Notes de cours
SV - Inleiding tot recht (semester 2)
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Samenvatting van college's gegeven door professor Smis in tweede semester van 1ste bachelorjaar. Valt onder vak inleiding tot recht.
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
Inleiding tot het internationaal en Europees rechtInleiding tot het internationaal en Europees recht............................................................................1
Hoofdstuk I: Inleiding............................................................................................................................................................ 3
1.1. Definitie en omschrijving van het internationaal publiekrecht................................................................3
1.2. Geschiedenis van het internationaal publiekrecht: van het recht van co-existentie naar een recht van
coöperatie........................................................................................................................................................4
1.3. Basiskenmerken van het internationaal publiekrecht..............................................................................6
Hoofdstuk II: De bronnen van het internationaal publiek recht............................................................................................8
2.1. Omschrijving van formele bronnen van het internationaal recht............................................................8
2.2. Internationaal gewoonterecht..................................................................................................................9
2.3. Verdragen...............................................................................................................................................12
2. 4. Algemene rechtsbeginselen..................................................................................................................17
2.5. Rechterlijke beslissingen en doctrine (rechtsleer).................................................................................18
2.6. Billijkheid.................................................................................................................................................19
2.7. Besluiten v internationale organisaties..................................................................................................19
2.8. Eénzijdige handelingen en verklaringen.................................................................................................20
2.9. Ius cogens en verplichtingen erga omnes..............................................................................................20
Hoofdstuk III: Subjecten van het internationaal recht........................................................................................................22
1. Omschrijving subject internationaal recht – rechtspersoonlijkheid in het internationaal recht..............22
2. Staten.........................................................................................................................................................22
3. Internationale organisaties........................................................................................................................29
4. Individuen..................................................................................................................................................31
5. Heilige stoel...............................................................................................................................................32
6. Volkeren.....................................................................................................................................................33
7. Bevrijdingsbewegingen..............................................................................................................................33
8. Potentiële subjecten v internationaal recht..............................................................................................33
Hoofdstuk IV: Verhouding tussen internationaal en nationaal recht..................................................................................34
1. Waarom belangrijk zich de vraag over de verhouding tussen internationaal en nationaal recht te
stellen?...........................................................................................................................................................34
2. Monisme vs. dualisme...............................................................................................................................34
3. Voor- en nadelen vh monisme en het dualisme........................................................................................35
4. Doorwerking van het internationaal recht in het Belgisch nationaal recht..............................................36
Hoofdstuk V: Het recht der internationale organisaties.....................................................................................................40
1. Soorten internationale organisaties..........................................................................................................40
2. Recht van internationale organisaties: institutioneel vs materieel recht.................................................41
Hoofdstuk VI: De Verenigde Naties.....................................................................................................................................42
1. Geschiedenis en doelstellingen.................................................................................................................42
2. Lidmaatschap.............................................................................................................................................42
3. Algemene vergadering...............................................................................................................................43
4. Veiligheidsraad..........................................................................................................................................44
5. ECOSOC......................................................................................................................................................45
6. Internationaal Gerechtshof.......................................................................................................................46
7. Trustschapsraad.........................................................................................................................................46
8. Secretariaat en secretaris-generaal...........................................................................................................47
9. Gespecialiseerde organisaties van de Verenigde Naties...........................................................................47
Hoofdstuk VII: Europese regionale organisaties met intergouvernementeel karakter.......................................................49
1. Raad van Europa........................................................................................................................................49
2. Organisatie voor veiligheid en samenwerking in Europa (OVSE)..............................................................51
3. Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO).......................................................................................53
1
, 4. Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (OESO)..................................................55
5. BeNeLux.....................................................................................................................................................57
Hoofdstuk VIII: Europese Unie............................................................................................................................................59
1. Geschiedenis..............................................................................................................................................59
2. Vormen v economische samenwerking.....................................................................................................60
3. Van economische naar politieke intergratie.............................................................................................60
4. Instellingen van de EU...............................................................................................................................63
5. Financiëring................................................................................................................................................68
Hoofdstuk IX: De EU Rechtsorde: Bronnen en karakteristieken..........................................................................................69
1. Primaire en secundaire bronnen...............................................................................................................69
2. Vormvoorschriften van EU-besluiten........................................................................................................69
3. Karakteristieken van EU-rechtsorde..........................................................................................................70
2
,Hoofdstuk I: Inleiding
Praktische informatie
Examen met open vragen (zonder hogere cesuur/gis)
o vraag omtrent internationaal recht
o vraag omtrent Europees recht
o casus
o 4 teksten voorbereiden: 2 uitspraken v Internationaal Gerechtshof + 2 arresten v Hof v Justitie
v EU
Leerstof = hoorcolleges, handboek = aanvulling
1.1. Definitie en omschrijving van het internationaal publiekrecht
Definitie: het internationaal (publiek)recht = het recht dat de verhouding tussen staten (en/of andere
subjecten van het internationaal recht) regelt
o = interstatelijk recht (intra statelijk recht)
o internationaal recht echter meer en meer gevolgen op intra-statelijk recht internationaal recht
werkt door in nationale rechtsorde
o Actoren:
Staten (= subjecten, gaan regels formuleren)
Internationale organisaties
internationaal recht kent veel subdomeinen :
o Diplomatiek recht
o Internationaal milieurecht: staten gaan gezamenlijk antwoord formuleren/beslissingen en
maatregelen nemen)
bv. opwarming vd aarde
o Internationaal humanitair recht (staten hebben besloten om het voeren van oorlog aan regels te
onderwerpen)
o Recht van de internationale organisaties (vb. VN, NAVO)
o Internationaal strafrecht: bevoegd om individuen te vervolgen wegens genocide, misdaden tegen
de mensheid (vb. Rwanda, Joegoslavië)
o Zeerechten (wat zijn de territoriale wateren?)
o Ruimterecht
internationaal publiek recht
o ≠ internationaal privaat recht
internationaal privaatrecht = nationaal recht dat toegepast wordt wanneer men
geconfronteerd wordt met vreemde elementen
bv. vluchteling uit Soedan komt in België aan en wordt erkend. Vluchteling was
in Soedan echter getrouwd met 2 vrouwen. Vraag: zal 2 de echtgenoot ook
erkend worden als echtgenote in België? Welk recht is hier v toepassing,
Belgisch of Soedanees?
internationaal (publiek)recht = recht tussen staten
o ≠ vreemdenrecht
o ≠ Belgisch recht met vreemd element (bv. Belg koopt Chinese PC)
o ~ volkenrecht: term niet ideaal want subject van het internationaal recht is niet het volk, maar de
staten
o Wel: recht tussen de staten
= staten die juridisch bindende afspraken maken
vb. afspraak tussen België en Frankrijk om grenscriminaliteit te verminderen
vb. afspraak tussen België en Duitsland omtrent het gebruik vd haven v
Antwerpen en Zeebrugge
= wanneer staten/internationale organisaties zich verbinden en zich daarvoor
onderwerpen aan bepaalde regels (= bronnen IR) dit vormt overkoepelende
rechtsorde die anders werkt dan nationale rechtsordes
bv. Akkoord v Parijs om aardopwarming tegen te gaan
3
, 1.2. Geschiedenis van het internationaal publiekrecht: van het recht van co-
existentie naar een recht van coöperatie
Hoe is internationaal recht ontstaan?
1ste voorwaarde: er moeten staten zijn
o staat = gestructureerde éénheid die soeverein gezag uitoefent over personen die zich op
grondgebied bevinden ontwikkeling internationaal recht verbonden met ontwikkeling v
soevereine onafhankelijke staten
o in Europa (ca. 17de eeuw) ontwikkelde moderne soevereine statensysteem zich als antwoord
op teloorgang v middeleeuwse politieke orde (Res publica Christiana) waarbinnen gehele
gemeenschap was verenigd onder gezag vd Keizer (v HRR) en Paus
door godsdienstoorlogen, Reformatie, … viel Respublica Christiana uiteen hoe?
aan het hoofd vd Kerk stond Paus, die gezag uitoefende over staten
aangezien deze katholiek waren en het gezag vd Paus aanvaardden
opkomst v protestantisme waardoor gezag v Paus in vraag wordt gesteld (=
godsdienstoorlogen) gebieden beginnen afstand te doen v katholicisme
wat leidt tot spanningen in Europa (= Dertigjarige Oorlog)
Overgang Res publica naar moderne statensysteem = proces van vele eeuwen als
symbool: jaar 1648
in Münster en Osnabrück: vredesverdragen van Westfalen worden gesloten
= einde aan godsdienst- en burgeroorlogen + heersers binnen hun
grondgebied bevoegd om godsdienst vast te stellen
gevolg: Paus en Keizer kunnen hoogste gezag niet langer uitoefenen en
staten worden soevereine entiteiten
deze Europese, soevereine staten zijn eerst ‘Concert of Nations’
o = groep staten die afspraken maken om naast elkaar te kunnen functioneren als soevereine
entiteiten internationaal recht dus eurocentrisch en westers beïnvloed: v een aantal
Europese staten uitgegroeid tot 200-tal staten (internationaal), Europese staten nu in
minderheid
internationaal recht moest belangen behartigen v EUROPESE staten, en werd
opgelegd aan andere staten met als gevolg dat andere staten niet altijd gediend
waren met internationaal recht
o hoe is internationaal recht geëvolueerd v Europees recht naar meer universeel recht?
17de, 18de en 19de eeuw: kleine gemeenschap v Europese staten ontwikkelt recht die
belangen behartigt v Europese staten en groeit, in verschillende fases, naar recht
waar verschillende niet-Europese staten aan deelnemen MAAR internationaal recht
met Europese roots
wat gaan Europese staten nu kwalificeren als “terra noius”?
gaan dit doen door toepassen v internationaal recht: internationaal recht
geeft aan Europese staten mogelijkheid om rest vd wereld te onderwerpen
o hoe? speciale regels in internationaal recht gaan creëren: “wat niet
Europees is, heeft geen overheid en behoort niemand toe. Het is
ons recht het ons toe te eigenen (= terra noius)” leidt tot “race”
om zoveel mogelijk grondgebied buiten Europa te ontdekken en
tot kolonisering
o kolonisering belangrijk voor Europese staten (toegang tot nieuwe
markten, controle over communicatie, toegang tot nieuwe
grondstoffen etc.)
deze niet-Europese staten geraken echter in beweging v onafhankelijkheid
1776: onafhankelijkheid v VS t.g.v. belastingverhoging door VK omwille v
oorlogen
o Amerikanen willen belastingen niet betalen omdat ze niet
vertegenwoordigd zijn in parlement (“No taxation, without
representation”)
o VS = 1ste onafhankelijke staat buiten Europa
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur md1211. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
53340 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans