GESCHIEDENIS EN
ACTUALITEIT VAN DESIGN
1. Wat is design?
1.1. Kunst
1.2. Design
1.3. Ambacht
2. Tweede helft van de 19de eeuw
2.1 cristal palace: eerste wereldexpo/shoppinghall versus museum
2.2 Thonet en de industrialisatie
2.3 William Morris: Arts en crafts en sociale ongelijkheid
2.4 Christopher Dresser
3. nieuwe ideeen op het einde van een tijdperk → de eeuwwisseling ( 1880-1905 )
3.1. Form follows function en het rationale denken
3.2 vormgeving ( het totaalkunstwerk ) en politiek
3.3 Art Nouveau
3.4 Wiener Secession
3.5 Arte Moderno, Gaudi
3.6 Charles Mackintosch
4. kunst, design en machine → de aanzet van het modernisme
4.1 kunst en machine
4.2 kunst en het zoeken naar een nieuwe werkelijkheid
4.3 het Bauhaus
4.4 de machine als metafoor van het rationaliseren
4.5 ornamen en misdaad
4.6 kritiek op de 19de eeuwse burgelijke maatschappij
5. het modernisme
5.1 arts decoratafis
5.2 arts industriels Modernes en het modernisme
5.3 Internation style
5.4 modernisme en fascisme
5.5 kritiek op de machine esthetiek
6. de toegevoegde waarde van design in de consumptiemaatschappij
6.1 de jaren 1940-50
6.2 organic design
6.3 ray en charles Eames
6.4 Good design
6.5 raymond loewy added value
6.6 de consumptiemaatschappij en kritiek
7. 1950 – 1960
8. jaren 70
9. Jaren 80
10. 90 tot heden
, 1. Wat is design?
- 1845: Baudelaire gebruikt voor het eerst de term ‘modern’, als tegenhanger voor
ouderwets.
- Velen zien design als modern gebruiksvoorwerp, maar design heeft eigenlijk geen
specifieke stijl → met modern ziet de maatschappij iets wat het tegenovetgestelde is
van traditioneel, kitsch of klassiek.
- MAAR: design is geen specifieke stijl !!! ( stijlkenmerken design jaren 60, verschillend
met kenmerken in jaren 80 )
- Sinds 2009 wordt het woord design toegepast op de meest uiteenlopende aspecten
van de maatschppij, van baby’s, over godsdienst, tot drugs,…
1.1 kunst
= nooit de bedoeling om functioneel te zijn ( kan wel functioneel zijn )
◼ iets autoneem
◼ moet niet passen bij meubels ( = decoratie )
◼ heel vrij
1.2 design
= wel de bedoeling ( intentie ) om functioneel te zijn
Def: een designproduct is ontworpen met de intentie industrieel vervaardigd te worden en
dus op grote oplagen verspreid te worden, daarnaast heeft het altijd een functionele
waarde, hetzij reëel, hetzij intentioneel.
3 elementen:
1. wanneer een object functioneel is of de intentie heeft om functioneel te zijn
2. als het artistiek of een visuele meerwaarde heeft
3. industrieel vervaardigd of intentie tot industrieel vervaardigd/productie
→ wanneer 1 van deze drie voldoet dan is het design
Design kan uitlopen tot ALLES ( meubel, graphic, logo, beangpapier, alle auto’s, fiets, mode,
ook iets binnen de term anti-design )
◼ Intentie om industrieel vervaardigd te worden
◼ Gemaakt door een designer
◼ Vertrekt vanuit noodzaak
◼ Vaak objecten die een bijzondere, opvallende vorm hebben
◼ De objecten die een betekenis hebben gehad in de geschiedenis en die we vandaag
nog steeds kennen
◼ Moeten een culturele waarde hebben ( vb. ecologisch verantwoord, speelt in op de
verandering van de maatschappij )
◼ De tijdsgeest is zeer belangrijk !!!
1
, o Veranderde maatschappijen nieuwe gedachten en gebruiken… gaat designers
inspireren en beïnvloeden
o Eclisse van Vico Magistretti
▪ Lamp in vorm van ruimtehelm > eerste man op de maan ( zie jaren 60 )
◼ Voldoet aan noden van vandaag ( duurzaamheid materiaalen lang meegaan,
afbreekbaar ) ( emotionele waarden: gezelligheid, bepaalde oude rituelen )
◼ Is geen stijl!!!
o Stijlkenmerken design jaren ’60 verschillen enorm van bv jaren ’80
◼ Design art: combinatie tussen kunst en design
o Functioneel, industrieel en via galeries verkocht met hoge prijs
◼ Conceptuele design: concept/idee is belangrijker dan de functie
o Marcel Wanders: Snotty Vase
◼ Droog design: antidesign
o Kritiek op design
o Kritiek op consumptie
o Design art
o Zie jaren 60 en jaren 90
◼ Design hangt af van periode en economische zaken, want het verschilt per periode
Designerbaby’s en designer drugs:
Design wordt vandaag nog altijd gezien als ‘moderne’ gebruiksvoorwerpen
◼ Design wordt gezien als een bepaalde stijl
o Maar omdat de jaren 60 helemaal anders is dan de jaren 80 is het geen stijl
◼ Design wordt gebruikt voor babys, godsdienst, drugs,…
◼ Museum is de tempel van de vrije kunst
◼ Shoppinghall is de tempel van design
1.3 Ambacht
Men start vanuit de ambacht ( technieken om meubels sneller te maken ) → Thonet:
gebogen hout
- Ambachtsman: iemand die met zijn handen werkt. Een vak uitoefent
- Architect: een ontwerper van gebouwen, die dit ontwerp visualiseert en de
verwerkelijking van dit concept technisch en administratief begeleidt.
- Designer: iemand die ontwerpen maakt voor tastbare en ontastbare zaken, zoals
producten, processen, wetten, graphics en diensten
- Kunstenaar: iemand die zijn of haar creatieve begaafdheid gebruikt om kunst te
maken.
2
, 2. Tweede helft van de 19de eeuw
2.1 Cristal Palace
◼ Industrialisatie: experimenteren met ijzer, hout en glassegmenten ( vooruitgang
metaalproductie ) → nieuwe materiaal ( geindustrialiseerde gebruiksvoorwerpen )
◼ Soort symbool: alle nieuwe industriele producten laten zien aan publiek
◼ Jospeh Paxton is de architect
◼ Arcade: met glas overdekte straten die twee hoofdstraten verbinden → dit als
symbool gaan gebruiken, de boog
◼ Kleine winkels naast de arcade als symbool van de consumentencultuur
◼ Keerpunt van de decoratieve objecten
◼ Tentoonstellen van dagdagelijkse gebruiksvoorwerpen en voorstellen van shopping
als publiek vermaak en toerisme ( verschil met shoppingcentra= producten in Crystal
Palace waren niet te koop )
Industriele revolutie:
- Cristal Palace: ijze: gebruikt voor spoorwegen, markthallen, stations, opslagruimtes,…
- Industrialisatie brengt een abrupte breuik met traditie en ambacht, en de
standaardisatie een breuk met het auhentieke en het menselijke
◼ Tweede helft 19de eeuw → avant garde in het teken van een zoeken naar een beter
evenwicht tussen econmisch rendement en een goede smaak
o Arts en crafts
o Voorlopers van de moderne beweging: industrie en esthetica verbinden
2.1.1 time is money
◼ nieuwe producten die industrieel vervaardigd worden
◼ isaac signer: naaimachine → symbool voor de nieuwe tijd ( geassocieerd met de
fabriek en niet met het huiselijke dus niet iedereen ging deze machine kopen → dus
er zijn verschillende modellen versierd met taferelen die thuishoren in prive kamers )
o industriele vormgeving naar decoratieve vormgeving
◼ ingenieur symbool voor de nieuwe maatschappij, waarin de ambachtsman het heeft
gedaan ( ze verliezen hun plaats )
◼ op grote schaal
◼ marketing en reclame
3