Publiek recht - 2021-2022
Publiek recht – INLEIDING 2
1. Wat is recht? 2
2. Kenmerken van het recht 2
3. Indeling van het recht 7
4. Bronnen van het recht 12
Publiek recht – INSTELLINGEN 16
1. De internationale instellingen 16
2. De nationale instellingen: algemeen 19
3. De nationale instellingen: federaal parlement en regering 21
4. De nationale instellingen: rechterlijke instellingen 25
5. De nationale instellingen: gemeenschappen en gewesten 30
6. De nationale instellingen: lokale besturen 32
Publiek recht – MENSENRECHTEN 34
1. Ontstaan 34
2. Bronnen 34
3. Mensenrechten in grote lijnen 34
1
, Publiek recht – INLEIDING
1. Wat is recht?
Recht is het geheel der regels\ die op een bepaald tijdstip,\ in een bepaalde gemeenschap gelden\ en op haar gezag zijn
vastgesteld.
2. Kenmerken van het recht
2.1. Het recht is een geheel van regels, regelingen en instellingen
Gebodsbepalingen – “je moet”
Opkomstplicht
Je bent niet verplicht om te stemmen, wel om te komen. Je kan als je wil blanco stemmen.
Leerplicht
Vanaf 5 jaar verplicht om te leren
Aangifteplicht van geboorte
Napoleontisch recht: hij wou weten hoeveel jongens er geboren werden om te weten wanneer ze in zijn leger
konden komen
Dienstplicht
Is opgeschort, maar niet afgeschaft
Stel er komt een situatie van oorlog, dan kunnen ze die dienstplicht heel makkelijk terug inroepen
Turkije heeft legerdienst ! alle Turken moeten dit doen
! Achterpoortje: je kan dit afkopen
Israël: vrouwen moeten ook in het leger - 2j legerdienst
Vrouwen mogen niet ingezet worden in gevecht situaties
Wanneer een vrouw geraakt wordt gaan mannen deze beschermen waardoor ze zelf dood gaan, bij
gewonde mannen gebeurt dit niet
Belastingsplicht
Personenbelasting, je bent verplicht om aan te geven
Betalingsplicht
Verbodsbepalingen – “je mag niet” Polygamie: Er mag maar 1 huwelijk zijn
Verbod op bigamie Bij Moslims mag dit wel (4 officiële vrouwen, maar
Verbod om meer dan 1 huwelijk af te sluiten eigenlijk zoveel ze willen)
Oneerlijke handelijkpraktijken In Afrika ook op vele plekken mogelijk
Verbod om een koop te sluiten bij iemand thuis die VS: in bepaalde delen wel mogelijk
onmiddellijk ingaat → Bijna altijd 1 man met meerdere vrouwen
Strafrecht Polyandrie: 1 vrouw met meerdere mannen
Kan wel in België door bv een huwelijk dat
Verlofsbepalingen – “je mag kiezen of je het gebruikt” afgeschreven is in het buitenland en meegenomen
wordt naar België
Indexering van woninghuur
Je kan kiezen of je dit in het contract zet of niet
je huurprijs wordt dan bepaald door index van de woningsmarkt
Huwelijksrecht
Prenup
Louter technische regels – “leggen plichten op met het oog op uniformiteit”
Dagvaarding
Identiteitskaart
Akte van de burgerlijke stand
Individuele beslissingen – “geen algemene draagwijze”
Vonnissen of arresten, bouw vergunningen, benoemingen
Gelden enkel voor de personen waarop die betrekking hebben
2
,2.2. Variëren in tijd en plaats
Recht en regels zijn een instrument in handen van machthebbers om ons in een bepaalde richting te sturen om de
samenleving op een bepaalde manier te ordenen, volgens hun inzichten.
1789 – Franse revolutie, afrekening met de middeleeuwen die vol zaten met overheidsgeweld. Er was een
standenmaatschappij met daarin de adel, die hadden alle privileges. -Liberté, égalité et fraternité-
Liberté – liberalisme – streven naar zoveel mogelijke vrijheid van het individu
Open vld – Alexader Decroo, Vincent van Quickenborne, Bart Somers, Lydia Peeters
MR – Sophie Wilmes
LDD
1831 – Hoofdstuk ‘Rechten en vrijheden’ in de Grondwet
Stokpaardje doorheen de jaren: belastingverlaging
Fraternité - Christen Democratie - christelijke opvattingen, oog voor gemeenschapszin en naastenliefde
CD&V (centrumrechts)- Hilde Crevits, Wouter Beke (welzijn, volksgezondheid en gezin- en armoedebestrijding), Benjamin Dalle
CDH (eerder links)
Onze samenleving is doordrongen van het christendemocraten gedachtengoed
1990 – Kantelpunt – abortuskwestie
Kinderwens van Boudewijn en Fabiola was heel groot, maar het lukte hen maar niet om die te vervullen, er is zelfs
sprake van enkele miskramen. Door zijn overtuigingen weigerde hij de wet over abortus te ondertekenen hoewel hij
daar wettelijk toe verpicht was, dus positie van het koningshuis kwam hierdoor in een wankele positie.
Toenmalig CDP heeft de koning toen gered door een klein artikel in de grondwet te gebruiken dat zegt dat als de
koning niet in staat is om te regeren dat dan de regering tijdelijk overneemt.
Kindergeld
Is er gekomen om grote gezinnen te ondersteunen
Égalité – socialisme - ieder moet dezelfde mogelijkheden krijgen
Vooruit – Frank Vandebroucke, Meryame Kitir,
PS – Pierre Yves Dermagne, Karine Lalieux, Ludivine Dedonder, Thomas Derminne
PVDA
PTB ≠ Communisme – iedereen moet helemaal
gelijk behandeld worden
Eind 19de eeuw
Invloed van Karl Marx - tijd van Daens
Arbeiders verenigen zich: oprichting van de Spaarkas en het Syndicaat
1893: algemeen meervoudig stemrecht voor mannen
Begin 20ste eeuw:
Tijdens WOI groot ongenoegen over de denigrerende verhoudingen in het leger tussen de Franstalige elite en de
Vlaamse soldaten
1917 - Russische revolutie - Bolsjewieken (communisten) komen aan de macht
Belgische overheid gaat samenzitten met de socialisten om een Russische scenario uit vrees voor een Russisch
scenario ! invoering algemeen enkelvoudig stemrecht voor mannen ! eerstkomende verkiezingen meer
socialisten in het parlement ! ontwikkeling van arbeidsrecht en sociaal recht
3
, Andere politieke stromingen
Nationalisme – het volk moet zichzelf kunnen besturen Cordon Sanitaire
Vlaams Belang
Wat? De traditionele partijen willen het
NVA – Jan Janbom, Zuhal Demir, Ben Weyts, Matthias Diependale Vlaams Blok uitsluiten en isoleren
Wanneer? Sedert ‘zwarte zondag’ (1991),
Periode tussen WOI en WOII doch al door Agalev gestart in 1989
Duitsland - Verdrag van Versailles ! armoede en frustraties ! Hitler Waarom? Vlaams Blok wordt als extreem
komt aan de macht ! wil Duitsland terug trots en machtig maken rechts en racistisch beschouwd
Nu: discussies pro en contra
België - Problemen tussen Franstalige legerleiding en Vlaamse soldaten Toekomst: cordon nog houdbaar?
Rechtszaken tegen Vlamingen die volledig in het Frans verliepen
! grote onvrede bij de Vlamingen ! voedingsbodem voor Vlaams Nationalisme
WOII
Vlamingen krijgen van de Duitse bezetter de kans om samen te werken onder de belofte van zelfbestuur
Nederlaag voor Duitsers én Vlamingen -> 20 jaar lang nog nauwelijks van invloed
Vanaf 1960
Universiteit Leuven – lessen in het Frans – studentenprotest ! ondanks grote rellen halen de studenten hun slag thuis !
opflakkering Vlaams nationalisme ! opleving van de Volksunie
Diverse staatshervormingen: meer bevoegdheden voor de gemeenschappen
Maar Volksunie niet radicaal genoeg volgens sommigen -> oprichting Vlaams Blok (nu: Vlaams Belang)
Volksunie raakt verscheurd:
Links – Socialistische Vlaams Nationalisten: Spirit
Rechts – Liberale Vlaams Nationalisten: NV-A (Geert Bourgeois, later Bart De Wever)
NU: ongeveer de helft van de Vlamingen stemmen Vlaams nationalistisch
Toekomst: confederalisme?
Na WOII: ‘Wie de baas is over de brandstof wint de oorlog’
Petroleum - Werd licht mee gemaakt
Atoomenergie - Kon de plaats van petroleum innemen en ingezet worden als wapen
1968 – oprichting van ‘De Club van Rome’
Een aantal Europese wetenschappers die de wereldproblemen in kaart wouden brengen.
1972 – Rapport ‘Er zijn grenzen aan de groei’ met als conculsie dat de mens in staat is zichzelf te vernietigen
Ecologisme – een maatschappelijk-politieke stroming die de mens als onderdeel van een groter ecosysteem ziet
Groen – Tine Vanderstraeten,
Ecolo –
Hoboken – Umicore fabriek veroorzaakte grond-, water- en luchtverontreiniging in de streek ! ernstige
gezondheidsschade bij de omwonenden ! ontstaan milieurecht
VS - Dupont fabriek (filmtip: ’Dark Waters’)
Nu nog steeds problemen: Zwijndrecht – 3M
Dioxinecrisis ! de overheid krijgt het verwijt dat ze niet genoeg doet voor het milieu en de bescherming van de mensen
! traditionele partijen worden afgeschaft en de groenen komen voor het eerst in de regering
Betogingen van de antiglobalisten
Grote beleggers speculeren op de Argentijnse munt, de Peso
Maradonna
! Hyperinflatie ! het land gaat failliet ! invoering Tobin Tax
Overal waar Maradonna ging voetballen
werden ze kampioen. Ineens iemand tegen
2.3. Juridisering scheenbeen geschopt en op twee plaatsen
Het stelselmatig toenemen van regels in onze samenleving gebroken en die krijgt rode kaart, Maradonna
verdwijnt Jaar later gebeurt iets gelijkaardigs
Twee aspecten: (neus & kaakbeen gebroken), persoon dient
1. Rechtsregels verder opgesplitst in kleinere deelaspecten klacht in tegen slagen & verwondingen. Recht
2. Het binnenkomen van het recht waar het vroeger niet bestond doet intrede in voetbal, sportwereld
Bv. medisch aansprakelijkheidsrecht Sindsdien juridisch sportnieuws (contracten
verbroken etc.)
4