Interieurgeschiedenis 2
Deel 2
Romaanse interieurarchitectuur
1000-2000
= schrik voor het jaar 1000, de 4 ruiters van de Apocalyps komen, de wereld ging vergaan.
Godsvruchtige periode, romaanse stijl krijgt een specifieke eigen structuur.
= Ontwikkeld van uit de Karolingische periode + indirecte banden met de Romeinse bouwkunst,
vanaf ca. 1000 specifieke unieke stijl.
Kenmerken:
- Ruimtelijk complexere structuur
- Houten plafonds vervangen door gewelven van steen gewichtstoename van de zoldering
- Gewichtstoename leidde tot de ontwikkeling van nieuwe constructies:
o Zuilen werden vervangen door pijlers (gebundeld bouwelement dat altijd een zware
dragende functie heeft): om de zijwaartse druk van de bogen en gewelven op de
muren op te vangen
o Gewelf werd verstrekt door een gordelboog
o Terwijl de pijlers ondersteuning kregen van half- of driekwartzuilen
o Zoldering geleidelijk aan hoger gebouwd door het onder de knie krijgen van de
techniek
Romaanse intimistische sobere en eenvoudige sfeer, gewelven van steen, boogconstructies, zware
onderdelen en kleine ramen. Middenschip met een dwarsbeuk + op kruising een kruisingstoren.
Gebouwd op Pelgrims routes + kruistochten + benevaarten, wat een bijdrage levert aan de
verspreiding van deze bouwstijl, regionale ontwikkelingen en verschillen.
Grondplan
Examenvraag: verschillende onderdelen van een typisch Romaans interieur
Gebonden stelsel: afwisselend pijlers en zuilen, die per eenheid een verwantschap vormen. Al blijven
de dikke dragende muren een noodzaak.
Kenmerken
- Kleine ramen met blinde arcade
- Zware muren
, - een romaans gebouw eerder lang en
breed is, dan hoog
- bouwtechniek stenen tongewelf
- ronde boogvorm tov houten
zoldering - Brandrisico + akoestiek
- zoektocht naar ander oplossing voor houten/vlakke
zoldering –
- zeer zware gewelf op pijlers grotere ruimtewerking -
vierkanten van het grondplan geaccentueerd door
gordelbogen
- (halve) tongewelven van zijbeuken om de zijdelingse
druk op te vangen
- ca. 1100 kruisgewelf, minder zware constructie
mogelijk : soort koepelgewelf, dat de zijdelingse druk
vermindert. Tussen de kruisgewelven werden soms ter
versterking weer gordelbogen aangebracht.
- dikke muren nog steeds noodzakelijk
- tussen het middenschip en zijbeuken zware pijlers
komen
Oplossing dragen gewelven en open ruimtes :
,Abdij van Cluny
1000-1200, Frankrijk
= belangrijke kerk die enorm machtig was,
religieuze en politieke macht, waarbij de
mensen enorm luisterden naar de religieuze
heersers.
- Buitenkant versierd met vele
architecturale ornamenten
- Basilicaal grondplan met dwarsbeuk
- In het oosten een kooromgang en straalkapellen
- Westen stevige muren // vesting
- Rondbogen en zware muren met kleine vensters
- Abdijkerk van Cluny buitengewoon uitgebreid plan 5 beuken, 2 dwarsbeuken, kooromgang
en kranskapellen
Interieur: Zware logge bouwelementen, gordelboog, neutrale afwerking in
sobere bogen, kleine ramen, enorme schaal en houten zoldering.
Ecologische heel belangrijk: het houten dakgebinte is nog authentiek.
Decoratie op het kapiteel: hedendaagse activiteiten afgebeeld
Sainte-Marie-Madeleine
12e eeuw, Vezelay
= Pelgrimskerk, als je gedoopt ben mag je binnen. Veel trappen op voor je de kerk betreedt.
Romaanse schip
1. Op een berg gebouwd
2. Begin bouw in een Romaanse stijl, laatste deel in Gotische stijl
De voorportalen: aan de hand van de afbeeldingen konden de mensen toch het evangelie volgen.
Doordat vele nooit naar school zijn gegaan en dus niet kunnen lezen.
- Lengte 62 m
- Boven de grote rondboogarcades hoge vensters van de bovenste zijmuren
- Tien traveeën: negen kruisgewelf
- Gescheiden door ronde gordelbogen, met afwisselend lichte en donkere secties
- Gordelbogen steunen op pijlers in drie verdiepingen.
- Opvallend licht, vergeleken met andere romaanse gebouwen, dr. verschillende factoren:
1. De ligging van het gebouw op de top van een heuvel waardoor zonlicht overvloedig
invalt,
2. De lichtbeuk met hoge vensters directe belichting middenschip
3. Geen gebrandschilderde ramen
4. Brede vensteropeningen in de zijbeuken
Laatste travee van het schip → spitsbogen overgang viering, dwarsbeuk en koor, gotisch.
, Voorbeelden
Narthex van Basiliek Vezelay
1145-1150
= meesterwerken van de Romaanse beeldhouwkunst in Frankrijk,
pilaren van de pijlers in het schip en de nartex kapitelen uit de 12e
eeuw.
- Uitzonderlijke vakkennis van de Bourgondische beeldhouwers
- Analfabetisme
- Kerkelijk onderricht
- Symboliek
Kapiteel Vezelay
1125-1140
Biddende Petrus en Paulus
= moraliserend karakter, heiligenlevens. Hier worden ze
geconfronteerd met het kwaad.
- iconische kapitelen verbeeldingskracht, Bijbelse,
mythologische of fantastische onderwerpen
De profeet Nathan en David
= Nathan verwijt koning David zijn buitenechtelijke relatie met
Batseba, de vrouw van zijn generaal Uria
Het ontstaan van de Gotiek
987 – 1328, Capetingers in Ile de France
Centrum Frankrijk, rond Parijs. Vanuit deze regio regeren ze heel
Frankrijk. De koningen werkten samen met de sterk opkomende
Christelijke kerk. De kerk had een sterke invloed om de bevolking,
daarom zagen de koningen dit als een machtige zet. Verwantschap tussen koningshuis en de
Katholieke kerk.
= Belangrijkste koningen uit deze dynastie: Hugo Capet (987-996), Lodewijk IX (1126 -1270), Filips IV
de Schone (1285-1314)
Huis van Kepet
Koningshuis sterft uit in de 14e eeuw
Gotische bouwstijl:
1e bouwwerken in de gotische stijl zijn de kerken.
= In het Île de France, de machtsbasis van deze koningen. Niet
alleen voor religieuze gebouwen, nieuw wereldlijk centrum: het
stadhuis en de hallen met hun torens als symbool van hun macht.
Burgerij: nieuwe grote macht die deed aan het ontwikkelen van
nieuwe gebouwen.
