Criminologie
• Examen
• Schriftelijk
• Voorbeelden & toelichting laatste les
• 6 onderdelen: 1) criminologie als de wetenschap bv wat is de positie van criminologie,
2) criminologen à dus een vraag naar een persoon (of meerdere) bv edwin sutherland,
nico gunzburg, 3) begrippen/basiswerken bv concept dark number, white color crime,
4) theorieën toepassen bv kunstcriminaliteit
2) Lombroso, enrico ferri, garofalo, lacassagne en tarde, gunzburg, hebberecht, de ruyver, eliaerts,
beccaria, bentham, foucault, quetelet, buikhuisen (in het kader van de affaire buikhuisen), sutherland,
bonger, bianchi, garland, katz à werken erbij zetten waar nodig
Definitie criminologie: vooral die van de ESC
Italiaans antropologische school
Franse milieuschool
Ecologische, concentrische zonetheorie
Differientele associatietheorie
Neutralisatietechnieken
Anomietheorie
Subcultuur
Differentiele gelegenheidscriminologie
Rechts en links realisme
Labelling
Sociaaldemocratische theorie
Primaire en secundaire deviantie
Abolitionisme
Culturele criminologie (bv toepassen op kunstcriminaliteit)
Criminologisch vierkant
Positieve criminologie
Victimologie
Begrippen
Criminele statistiek, witteboorden criminologie
1
, Hoofdstuk 1
Definities criminaliteit en criminologie
• Criminologie
- Wetenschap: het is nog een jonge wetenschap: 3 grote functies
o Onderwijs
o Onderzoek doen om kennis op te nemen
o Maatschappelijke dienstverlening
- Kennisobject: waar gaat de wetenschap zich mee bezig houden: wat gaat ze bestuderen
o Criminaliteit: elke gedraging of onthouding die strafbaar is (misdrijven: overtreding,
wanbedrijven en misdaden)
o Deviantie: normafwijkend gedrag
o Overlast: gedragingen en onthoudingen van andere mensen bv sluikstorten à
strafbare overlast (GAS-boete)
o Veiligheidsgevoelens: gevoelens kunnen objectief of subjectief zijn. Onderscheid?
§ Men breekt binnen à onaangenaam gevoel = objectief onveiligheidsgevoel,
want je bent zelf slachtoffer geweest
§ De dag erna vertel je het en die persoon wordt ook bang: subjectief. Je bent
niet zelf slachtoffer geweest, maar gaat rekening houden met de
gebeurtenissen van een ander
§ Dreigingen komt er vandaag ook bij
o Strafrechtsbedeling, strafrechtsprocessus, strafrechtelijke keten ...: criminologen
zijn niet alleen bezig met fenomenen, maar ook met het systeem te bestuderen. Ze
steken veel aandacht in het begrip criminalisering bv vruchtafdrijving = abortus: was
een misdrijf, maar later mocht het volgens bepaalde voorwaarden. Iets wat men
ooit gecriminaliseerd heeft, raakt gedecriminaliseerd, of omgekeerd bv duelleren.
Criminalisering: waarom wordt iets strafbaar gesteld of niet meer
(decrimininalisering). Iets is strafbaar gesteld: politie gaat dat opsporen à
politiestudies zijn ontwikkeld binnen de criminologie. Het gaat dan naar het OM.
Parket kan een aantal beslissingen nemen bv seponering, vervolging, doorverwijzing
à interesse in. Hoe het parket en hoven en rechtbanken functioneren: sentencing:
obv welke criteria wordt een bepaalde straf opgelegd. Ook penologie: welke straf
en waarom en hoe zwaar.
ð Interesse in de beslissingsmomenten
- Theorievorming à recht, sociologie, psychologie, politicologie, geschiedenis, economie,
culturele studies …
o Rationale keuzebenadering: gaat ervan uit dat iemand criminaliteit pleegt omdat hij
een rationale keuze maakt. Wat investeren we van tijd en wat halen we eruit: kosten
en baten vergelijken. Criminaliteit plegen als de baten groter zijn dan de kosten.
Theoretisch kader is hier de economie à allemaal transactiekosten: wat je allemaal
nodig hebt voor het plegen van het misdrijf
o Criminosofie: vertrekken vanuit de filosofie als verklaringen voor de criminaliteit
o Forensische psychiatrie: komt uit de psychologie
o Vaak ook politieke beslissingen bv om afluisterapparatuur te plaatsen
- Methodologie: hoe komen we aan kennis
o Kwantitatieve methode: meten is weten
o Kwalitatieve benadering bv interview met de dader of participeren in een groep om
te observeren, narratives, verhalen van mensen
- Criminologische relatie tussen (tweede mogelijke definitie):
o Dader – Slachtoffer – Criminaliteit – Etiologie (oorzakenleer)– Reactie op de
criminaliteit (labeling benadering, etiketteringstheorie)
§ Individualiteit
§ Socialiteit: nature/nurture/culture
2
, § Cultuur
§ Structuur
- Definitie (mag je ook in het nederlands leren ipv engels) “European Society of Criminology”
(ESC): er is ook een american en british society of criminology à is er een world society?
Ja. Veel universiteiten wereldwijd bieden criminologie aan. Vooral het engels is hierbij
belangrijk, maar ook de franse taal is belangrijk, hoewel er op society’s nog niet veel
franstalig aanwezig is.
o The term criminology, refers to all scholarly, scientific and professional knowledge
concerning: (ESC: academische vereniging, 2000: instutionalisering kwam vooral na
WOI à verenigingen, ook belgische vereniging, maar vooral dode letter. Later is de
vlaamse vereniging voor criminologie opgericht: bedoeling was om de onderzoekers
vanuit de drie nederlandstalige universiteiten te leren kennen.)
§ Kennis komt vanuit universiteiten en ook hogescholen, maar ook professional
knowledge. Centrum voor politiestudies (CPS): was professionele organisatie,
opgericht uit initiatief van de universiteiten.
§ The explanation: zoeken naar of interesse hebben in oorzaken van de
criminaliteit. ESC gaat dat als eerste zeggen
§ Prevention: preventie van criminaliteit.
• Strafrecht op zich heeft een preventieve werking. Algemene
preventie: feit dat het strafbaar is.
• Toch zijn er die wel een misdrijf plegen. Diegenen die bv uit de
gevangenis komen zullen zeggen dat ze het niet meer willen
meemaken à bijzondere preventie
• Criminologen hebben ook andere preventiemethoden ontwikkeld
- Bv situationele preventie: we maken de situatie dermate
moeilijker om een misdrijf of afwijkend gedrag te plegen bv je
parkeert je wagen en je zet je stuurslot op à je maakt de situatie
om je auto te stelen moeilijker. Of bv situationele preventie om
gsm, pc, jas niet in het zicht te leggen. Bv nieuwe banken in de
stad waarop je kan zitten, maar niet meer op kan liggen à
vermijden dat daklozen er gaan slapen à moeilijker maken
- Sociale preventie: het plegen van criminaliteit verkleint als
mensen werk hebben
§ Control: criminaliteitscontrole/ beheersing: criminaliteit onder controle
proberen te houden. Overheid gaat een gans systeem ontwikkelen hiervoor.
§ Treatment of crime, delinquency, offenders and victims: bezighouden met
daders en slachtoffers
• Crime meer in de juridische sfeer
• Delinquency: afwijkend gedrag
• Jongere pleegt misdrijf. Dat is een MOF: maatregelen ipv straf. Ook de
abnormalen kunnen een MOF plegen.
• Hulpverlening vooral in functie van de behandeling en de opvolging
van mensen die criminaliteit gepleegd hebben. Vaak initiatieven zoals
daderhulp.
§ Measurement of crime: criminaliteitscijfer: meten van criminaliteit.
Criminaliteit neemt toe of daalt.
• Geregistreerde criminaliteit = criminaliteit die is vastgesteld. Hoe
gebeurt dat?
- Op basis van een aangifte = aangiftebereidheid
- Politie kan het zelf vaststellen.
- Zijn die cijfers de enige juiste? Neen. Bv aangiftebereidheid is
toegenomen, maar waar zal ze zeer laag zijn? Bij zedenfeiten.
• De criminaliteit dat we niet kennen: dark number: criminaliteit heeft
wel plaatsgevonden, maar meer weten we niet bv diefstal van fietsen
3
, - Criminologen hebben technieken gecreëerd om inzicht te krijgen
in die dark numbers: victim survey of self rapported delinquencys
(aan de daders): bevraging doen
§ Detection of crime
§ Legislation: criminaliseringsprocessen: waarom wordt het gecriminaliseerd,
gedecriminaliseerd.
§ The practice of criminal law, law enforcement, judicial and correctional
systems:
• Strafuitvoering: penologie: de kunde van het straffen
• 10 mei 1938: Nico Gunzburg neemt initiatief dat ook onze universiteit een afdeling criminologie
moet hebben
• De normatieve criminaliteitsdefinities
- De conventionele normatieve definities: je blijft binnen je juridisch kader redeneren
o De juridische normatieve definitie: hetgene die door de wet een misdrijf uitmaakt.
Ben je een crimineel zijn als je een misdrijf pleegt? Eng vs breed
§ De strafrechtelijke definitie
§ De eng-strafrechtelijke definitie (strafrechter): diefstal gepleegd, maar er
bestaat zoiets als het vermoeden van onschuld. à pas een dief als je
veroordeeld bent.
§ De breed-juridische definitie (sociale schadelijkheid en sanctie): je pleegt een
misdrijf, gaat ervoor veroordeeld worden of er zijn gedragingen die veel meer
schade gaan toebrengen dan andere. Zemiologie = stroming die zegt dat als
we ons op de ‘harm’ concentreren: welk gedrag en normen sociale schade
gaan veroorzaken.
o De morele normatieve definitie: wat is crimineel? Alles dat ingaat tegen onze
natuurrechten
§ R. Garofalo
§ Criminologische definities gebaseerd op een natuurlijke moraliteit, zoals
eerlijkheid, medeleven (cfr. natuurrecht)
§ Bv recht op leven dus niet doden, maar ook psychische en fysische integriteit
mag door niemand geschonden worden bv de dienstplicht op zich is een
schending van een natuurrecht
§ Overheid schendt ook onze eigendom bv belastingen
§ Natuurrecht op vrijheid wordt geschonden door hechtenis
o De sociale normatieve definitie
§ T. Sellin – ‘conduct norms’: normen verschillen naargelang tijd en ruimte: ligt
niet voor eeuwig vast
§ Abnormaal afwijkend van de gedragsnorm
§ In de VS zeiden mensen dat waterboarding mocht omdat je rekening hield
met de gevolgen.
§ Folteren om te vermijden dat een bom ontploft?
- De radicale normatieve definities: criminologen mogen ook actief zijn om bepaalde
toestanden te wijzigen
o H. en J. Schwendinger: mensenrechtenbenadering: alles wat ingaat tegen de rechten
van de mens is crimineel
§ Racisme
§ Seksisme
§ Imperialisme
4
