Identiteit
ECLECTISME EN NEOSTIJLEN
Periode 1850 – 1920
POLITIEKE CONTEXT 19DE EEUW
- West – Europa in ontwikkeling + kolonisatie (=ontstaan wereldmachten en
superioriteit vd blanke man)
- Opkomst burgerij (ancien régime = voorbij)
o La bourgeosie – Liberalisme staat voor vrijheid (= economisch sterk)
- Ontstaan proletariaat = arbeidsklasse (socialisme à gelijkheid)
- Ongelijkheid adel – burgerij, verschuift naar ongelijkheid adel en burgerij
o Uitbuiting van arbeiders door burgerij = sociale kwestie
- 1893 algemeen meervoudig stemrecht burgerij, 1918 algemeen enkelvoudig
stemrecht (pas in 1948 stemrecht voor de vrouwen)
ECONOMISCHE CONTEXT 19 D E EEUW
Industriële revolutie (1750 – 1850)
- Groot-Britannië + later de rest van Europa
- Ambachten en kleinschalige werkplaatsen à Grootschalige fabrieken (loon)
- GEVOLG: opsplitsing wonen en werk
- Taylorisme = rationalisering van arbeidsprocessen
- Vrije martk handel à ontwikkeling van producten
- Kolonisatie en imperialisme – uitbreiding over het continent à exotisme
- Burgerij vergroot rijkdom en macht
- Feest van de moderniteit = wereldexpo’s
,Wereldexpo 1851
- Chrystal Palace, Hyde park Londen
o Stalen skeletstructuur + afgewerkte randen van
glas (= makkelijk opzetbaar, was prefab)
o Ontworpen door Joseph Paxton
o Idee kwam van de studie van een waterlelie
(hoofdnerf en zijnerven)
- Paviljoenen van verschillende landen en continenten: er werden interieurs getoond,
maar ook dieren, mensen, zowel echt beelden als replica’s (gestolen tijdens
kolonisatie)
- Zaal machinerie/ innovaties = populairste
o Progressief, feest van de moderniteit à snelle urbanisatie à verhuizen naar
steden à weinig woningen à hoge huurprijzen
o Armoede wordt gezien als noodzakelijk kwaad
o Friederich engels - The condition of the working class in 1844à Klaagde
slechte omstandigheden in Manchester aan à ontstaan politieke beweging
o Karl Marx – Das kapital à industriële macht, vervreemding arbeidsproces,
arbeidsmarkt
o Zowel mannen, vrouwen als kinderen in de fabrieken
§ Afwezigheid vader = sociologische impact à gebrek aan verbinding
§ Levensomstandigheden gaan achteruit
§ Einde kinderarbeid 1914 (Leerplicht)
SOCIALE CULTURELE CONTEXT 19 D E EEUW
Verdeling mannen en vrouwen in maatschappij. Vrouwen hebben geen politieke functies,
kunnen geen eigendommen kopen en het erfrecht gebeurt via de mannen, kinderen is ook
eigendom van de man, wanneer je trouwt gaan je bezittingen naar de man
RESULTAAT = sociaal conflict
Þ Burgerij vs aristocratie
Þ Arbeidersklasse vs burgerij
o Lage lonen, urbanisatie, sloppenwijken
Þ Vrouwen vs mannen
o Opkomst van ‘suffragettes’ (= feministische organisatie )
§ Wouden sociale en politieke rechten bekomen voor vrouwen
§ Emiline Pankhurst en dochter Kristabel
Wetenschap en filosofie
Enorme ontwikkelingen gebasseerd op positivisme en rationalisme
- Evolutietheorie Darwin (1809 – 1882) en Alfred Russel Wallace (1823 – 1913):
principes natuurlijke selectie en natuurwetten
- Ontdekkingen: dinosaurussen
- Uitvindingen: gloeilamp, telefoon, cement, auto,…
- Ontwikkelingen psychologie en geneeskunde: psychoanalyse, vaccin en kuuroorden
- Ontwikkelingen binnen de filosofie
,Kunst
- Vruchtbare periode voor ontwikkeling van kunsten: realisme, impressionisme,
pointillisme, kubisme, symbolisme = ontwikkelt op zeer korte tijd en wisselen elkaar
af
- Salon de Paris, promoten de academische kunsten à ontstaan kunstenaarskolonies
zoals Barbizon
- Ontstaan alternatieve salons, komen met progressieve ideeën à
kunstenaarsgroepen gaan zich afkeren van innovatie en industrialisatie
Manet – dejeuner sur l’Herbe Degas – Woman in bath
Enscenering in de natuur, Techniek = controversieel Degas
vrouwelijk naakt los vh Bescheiden beel, leven zoals het Techniek = controversieel
mythologische/ christelijke is = choquerend Theater/ ballet thema’s = vulgaire
context = revolutionair kunst, geen onderwerpen om te
Loslaten van academische regels, vereeuwigen
nieuwe invulling van kunst à veel
provocatie
Monet
- Kleurgebruik en schilderstechnieken à
uitgelachen
- Was niet welkom in salon de paris à richt
eigen salon op = salon van de afgewezenen
Pointillisme
- Symbolisch verdoken boodschap: kritiek op
burgerij, lijkt een rustige picknick maar link
naar prostitutie (aapjes = accessoire
prostitutie + vrouw met hengel = hengel voor
klanten)
Ook Paul Cézanne, Vincent Van Gogh, Ensor (aanklacht burgerij, voor socialisme), Munch
(Psychisch zelfportret)
Literatuur
- Roman wordt volwaardige literatuurvorm (in verschillende vormen bv: historische)
- Vrouw à grotere rollen + uitgewerkte personages
- Vrouwlijke auteurs: George Sand, jane Austen, gezusters Brönte
, • Jane Austen (1775 – 1817)
• Charles Dickens (1812 – 1870)
• Oscar Wilde (1854 – 1900)
• Virginia Woolf (1882 – 1941)
DE IDEOLOGIE VAN DE TWEE SFEREN EN DUBBELE MORAAL
Ideologie van de twee sferen = burgerlijke ideologie
Þ Mannen en vrouwen zijn van nature verschillend, andere geaardheid waardoor ze zich
op verschillende wijze gaan gedragen en functioneren
Þ Dit bepaalt de plekken/ plaatsen waar zij zich bewegen, toegang toe krijgen en waar zij
vertoeven:
• Domein van de man = publieke sfeer
• Domein van de vrouw = private sfeer
RUSKIN ‘sesame and lilies’
à Beschrijft hierin de kracht van de man en de kracht van de vrouw
- Man = actief, progressief en defensief, daad, ontdekker, verdediger
- Vrouw= beheert, niet in strijd, verstand voor ordening, inrichting en beslissingen
- Man behoedt de vrouw voor gevaar en beproeving
Gevolg van deze aanname:
1. Dubbele moraal
Þ Rechtvaardiging verschillende gehanteerde gedragscodes en houdingen tav
vrouwen en mannen à waaruit de superioriteit van de man spreekt
Þ Idealisering vd vrouw als engelachtig figuur (fysiek EN moreel)
o Moeder en jong meisje OF demoniseren vd vrouw als zijnde ‘gevallen’
of ‘publieke’ vrouw
2. Het interieur en de vrouw werden versmolten
Þ De vrouw wordt verwezen naar het private domein van het huis, het interieur
tot het verlengde van het vrouwelijke
Þ Een goed geleid huis = een goed gemoreelde vrouw
Patmore – the angel in the house
à Citaat met onrealistische verwachtingen van de vrouw (ter
behoefte van de man)
Restricties van de vrouw waren ook terug te vinden in de kledij
à Door de grote rokken en jurken liepen ze vaak teegen
kaarsen à brandwonden