Maatschappijwetenschappen samenvatting vwo 5 De Moderne Tijd
0 vue 0 fois vendu
Cours
Maatschappijwetenschappen
Type
VWO / Gymnasium
Samenvatting maatschappijwetenschappen vwo 5 over de Moderne Tijd. Bevat ontwikkelingen in de samenleving van vroeger tot het heden en legt veel nadruk op filosofie en denken en bewustzijn van Plato tot de Verlichting.
Maatschappijwetenschappen
5.3 De Moderne Tijd
Rozemarijn Overmeen
§1 Het klassieke denken
Metafysica: de filosofische leer die niet de werkelijkheid onderzoekt zoals
gegeven uit zintuiglijke of instrumentele waarneming, maar op zoek gaat naar
het wezen van die werkelijkheid en wat erachter zit.
Ideeënwereld: onvergankelijke wereld parallel aan ons universum van “ruimte en
tijd” waar alles ís, i.p.v. wordt. Concept waar Plato sterk in gelooft want als er niet
zoiets absoluuts bestaat is alles relatief en kun je geen absolute uitspraken meer
doen.
Allegorie van de Grot: de grot zonder daglicht, met aan het eind van de grond
gevangen die met hun rug naar de ingang van de grot zitten en daardoor de
achterwand van de grot bekijken. Deze gevangenen moeten “de mens”
voorstellen. Achter hen bevindt zich vuur, met tussen de gevangenen en het vuur
een muur die zo hoog is als de mens. Aan de kant van de ingang van de muur,
dus tussen de muur en het vuur, lopen mensen heen en weer die figuren
vasthouden. Door het vuur en de figuren vallen op de achterwand van de grot
schaduwen, wat de gevangenen dus zien. Omdat dit het enige is dat ze ooit
hebben gezien, denken ze dat dit de enige werkelijkheid is. De enige gevangene
die zijn ketenen zou kunnen afschudden kon volgens Plato alleen een filosoof zijn.
Toestanden van bewustzijn:
- Vermoeden: de situatie van de gevangenen die de schaduwen zien en
deze voor werkelijkheid aanzien.
- Geloof: deze fase omvat nog steeds geen echte kennis, blijft in de sfeer
van “mening”, maar sommige gevangenen kunnen met veel inspanning
zich omdraaien en de figuren die schaduwen veroorzaken zien.
- Begrijpen: het theoretische niveau. Om van het niveau van mening naar
het niveau van kennis te komen moet een concreet ding naar het niveau
van theorie verheven worden. Hier heeft de gevangene/filosoof zichzelf
dus bevrijd. Eenmaal ontsnapt kan de gevangene door het felle licht nog
niet goed zien. Dit is dus nog niet het hoogste niveau.
Epistemologie: “leer van het kennen” linkerkant van de kennislijn van Plato’s
Grot.
Ontologie: “leer van het zijn” rechterkant van de kennislijn van Plato’s Grot.
§2 Verlichting
Empirisme: waarneming en daarin het ontdekken van wetmatigheden.
Gevolgen van de Verlichting:
, - Godsdienst: “ratio in plaats van religio” werd het nieuwe uitgangspunt
van godsdienst. Verlichting ging uit van verstand en waarneming, niet uit
de voorgegeven waarheden die het geloof gaf. Godsdienst werd niet
ontkend door denkers zoals Voltaire, ieder mens had recht op eigen geloof.
- Economie: het idee van de vrije markt van Adam Smith. Overheid kon zich
het beste zo min mogelijk bemoeien met de economie, dan zou er een
groeiende economie met perfect afgestemde vraag en aanbod.
- Sociale verhoudingen: “tabula rasa”. Empiristen geloofden dat de mens
wordt geboren als leeg blad dat in een leven kennis en ervaring opdoet.
Kennis is belangrijker dan afkomst. Ieder maakt dezelfde start, verdient
dezelfde kansen.
- Politiek: trias politica van Montesquieu. Verlichte denkers wilden de
vrijheid van de bevolking waarborgen en stemrecht creëren, met als
gevolg een democratie met een gelijkheidsidee.
De rede centraal: vanaf de verlichting begon de mens écht te denken. De rede is
van hoger orde dan het verstand en richt zich niet direct op de objecten uit de
zintuiglijke wereld maar op het verstand en denken om er systematiek en
eenheid in aan te brengen. Ook om volgens principes te oordelen (theoretische
rede) en te handelen (praktische rede).
Verticale dimensie: ideeënwereld en religieuze wereld. Was tot aan de verlichting
net zo belangrijk als de horizontale dimensie, daarna niet meer.
Horizontale dimensie: de wereld zoals we die zien (medemensen, natuur en
dingen).
Profaan: het aardse, wereldse.
Sacraal: het hemelse.
Ex cathedra: onfeilbaar. Dit bijvoorbeeld in de uitspraken die de paus deed.
Franse revolutie: in 1789, concreet kantelpunt in het verschuiven van het
waarheidsbegrip en onttovering. “vrijheid, gelijkheid en broederschap”.
Ni dieu ni maître: we accepteren geen god meer en ook geen meester.
Vanaf 1789 vond men dat de wereld afgestemd moest worden op het leven. De
mens bepaalt zelf zijn denken en doen. Waar er eerder een absolute waarheid
was werd de waarheid nu iets wat elk mens maar moest uitvogelen. Waarheid
werd een subjectief sociaal-construct. Waarheid komt vanuit onszelf en dus
komen de eigen persoonlijke ingevingen, gedachten en begeertes centraal te
staan.
§3 Romantiek
Romantiek: naast de “verlichting” de tweede grondtoon van de huidige westerse
samenlevingen. Geboren uit een kritiek op het klassieke denken. Deze kritiek
hield kritiek op het absolutisme en de absolute waarheid in. De romantiek keerde
zich ook deels tegen de verlichting, omdat die de mens ziet als slechts brandpunt
van zijn eigen gedachten en begeertes.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur rozemarijnovermeen. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
