Samenvatting: criminaliteit en samenleving
Inleiding
Dit vak = meer maatschappelijke benadering, meer sociologisch perspectief
Belangrijk om deze lessen week op week te volgen
Canvas: alles wordt deel per deel ter beschikking gesteld want de cursus gaat mee met de
veranderingen in de maatschappij, wil up to date blijven
De dingen die we in deze cursus gaan zien vereisen bepaalde voorkennis en sluit aan bij zaken die
aansluiten bij theoretische criminologie en victimologie (theorieën en manieren van denken over
criminaliteit, we zullen daar nadrukkelijk op verder bouwen, meer sociologische benadering zoals in
de Chicago school)
Als je merkt dat je onvoldoende voorkennis hebt -> vragen stellen! Verduidelijking of bijkomende
literatuur = zeker mogelijk
Elke les start met vragen -> stel deze op voorhand!
“wie criminaliteit wil begrijpen moet de samenleving begrijpen”
> voor sociologen hebben dit omgekeerd gedaan; criminaliteit zou iets zeggen over de
samenleving, over het ‘normale’ samenleven
> Hier wordt dat omgedraaid; wie criminaliteit wil begrijpen heeft grondig inzicht nodig in de
samenleving, welke denkbeelden circuleren, op welke manier dat samenleven plaatsvind
Dit vak:
- Uitleggen waarom dat samenleven zo belangrijk is
- De samenleving is erg sterk veranderd (laat moderne samenleving); wat zijn de kenmerken
van de samenleving waarin wij leven en waarom zijn die belangrijk om criminaliteit te
begrijpen?
- Hebben over bepaalde criminaliteitsvormen die passen binnen die samenleving
o Terrorisme; geen nieuw fenomeen maar wij gaan kijken hoe je dat kan begrijpen in
samenhang met de samenleving
o Cybercriminaliteit: geregistreerde criminaliteit neemt af sinds 2000, en we zien hoe
heel wat zaken digitaal geworden zijn (en versnelling door de corona crisis) ->
dynamieken in de samenleving die criminaliteitsvormen vorm gaan geven
Maar dus; goed inzicht in de samenleving zorgt voor begrijpen van criminaliteit! (= de essentie van
dit vak)
Structuur van de cursus
- Criminaliteit als maatschappelijk vraagstuk (1,2,3)
- Kenmerken van de laatmoderne samenleving (1,2)
- Criminaliteitscontrole in laatmoderne context
- Terrorisme en radicalisering
- Cybercrime
,Daarnaast ook kijken naar de manier waarop samenlevingen reageren op criminaliteit (verschilt van
samenleving tot samenleving). De manier waarop we omgaan met criminaliteit is sterk gebonden
aan het soort samenleving.
- Feminist criminology (gastles Brunilda Pali)
- Superdiversiteit (gastles Dirk Geldof)
- Superdiversiteit, criminaliteit en strafrechtelijke reactie (1,2)
- Round-up
->schriftelijk examen, open vragen (geen extra WPO’s of papers)
,Les 1 – Hoofdstuk 1: criminaliteit als maatschappelijk vraagstuk (deel 1)
We gaan ons focussen op de vraag: waarom is de samenleving relevant voor het begrijpen van
criminaliteit
Twee belangrijke uitgangspunten: Criminaliteit kan herleid worden tot een handeling van een
individu, criminaliteit is iets individueels
- Ofwel zijn het handelingen van mensen die afwijkend zijn (zoals positivisme)
- Ofwel gaat het over mensen zoals wij die we omschrijven als normaal maar een bepaalde
keuze, bepaalde kosten baten analyse hebben gevolgd (klassieke school en RCT)
Eerste uitgangspunt: De afwijkende mans (“het monster”)
De eerste veronderstelling; de idee dat criminaliteit gepleegd wordt door mensen die niet zijn zoals
wij
1. Andrej Romanovitsj Tsjikatilo
o De slager van Rostov
o Het soort misdrijven die hij pleegde leek aan te sluiten bij de
beeldvorming van de silence of the lambs
o Hij is veroordeeld geweest voor de moord op 52 tal jonge
vrouwen en kinderen
o Hij heeft bekend dat hij een 56 tal moorden zou gepleegd
hebben
o Verminking
o Kannibalisme
o Zeer gruwelijke moorden
o Hij omschreef zichzelf ook als een afwijking van de natuur
o Gedroeg zich ook zeer vreemd
o Media proces in de SU & uiteindelijk Rusland
o Hij werd opgesloten in een kooi, maar manifesteerde zich ook als
iemand die krankzinnig is
o Veroordeeld tot de doodstraf
o Heeft dat archetypisch beeld van de seriemoordenaar aangewakkerd
o In de SU werd het bestaan van dergelijke gruwelijkheid ontkent, was een taboe, was
iets dat werd toegeschreven aan westerse samenlevingen, was een typisch
Amerikaans fenomeen
o Dat verklaard waarom in die maatschappelijke verbeelding dit soort feiten en dit
soort zaken helemaal niet paste bij de verbeelding van dat moment in die SU -> het
werd meteen gekoppeld aan verhaal van verval “dit is niet wie wij zijn”
o Zijn ook veel films over gemaakt, het was een zaak die erg tot de verbeelding sprak
2. Ted Bundy
o Iemand die erg atypisch is als seriemoordenaar,
atypisch op verschillende manieren en daarom
, sprak hij opnieuw tot de maatschappelijke verbeelding en boezemde hij veel angst
in
o Zag eruit als een perfecte schoonzoon (omgekeerde
van hierboven)
o Niemand heeft bij hem het idee dat er iets zou
moeten mis zijn
o Hij beantwoord niet aan het typische profiel van
een seriemoordenaar
o Er is weinig typische voorgeschiedenis
o Iemand die zich aan gruwelijke feiten heeft schuldig gemaakt, ook necrofilie
o Doden veel zeer veel jonge vrouwen
o Ook hier; idee van wij willen dat dat iemand is die niet is zoals wij, die zich afwijkend
en anders gedraagt -> maar bij dit soort figuren heel moeilijk (daarom spreken ze
ook tot de verbeelding), het afwijkende is niet duidelijk, het is niet meteen duidelijk
wat er anders of verschillend zou zijn ten aanzien van onszelf
o Je ziet sterk hoe dat inhaakt en inspeelt op onze verwachtingen van de manier
waarop criminaliteit zich manifesteert, hoe mensen die criminaliteit plegen zich
horen te gedragen
o Bv. de buurtinterviews -> “heb je niets gezien?” -> “neen nooit iets raars gezien aan
die persoon”
▪ bv. zaak Ronald Janssen = graag gezien figuur, leerkracht, ging babysitten
in de buurt -> plots kwam boven dat hij gruwelijke feiten had gepleegd
▪ Dat soort daders past niet binnen ons maatschappelijk beeld over wie
criminelen zijn
3. Jeffrey Dahmer
o De meest tot de verbeelding sprekende
verpersoonlijking van dat heel klassieke denken
over criminaliteit
o ‘The milwaukee cannibal’
o Necrofilie, seriemoorden, kanibalisme
o Veroordeeld voor de moord op 17 mannen
o Hij verleidde mannen om bij hem thuis one night stand te hebben, leidde vaak tot
een vechtpartij waarbij hij probeerde om van die mensen willoze seksslaven te
maken
o Injecties met kokend water, waarna slachtoffers niet altijd
meteen stierven
o Soms zelfs vele dagen nog onderworpen aan zeer gruwelijke
feiten
o Op een avond in 1991 is er een zekere Tracey Edwards die
meegaat naar zijn woning, die zich niet comfortabel voelt met
gebruik van handboeien en weigert dat -> vechtpartij -> heeft
zich als eerste kunnen bevrijden -> loopt weg en komt politie
