Diversiteit
Inhoud
HOOFDSTUK 1: CONCEPTEN EN BEGRIPPENVERKLARING............................................................................1
HOOFDSTUK 2: DIVERSITEIT ALS SYSTEEM...................................................................................................3
HOOFDSTUK 3: GENDER EN INTERSECTIONALITEIT......................................................................................6
HOOFDSTUK 4: GENDER EN INTERSECTIONALITEIT....................................................................................11
HOOFDSTUK 5: BLACK LIVES MATTER VS EN ONS KOLONIAAL VERLEDEN.................................................19
HOOFDSTUK 7: ETNISCH CULTURELE DISCRIMINATIE EN RACISME...........................................................24
HOOFDSTUK 8: DIVERSITEIT, DISCRIMINATIE EN MIGRATIE.......................................................................29
HOOFDSTUK 9: CULTUURSENSITIEF...........................................................................................................34
HOOFDSTUK 10: GASTCOLLEGE ISLAM.......................................................................................................38
samenleving in diversiteit...........................................................................................................................39
diversiteit................................................................................................................................................39
levensbeschouwelijke diversiteit............................................................................................................39
HOOFDSTUK 11: DISABILITY STUDIES.........................................................................................................39
HOOFDSTUK 1: CONCEPTEN EN BEGRIPPENVERKLARING
= mix van verschillen (zichtbaar + onzichtbaar)
leeftijd, gender, religie, talenten, overtuigingen, normen en waarden, etniciteit, …
Mensen zijn gelijk EN verschillend
(kenmerken waarin we kunnen verschillen leiden tot ontstaan van categorieën)
1. Diversiteit: what’s in a name
- Diversiteit als concept (ontwerp, begrip, plan)
- Diversiteit als sociale constructie: het bestaat niet in objectieve realiteit, maar als resultaat van menselijke
interactie. Het bestaat omdat mensen het erover eens zijn dat het bestaat.
Categorie als filter
Voordelen:
- Verschillen zien in de chaos
- Verminderen van complexiteit
- Noodzakelijk om structurele ongelijkheden en uitsluiting aan te pakken
- Aandacht voor uitdagingen specifieke subgroepen bv. Gender
Nadelen:
- Creëert en vergroot verschillen tussen mensen
1
, - Creëert vooroordelen en stereotypen
Categorieën als sociale constructies
1. Veranderbaar en eigen aan tijd
2. Altijd afhankelijk van context en plaats
3. Agency! Wie maakt en bepaalt de categorieën
Superdiversiteit - Vertovec
Nieuwe manier van kijken naar migratie (20ste vs. 21ste eeuw)
Kwantitatieve verandering:
- van beperkte etnische diversiteit naar een stijging van mensen met migratieachtergrond
- vooral migratie naar grote steden vb. 2/3 kinderen in Antwerpen/BXL migratieachtergrond, 7/10
migratieachtergrond
Majority & minority cities: de meerderheid bestaat uit minderhedengroepen
Kwalitatieve verandering:
- Mensen migreren in 21ste eeuw meer naar gastlanden
- Migranten afkomstig uit heel EU en wereld (bv. Volgmigratie, huwelijk, toenemende globalisering, val
Berlijnse muur, …)
- Verschillende migratiekanalen in 21ste eeuw
Groeiende diversiteit in diversiteit: diversiteit in leeftijd, meertaligheid, status, opleiding, … = oneindig
Nieuwe manier van kijken naar migratie 21ste eeuw: van beperkte etnische diversiteit naar superdiverse migratie
steden
langzaam proces van normalisering van diversiteit in steden/maatschappij/hulpverlening/onderwijs/… 20 ste
eeuw was eeuw van migratie, 21ste van diversiteit
Multiculturalisme - Vertovec
Verschil beleid tijdens 20ste en 21ste eeuw
Kritiek op multiculturalisme:
- Falen beleid multiculturalisme door te focussen en vertrekken vanuit etniciteit
- Niet in staat om in te spelen op huidige migratiestromen
- Noden divers: geen homogene groepen van migranten, geen gedeelde samenleving verschillende
legale statussen, kleinere mindere georganiseerde groepen, etnische spanningen..
De ontwikkeling van post-multiculturalisme:
Nieuw beleid nodig?
Nadruk op inburgeringscursussen en taaltesten
actief laten zien dat je bij een gemeenschappelijke samenleving wil horen (integratie en sociale cohesie)
Nood aan het zoeken naar een gedeelde identiteit, normen en waarden en het aanvaarden van culturele
verschillen. Met respect voor verschillen in gender, religie, leeftijd,..
Kritiek op Vertovec:
- Superdiversiteit hip concept!
- Naast migratie verschillende vormen van diversiteit de samenleving is altijd al divers geweest.
Etnische diversiteit is slecht een deel van je persoonlijke identiteit!
2
,Diversiteit
Assen/dimensies van diversiteit zorgen voor structurele ongelijkheden ondanks bescherming van anti-
discriminatie wetten in België
(etnische/raciale achtergrond, geslacht, seksuele geaardheid, socio-economische achtergrond, beperking, leeftijd)
Diversiteit in diversiteit
Etnische/raciale achtergrond: nationaliteit, huidskleur, taal, religie
Cultuur-migratie achtergrond: eerste/tweede/derde generatie, geslacht, seksuele geaardheid, beperking,
leeftijd, socio-economische achtergrond
Genderexpressie: geboorte, sociale afkomst, vermogen, beperking, gezondheidstoestand, leeftijd, fysieke
of genetische eigenschap
CONCLUSIE: diversiteit breed interpreteren
Focussen op één dimensie/categorie is gevaarlijk, want statisch
1. Verschil tussen individuele & groepsdimensie
2. Meervoudige identiteiten (zie ijsberg& bloem, zichtbare en onzichtbare)
3. Dynamisch & complex en afhankelijk van tijd en context
4. Bewust zijn van verschillende categorieën/assen die elkaar kunnen kruisen→
kruispuntdenken
2. De organisatie van diversiteit
- Exclusie/uitsluiting/afzondering: geen toegang tot deelname aan
samenleving en faciliteiten, uit de boot vallen (bv. Geen les aan meisjes,
minimaal niveau van ontwikkeling om toegelaten te worden tot regulier
onderwijs)
- Segregatie: je leeft in aparte omgeving samen met mensen die ook niet
voldoen aan norm (bv. Bijzonder onderwijs)
- Integratie: mensen mogen meedoen als ze zich kunnen aanpassen,
deelname kost veel inspanning. Bestaande structuren passen zich niet
aan. (bv. Anderstalige nieuwkomers in hoger onderwijs)
- Inclusie = ideaalbeeld: volwaardige deelname aan samenleving, op gelijke voet met andere burgers.
Gelijke kansen? Discriminatie, ongelijke kansen vrouwen, holebi’s ervaren meer geweld, grensoverschrijdend
gedrag, mensen met handicap en racisme
Fragmentatie: verschillen willen verkleinen, wij/zij denken, strijd tussen groepen, mensen zeggen niet wat ze
denken, vechten en concurrentie
Inclusie: verschillen zien als gegevens, iedereen is verbonden en volwaardig, mogen zeggen wat je denkt, mogen
zijn wie je bent, verbinden
HOOFDSTUK 2: DIVERSITEIT ALS SYSTEEM
1.Micro – meso – macroniveau
3 niveaus waarop diversiteit georganiseerd wordt en ongelijk in stand gehouden kan worden
2. Norm denken
3
, Norm = wit – hetero – mannelijk
oorsprong patriarchaat: vader draagt het gezag (mannen regeren over vrouwen)
- Geconnecteerd met processen hiërarchie macht, privileges en structurele ongelijkheden
- Door mannen gedomineerde machtsstructuren in hele georganiseerde samenleving en individuele relaties
norm onderzocht en bekritiseerd vanuit verschillende disciplines/vertrekpunten
Norm denken over gender
Simonne De Beauvoir (weigert zich te conformeren aan normen van burgerlijke maatschappij)
De Tweede sekse
- Mannelijkheid en vrouwelijkheid als binair (tegenovergesteld) en hiërarchisch bepaald in masculiene
samenleving
- “ Je wordt niet als vrouw geboren je wordt als vrouw gemaakt”
- Sekse is niet biologisch bepaald maar cultureel geconstrueerd
- In practice, the relationship between the sexes is not that of two equivalent electric poles. The man
represents, in effect, both the positive and the neutral element”
Kritiek vanuit Links & Rechts
- Houding huwelijk, moederschap, abortus
- Vrouwelijke arbeiders vs economische zelfstandigheid
Binair norm denken
Man: sterk, competitief, stabiel, stoer, dominant, atletisch, ….
Vrouw: zwak, samenwerkend, gevoelig, stil, creatief, passief, …
Norm denken heteronormativiteit
De projectie van de cisgender heteronorm op de hele bevolking.
Heteronormativiteit is gebaseerd op volgende 3 principes:
Gender is binair
Mannen en vrouwen zijn fundamenteel verschillend
Je bent hetero tot het tegendeel bewezen is en niet-heteroseksualiteit hangt samen met gender
Bij heteronormativiteit gaat het er niet om dat heteroseksualiteit als seksualiteit de norm is (oftewel meer mensen
zijn hetero dan homo), maar om het feit dat heteroseksualiteit maatschappelijk genormaliseerde
geïnstitutionaliseerd wordt en mensen geacht en gedwongen worden te voldoen aan een heteroseksueel
ideaalbeeld. Die normalisering en institutionalisering van heteronormativiteit zou op allerlei vlakken in de
maatschappij voorkomen, zoals in wetgeving, media, opvoeding en scholing.
Onze samenleving is –net als onze toiletten- vaak binair opgedeeld in man en vrouw. Mensen worden in een
gendernorm geduwd gebaseerd op hun biologisch geslacht.
Zichtbaar in: speelgoed, geboortekaartjes, studiekeuzes, generen als marketingstrategie, toeschrijven van
typische mannelijke/vrouwelijke kenmerken
Norm denken over Ras
Gloria Wekker bedacht kruispuntdenken: opentrekken analyse van gender naar meerdere assen van diversiteit
Witte verlossers = een wit, westers persoon die mensen in ontwikkelingslanden of arme wijken in eigen stad wil
helpen, zonder zich bewust te zijn van eigen witte privilege, van mondiale machtsstructuren, van zijn/haar bijdrage
4
