Hoofdstuk 2: Cultuur, levensbeschouwing, religie en godsdienst
Cultuur, levensbeschouwing, religie en geloof, men zegt dat het gaat over 2
verschillende zaken. Maar ze zijn geen verschillende zaken, maar ook niet identiek.
A Natural History of Human Morality: boek die gaat over de verhouding tussen
samenleving en individu. Geschreven door een Amerikaanse evolutiepsycholoog
Michael Tomasello
Eerlijkheid en rechtvaardigheid is pas een waarde geworden, als een groep zo groot
is dat er geen onderscheiding meer is tussen de leden.
Het menselijk hoofd kan gemiddeld 150 mensen op een efficiënte manier managen.
Managen: leiden
Als men in een grote groep wilt functioneren, dan moet er een gemeenschappelijke
identiteit aanwezig zijn.
Moraliteit en normen en waarden zorgen ervoor dat het gedrag van de leden zo
gestuurd worden dat de groep leefbaar blijft. Godsdienst is hierbij heel belangrijk,
dit heeft Nature studies bewezen.
Geloof je in een straffende God, dan ben je welwillender voor onbekenden.
Angst in een groep: zorgt voor stabiliteit in groeiende gemeenschappen en het
vooruitzicht op een beloning in het hiernamaals houdt mensen op het rechte pad.
Het islamfundamentalisme geeft daar vandaag de dag een extreme invulling aan.
Islamfundamentalisme: illustreert de clash tussen culturen in lopende werelden.
Samenlevingen die gedomineerd worden door moraliserende godsdiensten krijgen
te maken met Westerse samenlevingen waarin godsdiensten weggeduwd worden
door efficiënte juridische en andere regulerende systemen. Geloof is dan alleen nog
een kwestie van beleving.
Bevolkingsexplosie zorgt ervoor dat die wij-zijtegenstelling alleen maar sterker
werd. Globalisering doet hier ook een groot deel aan mee.
6.1 Cultuur
Mensen onderscheiden zichzelf van andere door hun cultuur te produceren
waarmee ze hun tekortheden trachten te compenseren.
Cultuur produceren is een adaptieve eigenschap die de grenzen tussen motoriek en
waarneming verlegt.
adaptieve eigenschap: eigenschap die aangepast worden voor een bepaalde
omstandigheid.
Mensen worden geholpen bij het produceren van cultuur door hun hoge intelligentie
en vermogen om taal te produceren.
1
,Intelligentie en taal: zorgen ervoor dat moeilijke problemen op te lossen zijn en
efficiënter te communiceren.
Informatie verwerkende vaardigheden die gaan ontwikkelingen afhankelijk van de
ecologische en economische omstandigheden.
Cultuur: het geheel van de manifestaties van kunst, ontspanning en vermaak; het
geheel van normen, waarden, omgangsvormen in een organisatie of groep.
Cultuur: verwijst naar het cumulatief geheel van kennis, ervaringen, overtuigingen,
waarden, houdingen, structuren, godsdiensten, opvattingen van tijd, ruimte,
relaties, wereldbeelden, materiële objecten en verworvenheden van een groep in de
opeenvolging van generaties door individueel en collectief streven.
Definitie cultuur van Herskovits (1958): “The man-made part of the environment”.
Op deze manier worden niet enkel immateriële zaken als huwelijksriten en
schoolregels opgenomen, maar ook materiële zaken als moskeeën en bordelen.
De definitie van Herskovits leunt aan bij de etymologie van het woord.
Etymologie: Cultus in het Latijn betekent ‘bewerkt’. En daarmee wordt cultuur vaak
tegenover natuur geplaatst als het ongerepte en onbewerkte.
Cultuur: het geheel van aangeleerd gedrag van een groep of volk dat algemeen
beschouwd wordt als de traditie van deze gemeenschap overgedragen van
generatie op generatie.
In elke definitie verwijst cultuur naar de manier waarop een groep, volk of
gemeenschap leeft, gebruikmakend van bepaalde overtuigingen, waarden,
handelingspatronen, symbolen, kennis die overgedragen worden door
communicatie en imitatie.
Verfijnde communicatie was nodig om onze sociale vaardigheden verder te
ontwikkelen.
New Scientist: een magazine dat zegt dat er een kans dat onze soort de enige
welbespraakte is uit de geschiedenis van het leven. Geen enkele aap, en wellicht
ook geen enkele van onze rechtstreekse voorouders, zou ooit zo intens hebben
kunnen communiceren als wij.
De mens leerde luisteren naar elkaar, taken verdelen, goederen en diensten
uitwisselen. Dit gebeurde zowel binnen als buiten de familie.
Taal: een biologische USB-stick waarmee individuen informatie kunnen uitwisselen.
Het heeft er voor gezorgd dat mensen niet alleen moesten rekenen op hun eigen
ervaringen, maar konden ze volop leren van hun voorouders.
The Secret of Our Success: een boek van de Amerikaanse antropoloog Joseph
Henrich, het beweerd dat het bij ons belangrijker is om sociaal te zijn dan slim.
2
, Collectief zijn onze hersenen tot meer in staat dan als ze allemaal van elkaar staan.
Collectief: te samen.
Hoe groter een groep, hoe sneller en breder we onze beste ideeën konden
verspreiden.
We hebben een heel sterk imitatiedrang, we gingen gedrag nabootsen waarvan we
het belang niet begrepen.
bijvoorbeeld: sierraden dragen
Door die imitatiedrang, gaan we ons allemaal aan de trends willen houden.
Definitie cultuur van Antropologen: cultuur is een netwerk van betekenissen, omdat
verschillen naar elkaar toegehaald worden en in verband gebracht worden.
De verschillen gaan ervoor zorgen dat de wereld betekenis krijgt en op die manier
het leven en handelen bepaald worden.
bv: het opkomen van de zon, verbonden met het oosten en het ondergaan van
de zon gelieerd aan het westen. Op die manier staat westen ook voor de plaats van
de ondergang, de dood, enz. Hetzelfde gebeurt met licht en leven, duister en dood.
Kerken werden in het oosten gericht omdat die verschillen het licht op elkaar gaan
werpen en zo geven ze betekenis aan elkaar. De wijze waarop dit gebeurt, kan
verschillen van cultuur tot cultuur, afhankelijk van bijvoorbeeld kosmologische of
klimatologische omstandigheden.
Cultuur is dus als een wereld van betekenis door verschil.
Men kan de gelijkheid binnen cultuur meten op een klassieke manier.
Manier om gelijkheid in cultuur te meten: Laat proefpersonen een tekening maken
van zichzelf en anderen. Hoe groter die zichzelf tekenen tegenover die anderen,
hoe individualistischer ze zijn.
Amerikanen: het opvallendste verschil vermits ze zichzelf gemiddeld 6 millimeter
groter tekenen dan anderen.
Europeanen: tekenen zichzelf 3,5 millimeter groter en Chinezen tekenen zichzelf als
even groot.
Echte definitie van cultuur: cultuur is een door een gemeenschap gedeeld systeem
van waarden, normen, ideeën, attitudes, gedragingen, communicatiemiddelen en
de producten ervan, die van generatie op generatie worden overgeleverd.
Gemeenschappen: zijn stammen, naties, organisaties en bevolkingsgroepen.
Voorbeelden van producten zijn instituties, gebouwen, wetten, woordenboeken, de
standaardtaal en e-mail.
3