Hoofdstuk 1: Personen met een verstandelijke Beperking
1.2 Terminologie
VB: verstandelijke beperking
1.2.1 Verstandelijke beperking als een beperkt IQ?
Vroeger werden personen met een VB, ‘idioten, debielen’ genoemd. Nu zijn dit
scheldwoorden.
Een VB werd gezien als een persoonskenmerk dat de persoon volledig typeert, zo
was het vanzelfsprekend om de persoon zo te etiketteren. De mensen met een VB
waren ‘afwijkend’ en werden dus ook in een ander onderwijs en instituten te
steken.
Binet en Simon
ontwikkelde een intelligentietest en beschreven een normaal en afwijkend IQ
Door de test konden ze een wetenschappelijke basis neerleggen om mensen met
een VB te definiëren als mensen met een beperkte IQ.
Een beperkt IQ kan gezien worden als stoornisdenken.
men ging er van uit dat een VB een gevolg was van een tekort dat in de persoon
ligt en in cijfers uitdrukbaar is.
Nu:
- Andere beeldvorming en benadering van personen met een VB
- Intellectueel functioneren sterk bepaald door de context waarin hij leeft
- De ernst van de VB wordt pas duidelijk in ‘interactie’ met de omgeving
1.2.2 Verstandelijke beperking als sociaal probleem?
Een paradigmaverschuiving: de beeldvorming en de benadering van personen met
VB veranderde.
De personen met een VB die in intituten zaten, konden zich minder goed
ontwikkelen. Er werd bewezen dat de hinder die een persoon ondervindt van zijn
beperkt intellectueel functioneren sterk bepaald is door de context waarin hij leeft.
De ernst van de VB kan pas duidelijk gemaakt worden, als men in interactie komt
met de omgeving.
in elke cultuur zijn er andere verwachtingen en dit kan de ernst bepalen.
Het stoornisdenken veranderende naar een sociaal ecologische visie.
Sociaal ecologische visie: verstandelijke beperking ontstaat als wisselwerking
tussen de kenmerken van de persoon en de verwachtingen en inspanningen van de
omgeving.
Zo spreken we nu over een persoon met een VB of persoon met een verstandelijke
handicap.
[Type here]
,1.2.3 Huidige omschrijving van ‘verstandelijke beperking’
Door de paradigmaverschuiving is de definitie van een VB blijven veranderen end at
is duidelijk in de definitie van de American Association on Intellectual and
Developmental Disabilities (AAIDD).
AAIDD: internationaal toonaangevende organisatie die in 2010 een nieuwe
wetenschappelijke definitie en model uitbracht.
VB volgens AAIDD: een gevolg van de kenmerken van een persoon, in interactie
met een maatschappij die ook bepaalde kenmerken en verwachtingen stelt
Definitie van AAIDD: Intellectual disability is a disability characterized by significant
limitations in both intellectual functioning and in adaptive behavior, which covers
many everyday social and practical skills. This disability originates before the age of
18.’
Naast het IQ word adaptief gedrag ook gezien als een onderdeel van VB.
Ontrafeling van de definitie:
Functioneringsproblemen: problemen in het dagelijks functioneren daartoe leidt
een VB. Ze ontstaan door beperkte intellectuele vaardigheden.
Beperkte intellectuele vaardigheden: IQ minder dan 70, het gaat over
beperkingen bij plannen, redeneren, problemen oplossen, snelheid van leren,…
- IQ minder dan 70: significant
- Significant: vastgesteld op 2 standaardvisies beneden het populatiegemiddelde.
Adaptieve vaardigheden: de mogelijkheden om te beantwoorden aan de eisen
van de omgeving, aanpassen aan wat de mensen verwachten. Ook deze moeten
significant afwijken.
Ze komen tot uiting als de persoon zich moet aanpassen aan veranderende
omstandigheden of tijdsdruk ervaren. Ze komen minder tot uiting als de persoon
deze vaardigheden kan oefenen.
Adaptief gedrag word in 3 categorieën gesplitst:
1. Conceptuele vaardigheden: Vaardigheden waarbij je zelf vorm kan geven aan je
leven bv: taal, lezen, schrijven, zelfbepaling, …
2. Sociale vaardigheden: vaardigheden die kunnen inschatten en weerstand bieden
aan negatieve beïnvloeding
bv: interpersoonlijk contact, verantwoordelijkheidsbesef,..
3. Praktische vaardigheden: activiteiten in het dagelijks leven.
bv: eten, aankleden, lichaamszorg, maaltijdbereiding, telefoon, geld omgaan
De functionele beperkingen moeten voor 18 jaar duidelijk worden.
VB = ontwikkelingsstoornis
[Type here]
,Normaal worden ontwikkelingsstoornissen al duidelijk kort voor, tijdens of kort na
de geboorte MAAR in uitzonderlijke gevallen wordt dit pas op later leeftijd duidelijk
Groei en ontwikkeling van de hersenen gebeurd in het eerste levensjaar.
Basis van cognitieve en adaptieve vaardigheden worden gelegd in de eerste 12
levensjaren en bouwen hierna verder op.
Als men op de leeftijd van 18 ondervind dat een persoon een ontwikkelingsstoornis
heeft, gaat men ervan uit dat deze al eerder veroorzaakt is. MAAR er wordt een
onderscheid gemaakt met personen die op een latere leeftijd tijdelijke of blijvende
tekorten ervaart in zijn IQ of adaptieve vaardigheden.
persoon van langdurige misbruik
persoon met dementie
persoon met een NAH
VB is niet zomaar een stoornis of persoonskenmerk
VB: een samenspel van factoren waarvan intelligentie er 1 is. + de verwachtingen
en de omgeving van de persoon met een beperking bepalen of ze veel/weinig uit de
boot vallen.
1.2.4 Gevolgen van de nieuwe definitie voor terminologie
AAIDD kiest voor ‘disability’/handicap/beperking, dit is niet hetzelfde als een VB als
een stoornis noemen.
AAIDD is meer vooruitstrevend, omdat door disability te gebruiken zij de mismatch
tussen de mogelijkheden van de persoon en de verwachtingen van de maatschappij
benadrukken.
Het is wenselijker te kiezen voor VB of verstandelijke handicap dan voor mentale
stoornis.
DSM en ICF blijven voor de term ‘disorder’ kiezen (ofwel ‘stoornis’), ze
benadrukken de MEDISCHE kant van het verhaal.
De 3 modellen gaan wel uit van de ‘PEOPLE FIRST- benadering’.
People first benadering: spreken over PERSONEN met een beperking of handicap
NIET over ‘verstandelijk gehandicapte’.
[Type here]
, 1.2.5 Gevolgen van deze definitie in het werkveld
1.2.5.1 De diagnose mag niet meer afhangen van IQ-score
Classificerende diagnostiek: nodig om te bepalen of een specifiek persoon wel
degelijk een VB heeft.
Een diagnostiek zorgt ervoor dat de persoon in aanmerking komt voor hulp en
ondersteuning ( CLB, VAPH,..).
Voor dat ze ondersteuning toekennen (PVF-budget) wordt er ook classificatie
toegepast.
Vroeger namen ze IQ-test af om te kijken of ze VB hadden en hoe erg deze was,
IQ-testen waren de enige basis voor diagnostiek van personen met VB.
Adaptieve vaardigheden is meer bepalend om iemand zorg toe te kennen
De grensscore is nog steeds 70 op IQ testen, maar nu rekening houdend met
adaptieve vaardigheden. De vaardigheden zouden meer bepalend moeten zijn om
iemand zorg toe te kennen.
IQ-scores mag niet meer gebruikt worden om personen met VB in te delen in diepe,
ernstige, matige en lichte VB!
Verschillende redenen voor het kritisch kijken naar de waarde van IQ testen:
1. Eerste reden
Ze zijn te weinig afgestemd op de culturele verschillen tussen personen
Bv: iemand met migratie-achtergrond krijgt snel onterechte VB stempel
IQ is statistisch cijfer, mensen zijn dynamisch. De persoon kan zichzelf niet tonen
hoe ze gaat ontwikkelen mits de juiste omstandigheden.
IQ test bij persoon met zwakke intellectuele mogelijkheden is niet goed uitvoerbaar
dus onbetrouwbaar.
Ook moeten we rekening houden met dat de context erg bepalend is voor uitslag
IQ-test. Het begrijpen taal en moment van de test die kunnen de test beïnvloeden.
[Type here]