Concillie van Tours (567) – van armentafels tot voedselbanken
Om gemeenschappen te beschermen werden er al in de middeleeuwen regels
opgesteld => Dit waren vormen van welbegrepen eigen belang
1ste mijlpaal: concillie van Tour
Paus Johannes III
Hierin werd omschreven dat elke lokale gemeenschap de eigen armen en
behoeftigen moest voeden
Criteria om in aanmerking te komen voor hulp
1. Ongeschiktheid (= onvermogen om zelf in het levensonderhoud te voorzien )
2. Nabijheid (= in verblijfplaats en verwantschappen, om hulpzwerven voorkomen )
3. Meegaandheid (= fatsoenlijk en niet ordeverstorend)
13de eeuw: armentafels, gemene aalmoes of heilige geesttafels
Kregen van de rijken, die dachten dat geven aan de armen, geven aan God was
Nederland en Vlaanderen
Lokale verantwoordelijkheid werd overgenomen door de burgerlijke overheid in het edict
van Karel V (1531)
Dit edict vormt de 1ste grondwet van de armenzorg
Basis: rijken geven aan de armen
Moderne tijd: overgenomen door de overheid en het belastingsysteem
Sporen v/d armentafels die we tegenkomen: Goede Vrijdag: Pelgrimstafel wordt gedekt
Juan Luis Vives (1528) - Armenzorg en de opkomst van het humanisme
Rond 1500 nieuwe kijk op mensen en het samenleven => humanisme:
Stedelijke elite komen losser te staan van de kerk
In plaats van God kwamen de mensen en de menselijke vrijheden in het centrum
van het denken
Bekendste humanisten
1. Desiderius Erasmus (1469-1536)
2. Dirck Volkertszoon Coornhert (1522-1590)
3. Juan Luis Vives (1492-1540)
Studie: Subventione Pauperum (1526) legde een nieuwe grondslag voor
stedelijke sociale politiek
In beeld in Brugge achter Onze-Lieve-Vrouwenkerk
Hoogleraar unif Leuven
Studieopdracht: Ieper: Secours van den aermen (werd vertaald uit het Latijn)
Pleitte om alle middelen voor het armenbeleid te centraliseren bij de lokale
overheid (Karel V nam dit over in zijn edict)
- Dit ging in tegen de heersende kerkelijke opvattingen (1ste spanning tss het
publiek en kerkelijk gezag over soc. beleid naar aanleiding v/d enorme toeloop v/d
armen naar de steden
Pleitte voor een veel efficiëntere en systematische aanpak van de armenzorg
Armoede kon vermeden worden door iedereen in overeenstemming met hun
mogelijkheden aan het werk te zetten
,De goede werken: Vincentianen en … (1845) – dieu comme but, les pauvres comme
moyen
19de eeuw : misère en hongersnood
Antwoord: katholieken liefdadigheid en filantropie door verlichte liberalen
Vincentianen
Achtergrond: Frédéric Ozanam
Nam het gedachtengoed van de Franse priester Vincent Paul terug op (het
direct armenbezoek met oog op materiële, maar vooral spirituele bijstand )
1842: Belgische lokale conferenties (Gent, Luik, Antwerpen, West-Vlaanderen,..)
Aanstichter Gent: Désiré Casier + Joseph de Hemptinne (Het latere kopstuk van het
Ultramontisme en de leider van het sociaal traditioneel katholicisme )
Elitaire en exclusieve mannen
Xaveriusgenootschapen
Gesticht door de jezuïet Van Caloen
Richten zich op arbeiders
Geraken via werken van opvoeding en bijstand verbonden met de Federatie van
Christelijke Werkliedenverenigingen (voorloper van het Democratische Verbond van
België)
Werking
Armen binnen de kerk te houden
Samenwerking met de Broeders van de Christelijke Scholen
Juridisch of administratieve problemen?
Armensecretariaat
Financiering door giften, loterijen en tombola’s
Vrouwelijke charitatieve werken
1840: Brussel l’association des Dames la miséricorde (dames van barmhartigheid)
Katholieke dames van min. 25 jaar
Opgericht door vrouwen van de Brussels miniemenparochie
Jongeren die men voor misstappen wou behouden via zondaagse partonaten
(voorloper jeugdbewegingen)
Vorm van sociaal cultureel werk
Eduard Ducpétiaux (1849) – lokaal en internationaal op het voorplan
2 periodes:
1. Op de verre achtergrond zijn 1ste vrouw (die hem verliet)
Hij was een overtuigend radicaal liberaal
Beïnvloedt door het saint simonisme + de beweging van sociaal hygiënisten
- Aanzet sociale enquêtes m.b.t. de miserabele leefomstandigheden van de
lagere bevolkinsgroepen
Hij maakte een studie over de verbetering van de arbeiderswoningen en de
gezondmaking van de arbeiderswijken
Na de onafhankelijkheid van Blegië
1ste inspecteur-generaal van het gevangeniswezen en weldadigheidsinstellingen
(1830-1860)
Aanstichter van de individuele opsluiting in cellen
, Hij stond ervoor op dat leden uit de goede burgerij toegang kregen tot
gevangenen om hen moreel bij te sturen
1856: samen met Rogier 1 van de belangrijkste oranisatoren van het Congrès
International de Bienfaisance (weldadigheid) te Brussel
Zijn humanitaire inslag leidde hem naar de verwaarloosde jeugd
Vader van de 1ste hervormingsschool in Ruislede (1849)
1843: de la condition physique et morale des jeunes ouvriers et des moyens de
l’ameloirer gepubliceerd
Bepleitte het engagement van de overheid in de plaats van de goede wil van
fabriekseigenaren (de overheid zou het onderwijs moeten verplichten tot 15 jaar en
arbeid onder de 10 verbieden)
Lanceerde tegelijk het idee van arbeidsinspectie
2. Gekleurd door zijn 2de vrouw (Pauline Delehaye) die hem vanaf 1842 in het vaarwater
van het traditioneel sociaal katholicisme trok
Hanteert een gematigder maatschappijbeeld
Vrouw was intensief betrokken bij de dames van barmhartigheid en organiseerde
zich in het katholieke patronagewerk
1863, 1864 en 1867: congressen van Mechelen: Ducpétiaux (trekpaard en
secretaris) enkel aandacht voor de morele en zedelijke verwildering en niet voor
de materiële problemen van diepe armoeden en uitbuiting
Voorloper: sociaal(cultureel) werk
René Sand (1928) – de internationale dimensie van het sociaal werk
Franstalige Belg en humanist
Arbeidsinspecteur en na de oorlog secretaris generaal van het Rode Kruis (1921-1927)
Arbeidsinspecteur:
1918: regering van Le Havre geeft hem de opdracht om in Amerika de
rationalisatie van de arbeid te bekijken
- Verwijst in zijn rapport op het belang van de sociale service en de
opleidingen in Amerika, Engeland, Duitsland, Zwitserland en Nederland
- Parallel tussen de militaire dienst voor jongens en sociaal werk voor
meisjes
Vanaf 1919 bouwt hij met Marie Derscheid à een eigen Belgische opleiding vor SW
De Brusselse École temporaire de service social (jan. 1920)
Hij wordt een van de belangrijkste adviseurs van Vandervelde, minister van
justitie en volksgezondheid, mbt de 1ste regeling van de opleiding (1912)
Vertaalt als eerst ‘What is social casework’ van Mary Richmond
Beschikbaar in 1927 in een Antwerpse boekenwinkel
Sand wordt gehinderd door de sterk verzuilde ideologische inbedding van het
beginnende sociaal werk
Internationaal
Participeert aan een Amerikaans propagandatour voor Europese hygiënisten
Neemt deel aan de 50th National Conference of Social Work (Washington, 1923)
Opstap naar de internationale conferenties Social Work
1927: voorbereiden met Alice Masarykova (dochter Tsjechoslovaakse president en
voorzitter van het Rode Kruis)
1ste internationale conferentie: PARIJS (mijlpaal voor de actieve internationale
ontwikkeling)
Sand algemene secretaris -> 1982 geeft Alice de hamer door
Om gemeenschappen te beschermen werden er al in de middeleeuwen regels
opgesteld => Dit waren vormen van welbegrepen eigen belang
1ste mijlpaal: concillie van Tour
Paus Johannes III
Hierin werd omschreven dat elke lokale gemeenschap de eigen armen en
behoeftigen moest voeden
Criteria om in aanmerking te komen voor hulp
1. Ongeschiktheid (= onvermogen om zelf in het levensonderhoud te voorzien )
2. Nabijheid (= in verblijfplaats en verwantschappen, om hulpzwerven voorkomen )
3. Meegaandheid (= fatsoenlijk en niet ordeverstorend)
13de eeuw: armentafels, gemene aalmoes of heilige geesttafels
Kregen van de rijken, die dachten dat geven aan de armen, geven aan God was
Nederland en Vlaanderen
Lokale verantwoordelijkheid werd overgenomen door de burgerlijke overheid in het edict
van Karel V (1531)
Dit edict vormt de 1ste grondwet van de armenzorg
Basis: rijken geven aan de armen
Moderne tijd: overgenomen door de overheid en het belastingsysteem
Sporen v/d armentafels die we tegenkomen: Goede Vrijdag: Pelgrimstafel wordt gedekt
Juan Luis Vives (1528) - Armenzorg en de opkomst van het humanisme
Rond 1500 nieuwe kijk op mensen en het samenleven => humanisme:
Stedelijke elite komen losser te staan van de kerk
In plaats van God kwamen de mensen en de menselijke vrijheden in het centrum
van het denken
Bekendste humanisten
1. Desiderius Erasmus (1469-1536)
2. Dirck Volkertszoon Coornhert (1522-1590)
3. Juan Luis Vives (1492-1540)
Studie: Subventione Pauperum (1526) legde een nieuwe grondslag voor
stedelijke sociale politiek
In beeld in Brugge achter Onze-Lieve-Vrouwenkerk
Hoogleraar unif Leuven
Studieopdracht: Ieper: Secours van den aermen (werd vertaald uit het Latijn)
Pleitte om alle middelen voor het armenbeleid te centraliseren bij de lokale
overheid (Karel V nam dit over in zijn edict)
- Dit ging in tegen de heersende kerkelijke opvattingen (1ste spanning tss het
publiek en kerkelijk gezag over soc. beleid naar aanleiding v/d enorme toeloop v/d
armen naar de steden
Pleitte voor een veel efficiëntere en systematische aanpak van de armenzorg
Armoede kon vermeden worden door iedereen in overeenstemming met hun
mogelijkheden aan het werk te zetten
,De goede werken: Vincentianen en … (1845) – dieu comme but, les pauvres comme
moyen
19de eeuw : misère en hongersnood
Antwoord: katholieken liefdadigheid en filantropie door verlichte liberalen
Vincentianen
Achtergrond: Frédéric Ozanam
Nam het gedachtengoed van de Franse priester Vincent Paul terug op (het
direct armenbezoek met oog op materiële, maar vooral spirituele bijstand )
1842: Belgische lokale conferenties (Gent, Luik, Antwerpen, West-Vlaanderen,..)
Aanstichter Gent: Désiré Casier + Joseph de Hemptinne (Het latere kopstuk van het
Ultramontisme en de leider van het sociaal traditioneel katholicisme )
Elitaire en exclusieve mannen
Xaveriusgenootschapen
Gesticht door de jezuïet Van Caloen
Richten zich op arbeiders
Geraken via werken van opvoeding en bijstand verbonden met de Federatie van
Christelijke Werkliedenverenigingen (voorloper van het Democratische Verbond van
België)
Werking
Armen binnen de kerk te houden
Samenwerking met de Broeders van de Christelijke Scholen
Juridisch of administratieve problemen?
Armensecretariaat
Financiering door giften, loterijen en tombola’s
Vrouwelijke charitatieve werken
1840: Brussel l’association des Dames la miséricorde (dames van barmhartigheid)
Katholieke dames van min. 25 jaar
Opgericht door vrouwen van de Brussels miniemenparochie
Jongeren die men voor misstappen wou behouden via zondaagse partonaten
(voorloper jeugdbewegingen)
Vorm van sociaal cultureel werk
Eduard Ducpétiaux (1849) – lokaal en internationaal op het voorplan
2 periodes:
1. Op de verre achtergrond zijn 1ste vrouw (die hem verliet)
Hij was een overtuigend radicaal liberaal
Beïnvloedt door het saint simonisme + de beweging van sociaal hygiënisten
- Aanzet sociale enquêtes m.b.t. de miserabele leefomstandigheden van de
lagere bevolkinsgroepen
Hij maakte een studie over de verbetering van de arbeiderswoningen en de
gezondmaking van de arbeiderswijken
Na de onafhankelijkheid van Blegië
1ste inspecteur-generaal van het gevangeniswezen en weldadigheidsinstellingen
(1830-1860)
Aanstichter van de individuele opsluiting in cellen
, Hij stond ervoor op dat leden uit de goede burgerij toegang kregen tot
gevangenen om hen moreel bij te sturen
1856: samen met Rogier 1 van de belangrijkste oranisatoren van het Congrès
International de Bienfaisance (weldadigheid) te Brussel
Zijn humanitaire inslag leidde hem naar de verwaarloosde jeugd
Vader van de 1ste hervormingsschool in Ruislede (1849)
1843: de la condition physique et morale des jeunes ouvriers et des moyens de
l’ameloirer gepubliceerd
Bepleitte het engagement van de overheid in de plaats van de goede wil van
fabriekseigenaren (de overheid zou het onderwijs moeten verplichten tot 15 jaar en
arbeid onder de 10 verbieden)
Lanceerde tegelijk het idee van arbeidsinspectie
2. Gekleurd door zijn 2de vrouw (Pauline Delehaye) die hem vanaf 1842 in het vaarwater
van het traditioneel sociaal katholicisme trok
Hanteert een gematigder maatschappijbeeld
Vrouw was intensief betrokken bij de dames van barmhartigheid en organiseerde
zich in het katholieke patronagewerk
1863, 1864 en 1867: congressen van Mechelen: Ducpétiaux (trekpaard en
secretaris) enkel aandacht voor de morele en zedelijke verwildering en niet voor
de materiële problemen van diepe armoeden en uitbuiting
Voorloper: sociaal(cultureel) werk
René Sand (1928) – de internationale dimensie van het sociaal werk
Franstalige Belg en humanist
Arbeidsinspecteur en na de oorlog secretaris generaal van het Rode Kruis (1921-1927)
Arbeidsinspecteur:
1918: regering van Le Havre geeft hem de opdracht om in Amerika de
rationalisatie van de arbeid te bekijken
- Verwijst in zijn rapport op het belang van de sociale service en de
opleidingen in Amerika, Engeland, Duitsland, Zwitserland en Nederland
- Parallel tussen de militaire dienst voor jongens en sociaal werk voor
meisjes
Vanaf 1919 bouwt hij met Marie Derscheid à een eigen Belgische opleiding vor SW
De Brusselse École temporaire de service social (jan. 1920)
Hij wordt een van de belangrijkste adviseurs van Vandervelde, minister van
justitie en volksgezondheid, mbt de 1ste regeling van de opleiding (1912)
Vertaalt als eerst ‘What is social casework’ van Mary Richmond
Beschikbaar in 1927 in een Antwerpse boekenwinkel
Sand wordt gehinderd door de sterk verzuilde ideologische inbedding van het
beginnende sociaal werk
Internationaal
Participeert aan een Amerikaans propagandatour voor Europese hygiënisten
Neemt deel aan de 50th National Conference of Social Work (Washington, 1923)
Opstap naar de internationale conferenties Social Work
1927: voorbereiden met Alice Masarykova (dochter Tsjechoslovaakse president en
voorzitter van het Rode Kruis)
1ste internationale conferentie: PARIJS (mijlpaal voor de actieve internationale
ontwikkeling)
Sand algemene secretaris -> 1982 geeft Alice de hamer door
