Nederlandse literatuur en cultuur
tot 1830
Inleiding
Wat?
Hoe zijn onze maatschappij en cultuur gegroeid?
Wat zijn de belangrijkste politieke, economische, sociale en culturele ontwikkelingen?
Invalshoek: literaire teksten
Gevolgen van de opkomst van de steden
1. Sociale gevolgen
BURGERS
Een 4de stand naast adel, geestelijkheid en boeren
REVOLUTIONAIR en bekritiseerd
Werken is de straf van God (“schande dat men er plezier uithaalt)
Ze produceren meer dan nodig: geldzucht en hoogmoed (maar er is altijd eten)
Speculeren met overschotten, profiteren van vraag en aanbod: marchanderen
met tijd
2. Economische gevolgen
Stedelingen leven van handel ontstaan KAPITALISME
3. Politieke gevolgen
Steden worden rijk en machtig grote ZELFSTANDIGHEID
4. Culturele gevolgen
Eigen stedelijke cultuur
Processies
Blijde inkomsten
Ommegangen (tocht door de stad)
Het wereldlijke toneel ontstaat
Kluchten/ sotterniën
= kluchten over lompe boeren en hun wellustige, bazige vrouwen.
Boodschap: zo hoort het niet!
1
Janne Bruyneel
,Nederlandse literatuur en cultuur
tot 1830
Heinric de von Veldeke
Veronderstelde voorkennis
Een pennenproef als begin, Hendrik van Veldeke, Onderwijs en artes
Een kleine geschiedenis van Nederland & Tristan moest tegen wil en dank
eens doorlezen
Heinric von Veldeke
Oudste met naam bekende dichter. Hij leefde in 2 de helft 12de eeuw (°Hasselt)
Hij schreef voor de hoogste adellijke en geestelijke kringen en was succesvol
Was waarschijnlijk zelf van half-adellijke afkomst
Kende als klerk de antieke literatuur en cultuur en dat was belangrijk voor de
verschriftelijking van Nederlandse literatuur
Breed en baanbrekend oeuvre
Klerken en het Latijn
Opleiding tot priester, maar niet gewijd
Kunnen lezen en schrijven in Latijn
Werken in kanselarij of ambtenarij
Werd gebruikt tot laat in de middeleeuwen (Taal van de Kerk)
Wie leerde lezen en schrijven, leerde dat in het Latijn
Veldekes oeuvre
1. Servaaslegende of Sente Servas (1170-1180)
Deel 1:
Leven van Sint-Servaas
= bisschop van Tongeren die stierf te Maastricht ca. 384
Deel 2
Wonderen na zijn dood
2
Janne Bruyneel
, Nederlandse literatuur en cultuur
tot 1830
Een vertaling/bewerking van een Latijns heiligenleven in opdracht van de mecenassen:
gravin Agnes van Loon en het kapittel van Servatiuskerk te Maastricht.
2. Eneasroman (ong. 1186)
Bewerking van de Oudfranse Roman d’Eneas (1154-1156), op zijn beurt een bewerking
van de Aeneis van Vergilius.
Veldeke kende dus ook Franse taal en de nieuwste Franse literatuur
Aeneis:
Latijns epos van Vergilius
Verhaal over Aeneas, Trojaan die uit Troje vlucht en Rome sticht.
Roman d’Eneas:
Roman: in het romaans (Frans)
Eerste (hoofse) roman omdat liefde sterk op de voorgrond treedt
Eneas en Lavinia:
Lavinia was de koningsdochter met wie Eneas in Latium in het huwelijk treedt.
Belichaamt goede en voorspoedige liefde.
Eneasroman van Veldeke:
Nóg meer aandacht voor liefde bron van alle deugden
Strijd, leed en drama naar de achtergrond
Waarschijnlijk gericht op het hof van de Duitse keizer Barbarossa
Hij vergelijkt het huwelijksfeest met de hofdag van Barbarossa te Mainz in 1184
Duitse keizers beschouwden zichzelf als erfgenamen van Romeinse keizers
3. 30 hoofse minneliederen
Originele liederen, iets totaal nieuws
Hoofse liefde is de thematiek
Verwoording stereotiep: bv Natureingang
= registrale kunst: met beperkte elementen steeds nieuwe dingen maken.
Veldekes hoofse liefde:
- Geïnspireerd op de fine amour van de trouvère & fin ‘amors van de troubadours:
Onderdanig aanbidden van een hooggeplaatste dame, vaak onbereikbaar (getrouwd)
- Verlangen is heel belangrijk, maar wordt niet vaak ingelost
- Hartstochtelijke liefde met intense vreugde en verdriet
- Liefde leidt naar zelfverdediging + vreugde
Intertekstualiteit:
- Verwijzing naar bestaande liederen d.m.v. herhalingen van variatie op rijmschema’s,
beeldspraak of thematiek.
- Elitaire kunst voor ingewijden die verwijzingen herkenden.
3
Janne Bruyneel
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur jannebruyneel. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.