Wooncultuur Micro
Doelstellingen
Je kan reflecteren over de rol van de ontwerper en de ontwerpactiviteiten in de samenleving
(op gebied van wonen) en de bevindingen consequent demonstreren in eigen tekst en/of
ontwerp
Je kan de evolutie van het Vlaamse huis in typologie, ruimtegebruik en betekenisgeving
duiden
Je kan zelfstandig wetenschappelijke teksten over wooncultuur vanuit diverse disciplines
lokaliseren, analyseren en synthetiseren, en over de bevindingen helder communiceren in
woord en beeld.
Je kan relevante maatschappelijke veranderingen en processen en hun invloed op het
wonen, duiden en illustreren
Je kan plannen en foto's van woningen en interieurs analyseren & verklaren
Micro‐kader: het wonen
In dit gedeelte wordt op schaal van het concrete wonen op zoek gegaan naar de manier waarop het
wonen vorm krijgt door diverse actoren (overheid, architect, opdrachtgevers, bewoners). De kamers
van het huis worden verkend aan de hand van de opvattingen en levenswijze van de bewoners. Hier
wordt afgedaald tot de antropologische dimensie van het huis.
Aandachtspunten:
Gender, klasse en sociale stratificatie
Historische verschuivingen: relatie tussen tijdsgeest en het interieur
Typologische evoluties van de kamer
Woonideologieën (concepten zoals rationaliteit, hygiëne, huiselijkheid, …
Ideeën over wooninrichting (frontstage‐ backstage.
> eindcompetentie 1, 2, 4, 5
Samengevat belangrijk
Les 1: Introductie: Een huis is nog geen thuis.
Na een korte reflectie over de relatie tussen de fysieke vorm van het wonen en de mentale
en gebruikerslaag van het wonen (het huis versus de thuis) wordt het fenomeen van
wooneducatie in Vlaanderen toegelicht. Vervolgens wordt dieper ingezoomd op de Westerse
keuken vanuit diverse perspectieven:
o Klasse en ideologieën, het middenveld als intermediair
o Tijdsperspectief vanaf begin 19e eeuw tot heden
o Relatie tussen architectuur en de keuken
o Gender (rollenpatronen in de keuken) evolutie van de keuken tot spil van het huis.
Les 2: De Frontstage van de woning.
Fenomeen van ‘beste kamer’ en status/representativiteit,
Concept van huiselijkheid,
Invloed van nieuwe media/informatietechnologie in het huis
Les 3: De backstage van het huis: natte cellen en slaapkamer.
Belang en moralisering van hygiëne,
Sociale stratificatie d.m.v. hygiëne en de aankleding van de slaapkamer,
Gendering van de slaapkamers
, Les 4: het buitenshuis als communicerend vat met het binnenshuis
Garage als intermediair tussen publiek/privaat, mannelijk/vrouwelijk, orde/chaos,
representatief/informeel, …
De gevel als uitdrukking van status/de woondroom: de fermette Discours over moderniteit,
rationaliteit en authenticiteit.
Evolutie van wooneducatie naar design promotie > van woning naar toonzaal
Deel 1: INLEIDING
Wat is wonen?
“Alle huizen zijn woningen, maar alle woningen zijn nog geen huizen. Wonen is verblijven, in, of aan,
of op, of bij een plek. Voor sommigen betekent dit een permanent gebouw, voor anderen een tijdelijk
onderkomen, voor nog anderen is het waar zij wonen, ook al is er weinig aantoonbaar gebouwd”.
“Men spreekt (…) over woningnood. (…) Maar hoe hard en bitter, hoe fnuikend en bedreigend het
tekort aan woningen ook is, de eigenlijke nood van het wonen bestaat niet in de eerste plaats in het
gebrek aan woningen. (…) De eigenlijke nood van het wonen is hierin gelegen dat de stervelingen het
wezen van het wonen altijd eerst weer zoeken, dat ze het wonen eerst moeten leren. ”
Drie manieren om het huis te onderzoeken:
Sociale ruimte: wie zijn de
gebruikers, hoe leven ze, hoe
geven ze hun woning vorm.
In drie delen:
o Het fysieke huis > materiële cultuur (deel van antrolopogie)
o Het gebruik van het huis > handelingen en rituelen (deel van antropologie)
o De mentale thuis > betekenisgeving (deel van antropologie), relaties (sociologie)
De relatie tussen fysieke en sociale ruimte (maatschappij). (Gehanteerd denkmodel
(paradigma) van de onderzoeker)
o Ruimte als neutrale achtergrond > vaak binnen niet-ruimte gerelateerde
disciplines (decor, scene) (vb. sociologie,
psychologie)
o Ruimte als instrument > binnen de planning (panopticum, zonering)
(door planning bepaal je handelingen, bv.
de Berlijnse muur)
o Ruimte als podium voor verandering > wisselwerking tussen ruimte en gebruikers
(stage). Met je ontwerp kan je mensen
beïnvloeden
“Toon me je huis en ik zeg je wie je bent.”
Het huis vertelt over: (> Vanuit het idee dat mensen hun huis bouwen en inrichten volgens hun
persoonlijkheid/ smaak (zie ook lessen van Dirk Geldof)
De levenswijze van de bewoners
Wat ze belangrijk vinden
