Grampositieve bacteriën
Geslacht Fylum Species Eigenschappen Natuurlijk habitat Virulentiefactoren Klinische infecties
Staphylococcus Firmicutes S. epidermidis - Grampositieve - In zoogdieren en - Teichoïnezuren (want Mastitis: Vnl door coagulase-positieve
spp. (zijn laag - coagulase negatief coccen vogels: huid, G+ bacterie!!!) staphylococci, zoals S. aureus.
in G+C S. aureus - Facultatief anaeroob nasopharynx en - Coagulase (versnelt de Opportunistische infecties → komen altijd
verhoud- - coagulase positief - Catalasepositief muceuze bloedstolling). op de huid voor en kunnen enkel onder de
ingen) S. pseudointermedius - Veel infecties zijn membranen. - Streptokinase (lost juiste omstandigheden in actie komen.
- coagulase positief endogeen. bloedstolsels op, zorgt Veroorzaakt boviene subklinische mastitis
Veel infecties zijn dat er veel kiemen (minder melk) en chronische mastitis
S. hycisus
endogeen: jezelf vrijkomen waar et IS nu (behandelen).
infecteren, bv voor wel op kan gaan
Bumblefoot/ulceratieve pododermatitis:
een wond waar de reageren)).
Komt voor bij pluimvee, vooral bij zware
kiem in kan gaan - Alfatoxine is een poren-
dieren die veel gewicht moeten dragen.
groeien. Er is over vormende toxine en
Ontstaat wanneer kippen constant op een
het algemeen al een veroorzaakt lysosomale harde ondergrond moeten lopen die zorgt
goede bescherming uiteenscheuring in de voor kleine wondjes, waardoor infectie met
door intacte huid. leukocyten S. aureus. Zorgt voor ulcers en manken.
- Epidermolytische Wanneer niet behandeld (moet want kan
Transfer van toxines (betrokken bij zich systemisch verpreiden) kan het zo erg
Meticilline exsudatieve epidermitis worden dat de dieren immobiel worden. Je
Resistente bij varkens) moet dan de ulceraties gaan opensnijden,
Staphylococcus - Leukocidine (doodt ontsmetten en antibiotica gaan geven.
Areus (MRSA) van neutrofielen en
mensen naar dieren macrofagen in Porcine exudatieve epidermitis:
of vice versa. rundvee/konijn/mens). S. hycisus produceert een toxine dat zorgt
Hiervoor oppassen - Eiwit A (bindt Fc voor een afschilvering van de epidermis.
omdat er voor MRSA fragment van IgG en remt Biggen jonger dan 3 maanden zijn vatbaar.
weinig zo fagocytose) Komt binnen via wondjes. Veel vocht-
behandelingen zijn. verlies, wat fataal kan zijn. Behandeling:
isotoon infuus en huid ontsmetten
1
,Geslacht Fylum Species incl Eigenschappen Natuurlijk habitat Differentiatie Klinische infecties
Lancefield groep streptococci
Streptococcus Firmicutes S. pyogenes (β,A) - Grampositieve coccen - In de mucosa van - γ: geen hemolyse Faryngitis/keelontsteking bij mensen: door
spp. - Strengen de bovenste - β: hemolyse S.pyogenes (Lancefield A). Symptomen:
S. agalactiae (β,B) - Facultatief anaeroob luchtwegen (lichte gele zone gezwollen klieren, witte kolonies op de
S. equi (β,C) - Catalase negatief! (keel/neus) en in de rond bacteriën) amandelen. Typisch voorkomend bij kinderen.
- Bloed of serum in lagere urogenitale - α: hemolyse +
S. pneumoniae (αγ) cultuurmedium als extra tractus oxidatie van Fe2+ Chronische mastitis: door S. agalactiae
- diplococcus groeifactor voor uit Hb (groene (Lancefield B). Moet je gaan behandelen. Bij
S. suis (αγ,D) identificatie. zone rond rundvee, schapen en geiten.
- Pathogene stammen bacteriën komt
Enterococci (αγ,D) Meningitis bij mens: door S. agalactiae
hebben dikke kapsels, bv door HBFe3+
(Lancefield B). Kiem zit in de vagina en wordt
S. pneuomoniae. methemoglobine)
doorgegeven bij de bevalling aan baby
= type van Droes bij paarden: door S. equi (Lancefield C).
haemolyse in Komt voor bij jonge paarden. Symptomen:
schapen/paarden- snotterige nasale afscheiding, gezwollen
bloed op agarplaat. lymfeknopen en abcessen, koorts, verminderde
eetlust, depressie. Zeer besmettelijk. Wel goede
immuniteit, waardoor kleine kans op herinfectie.
Wanneer systemisch met fatale afloop:
verslagen droes.
Meningitis en septicemie bij biggen: door
S. suis (Lancefield D). Is een zoönotische ziekte
die bij mensen zorgt voor meningitis en
permanent gehoorverlies.
Endocarditis bij kuikens: door E. faecalis
(Lancefield D)
Pneumonie bij mensen: door S. pneumoniae .
Inflammatie van longblaasjes + zorgt voor
vochtophoping. Fataal bij ouderen.
2
,Geslacht Fylum Eigenschappen Natuurlijk habitat Species + klinische infecties
Corynebacterium Actinobacteria - Gram positief - Huid, muceuze C. bovis: Subklinische mastitis: bij melkvee (ook door Staphylococcus, coagulase
spp. - Pleomorfe membranen positieve stammen).
staafjes (nasopharynx) en C. renale Cystitis en pyelonefritis: bij rundvee. Virulentiefactor zijn de fimbriae die
- Vereist een intestinaal kanaal bij zorgen voor de aanhechting aan de epitheliale cellen van de urinewegen.
verrijkt medium dieren en mensen. C. diphtheriae Komt enkel bij mensen voor. Het diphtheriae toxine zorgt voor
voor groei pseudomembranen, die bestaan uit bacteriën, afval en immuuncellen. Als
- Facultatief deze membranen loskomen raken de luchtwegen verstopt. Het is vooral
anaeroob een probleem bij baby’s. Er is een vaccin voor beschikbaar → DTP vaccin
(D=difterie,T= tetanus, P= petrussis, kinkhoest).
Geslacht Fylum Eigenschappen Natuurlijk habitat Virulentiefactoren Klinische infecties
Lysteria Firmicutes - Grampositief - Kunnen repliceren in - Teichoïnezuren Listeriosis in herkauwers: zorgt voor
spp. - Coccus-bacillus (beide goed) de omgeving. - Listeriolysine O → intracellulaire replicatie (dit encephalitis, abortus en septicaemie.
- Optimale groei tussen de 30- - Diervoeding gaat ervoor zorgen dat de bacterie in een Vaak een unilaterale paralyse en de
37 graden (psychotroof), maar (uitbraken listeriosis macrofaag kan overleven) dieren gaan circuleren. Soms fataal.
ook groei bij 4 graden. bij rundvee) De kiem komt in een fagosoom na fagocytose van Ontstaat door het eten van besmet
- Facultatief anaeroob. - Humaan voedsel, een macrofaag. Normaal zal een fagosoom kuilvoer.
- Facultatief intracellulair: zoals zachte kazen en samensmelten met een lysosoom →
L. monocytogenes. ongepasteuriseerde fagolysosoom → radicalen en enzymen die Listeriosis in mensen: zorgt bij
melk. zorgen voor bacteriële afbraak. Maar immunosuppressieve individuen voor
Listeriolysine O wat wordt aangemaakt door de meningitis. Bij zwangere vrouwen kan
bacterie, breekt de fagosoom af voordat die kan het voor abortus zorgen of foetale
fusioneren → listeria komt vrij en zal binair aantastingen.
splitsen → zal actine pseudopodia (uitstulping in
de andere cel) aanmaken → 2e macrofaag waar
de pseudopodia precies in past → listeria naar de
2e macrofaag.
Het voordeel is dus dat de kiem niet door het
immuunsysteem herkend kan worden en zo goed
kan groeien.
3
,Geslacht Fylum Eigenschappen Natuurlijk habitat Species + klinische infecties
Erysipelothrix Firmicutes - Grampositief. - Omgeving. E. rhusiopathiae Swine erysipelas/vlekziekte. Infectie wordt opgelopen via
spp. - Kleine gladde staafjes of ruwe - Komt voor in 50% gecontamineerd voedsel/water of door huidlaesies. Er zijn
filamenten. (= staafjes) van de gezonde acute/subacute en chronische vormen.
- Facultatief anaeroob. varkens in de De acute vorm kan zich op 2 manieren uiten: septicaemie (door
- Groeien in wijde range van tonsillen: E. stress gaat kiem naar het bloed en zo naar organen, die gaan
temperatuur en pH rhusiopathiae. uitvallen) en de vorming van diamantvormige huidlaesies. De
- Coagulase positief (cfr Worden in principe chronische vorm kan zich op 3 manieren uiten: endocarditis,
Staphylococcus aureus) en catalase niet ziek, echter bij polyarthritis en chronische huidlaesies.
negatief. (hitte)stress:
verspreiden via
bloedbaan en zorgt
dan wel voor ziekte.
Geslacht Fylum Eigenschappen Natuurlijk habitat Species + klinische infecties
Bacillus Firmicutes - Grampositief. - Wijdverspreid in B. anthracis Anthrax/miltvuur: Ziekte zorgt voor koorts en bloedingen en kan snel fataal
- Staafjes omgeving (water, zijn. Herkauwers zijn er erg gevoelig voor. Er zijn weinig behandelingen
- Produceren endosporen lucht, aarde) → mogelijk door de exotoxines die worden vrijgesteld (weinig van nodig om
- Aeroob → onderscheid endosporen overleven ziek te worden). Een endospore gaat in gunstige omstandigheden (O2) een
met Clostridium: goed in de omgeving exotoxine vrijgeven, dit is hetgene waar je ziek van wordt. Anthrax bij dieren
produceren anaeroob komt voor bij rund, schaap, geit. Er ontstaan bloedingen door het exotoxine.
endosporen. Als je een bacterie behandelt met antibiotica, dan gaat de bacterie kapot
waardoor er nog meer toxines worden vrijgesteld en het toxische effect dus
(endotoxines kwamen alleen maar toeneemt (dus afweging maken).
alleen bij G- voor in de
vorm van LPS) De ziekte kan ook bij mensen voorkomen. Dan zijn er 2 vormen mogelijk:
cutane anthrax (zwarte korsten op de huid. Is in principe niet dodelijk, maar
moet wel behandeld worden, want de kiem mag niet in de bloedbaan
terecht komen. Bv van koe naar wondje bij boer, endospore komt in de
wond. Zal zich omzetten naar een vegetatieve bacterie en exotoxines gaan
produceren) en inhalatie anthrax (hele hoge mortaliteit. Kiem komt binnen
via de luchtwegen en verspreid zich via de lymfe naar het bloed).
4
,Geslacht Fylum Eigenschappen Natuurlijk habitat Species + klinische infecties
Clostridium Firmicutes - Grampositief - Gevonden in de C. botulinum Botulisme/spierverlamming: Symptomen bij mensen en dieren: dysfagie (moeilijk
spp - Staafjes aarde, water en slikken), paralyse van de respiratoire spieren. Meestal is er geen sprake van koorts
- Produceren marine sedementen doordat de concentratie endotoxines te laag is om opgemerkt te worden door het
endosporen immuunsysteem. Bij baby’s ga je ook het floppy baby syndroom zien (normaal gezien
- Anaeroob (in hebben baby’s een grijpreflex als je ze naar beneden houdt, nu is het net een slappe
gunstige pop).
omstandigheden
is wanneer er Bij mensen komen 3 vormen van botulisme voor: Voeding gerelateerde botulisme
(meestal wanneer voedsel niet goed is ingeblikt, waardoor er bacteriën en endosporen
geen zuurstof is,
aanwezig zijn. Je kan dit zien doordat het blik bol gaat staan. De andere aanwezige
dan kunnen ze
bacteriën zullen aan aerobe respiratie doen en de zuurstof verbruiken (en CO2
exotoxine
produceren → bol). Nu de zuurstof verbruikt is zullen de endosporen worden omgezet
aanmaken)
naar vegetatieve bacteriën die exotoxines gaan produceren, die de
verlammingsverschijnselen induceren. Wordt ook wel de rottingsbacterie genoemd),
kinderbotulisme (endosporen die aan de pootjes van bijen blijven plakken, komen ook
in de honing terecht. Endosporen zijn niet gevoelig aan verhitting (exotoxines wel dus
eerst verhitten). Bij volwassenen heeft het eten ervan geen effect door onze normale
flora, maar bij baby’s van jonger dan 1 jaar is er nog amper flora aanwezig en kunnen de
endosporen wel worden omgezet in vegetatieve bacteriën die exotoxines produceren)
en wondbotulisme (endosporen die via een wond binnen komen. Komt minder voor,
zeker als je goed ontsmet).
Bij dieren ga je de infectie typisch zien bij vogels op warme dagen. De endosporen
kunnen worden opgenomen in het gastro-intestinaal stelsel, waar ze worden omgezet in
vegetatieve bacteriën die exotoxines gaan produceren. Deze zijn fataal (dode vissen en
eenden in het water). De bacterie wordt daarna weer een endospore en kan verder
verspreiden.
Het exotoxine is een krachtig neurotoxine, met een LD50 van 1ng/kg lichaamsgewicht.
Er zijn 7 types. Ze bestaan uit een lichte en zware keten. Het zorgt dat er geen
verbinding is tussen de vesikels gevuld met acetylcholine en de presynaptische
membraan, waardoor er geen spiercontractie kan optreden.
! Endosporen zijn hitte stabiel, neurotoxines zijn hitte labiel.
5
, C. tetani Tetanus/spiercontractie: bij mensen veroorzaakt het: risus sardonicus
(gezichtsspasme), ophistotonus (lichaam opgespannen als een boog),
laryngospasmen (ademhalingsproblemen). Patiënten moeten worden
vastgebonden, anders verwonden ze zichzelf. Bij baby’s kan neonatale tetanus
voorkomen, wanneer de navelstreng op een niet-steriele manier wordt doorgeknipt
of door een traditie waarbij er zand op de navel wordt gestrooid. Behandeling gaat
via antibiotica, kunstmatige beademing en spierverslappers.
Bij dieren kan het bijv. ontstaan door een wonde door het snijden aan prikkeldraad
of verroeste spijkers. Zorgt voor stijfheid, lokale spasmen, dysfagie, veranderde
faciale expressie. Bij paarden krijg je een soort hobbelpaard-houding. Het is fataal bij
dieren, maar vaccinatie is mogelijk, die jaarlijks herhaald moet worden.
Het exotoxine is een krachtig tetanospasmine met een LD50 van <2,5 ng/kg LG.
Blokkeert de vrijstelling van neurotransmittor GABA, waardoor spieren niet kunnen
ontspannen en tegelijk in een contractie blijven, wat zeer pijnlijk is.
C. perfringens Gasgangreen: Is de humane variant van boutvuur bij dieren. Productie van
exotoxines en enzymen veroorzaken een gasophoping onder de huid die
gemakkelijk te voelen is. De enzymen zullen het BW afbreken zodat de weefsels
gaan afsterven (huid wordt zwart). Je moet de dode delen gaan amputeren, omdat
het anders fataal is doordat de toxines zich dan door het lichaam gaan verspreiden.
Naast amputatie wordt er gebruik gemaakt van antibiotica en zuurstoftherapie (is
anaerobe bacterie dus daar houdt het niet van).
C. chauvoei Blackleg/boutvuur: dierlijke variant van gasgangreen bij mensen. De toxines zorgen
ervoor dat de poten niet meer goed kunnen functioneren en significant gaan
zwellen (voelbare gasvorming). De dieren ontwikkelen kreupelheid in de gezwollen
poot. Ze verliezen hun eetlust en het zal uiteindelijk fataal zijn. Bij autopsie is
zichtbaar dat de spieren zwartgekleurd zijn.
(C. difficile) Wanneer door antibiotica de normale flora is aangetast.
6
