armoede, 2017)
“Een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele
en collectieve bestaan. Het verhindert mensen in armoede om een leven te leiden dat voldoet aan
de menselijke waardigheid. Deze kloof die in de samenleving wordt geproduceerd kunnen ze niet
op eigen kracht overbruggen“
Zetten vraagtekens bij de kloof
Accent over menselijke waardigheid
Samenleving produceert sociale uitsluiting
Armen versus rest van de samenleving
2.3 Even inzoomen op definities
Klemtoon op het economische als oorzaak en het sociale als gevolg (draai 1)
Menselijke waardigheid/mensenrechten (draai 2)
Vasthouden aan kloof maar situeren in de samenleving (draai 2)
Relationele, symbolische en economische worden samengebracht (draai 2 en 3)
Vraagstuk dynamiek uit armoede
2.4 Definities ontrafelen
Netwerk van sociale uitsluiting
Netwerk= interactie tussen verschillende gebieden
Meerdere gebieden (individueel en collectief)
Sociale uitsluiting= mechanisme dat armoede veroorzaakt
Buitenkant én binnenkant
Buitenkant: Vrije tijd, huisvesting, gezondheid, inkomen, hulpverlening, justitie, sociale contacten
(mensen met goede contacten geraken bijvoorbeeld sneller in een rusthuis), arbeid en
tewerkstelling, gezin, onderwijs
Binnenkant: uitsluiting, woede, niet kunnen, moedeloosheid, niet kennen, schaamte, negatief
zelfbeeld, schuldgevoel