Samenvatting: luik jeugdcriminologie
Les 1 22/09 : introductie
Waarover en waarom?
Cursus opgesplitst in twee luiken
- Jeugdrecht
- Jeugd criminologische luik (praktische luik)
- Beide wel goed op elkaar afgestemd
Minderjarigen = ander = jeugdrechtsysteem
Debat – modellendiscussie = jeugdbescherming ↔ jeugdsanctierecht ↔ herstelrecht
- Ook weten vanwaar het komt, is belangrijk om te begrijpen wat de essentie is, waarom dat
geen strafrecht is, waarom minderjarigen niet gestraft worden maar een maatregel en
beschermt worden
Begrijpen van spanningsveld tussen ‘law in books’ en ‘law in action’
- Begrijpen is: begrijpen wat soort recht het is, vanwaar het komt, debat over het karakter van
het systeem, de bedoeling is niet van te straffen maar van te hervormen, leren en te
verbeteren. Voorkomen dat jongere uitgroeit tot delinquent
Kinderrechten : internationaal kader maar verankerd in de grondwet (internationaal én
grondwettelijk kader)
Bevoegdheidsverdeling : federaal ↔ gemeenschap
Regelgeving jeugddelict (jeugddelinquentierecht) ↔ VOS (jeugdhulprecht)
- Minderjarigen niet = volwassenen, anders dan een volwassenen verdachte/dader/…
- Dat figuur is meer dan een minderjarigen die MOF heeft gepleegd
- Gedrag gaat niet enkel over misdrijven maar ook problematisch gedrag
o Bv.: weglopen, seks hebben, inadequaat jeugdgedrag stellen, gesteld gedrag dat te
maken heeft met POS
Gerechtelijk recht: jeugdprocesrecht
Kennis en inzicht in de figuur van de jeugddelinquent:
- Fenomeen jeugdcriminaliteit
- Achtergronden van jeugdcriminaliteit
- Praktijk maatschappelijke reactie op delinquent én problematische jeugdgedrag
- Gevolgen van interventies
o Jeugdrechtsysteem gaat interveniëren (interventiesysteem) in situatie van de
kinderen
o Ook stilstaan bij Wat is het effect? Wat is de impact wanneer kind of jongeren in
contact komt met justitie?
,Evaluatie
10 punten jeugdcriminologie : opdrachten maken (ten laatste indienen18 december voor 12uur, op
canvas, geen examen voor dit deel van het vak)
Opzet luik jeugdcriminologie
Studiemateriaal :
- Teksten per onderwerp
- Lessen en lescapsules
- Opdrachten: uitleg, richtlijnen, specifieke opgaves per opdracht op canvas
Opdrachten voor corona :
- Opdracht 1 casus die besproken moest worden
- Opdracht 2 observatie in JRB (kan niet doorgaan door corona)
- Opdracht 3 interview JH-verlener
Opdracht na corona (ELKE OPDRACHT MOET UITGEVOERD WORDEN)
- Opdracht 1 : portfolio, reeks van kleine opdrachten die deel zijn van HC, zitten vast aan de
capsules, 5-6, kleine opdracht bv lees dit artikel, vat het samen en een vraag of 2 daarbij
beantwoorden (= individueel)
- Opdracht 2 (mag in groep) : interview met (mogelijks de jeugdrechter), de directe justitiële
actoren te interviewen, first in line is jeugdrechter zelf (als het kan, doen), overtuigen om
interview te doen hoort er ook bij OF een parketmagistraat in jeugdzaken OF
parketcriminologen OF interview met jeugdadvocaat OF consulent van de sociale dienst die
jongeren begeleiden (rechter hand van de jeugdrechter)
- Opdracht 3 : interview met een jeugdhulpverlener die rechtstreeks contact heeft met
cliënteel, voorbeelden moeten kunnen gegeven worden, titel = de kracht van de
jeugdhulpverlener, centrale vraag= wat maakt dat je een goede JHverlener bent? wordt
nog dieper op ingegaan én welke problemen ondervinden zij van het doen van JH
verleningstrajecten
Jeugdrecht & jeugdcriminologie : De inleiding (van vroeger tot nu)
Geschiedenis van het heden
Waarom deze introductie?
- Om de geschiedenis van het heden te begrijpen
- Het is niet evident dat we hebben wat we hebben
- Wanneer hebben we jongeren uit het strafrecht gehaald?
o Wet is van 1912
o Aanloop naar het systeem is een langere aanloop
o Die aanloop is waar deze les over gaat
Foto slide : Jhon Wadleigh, petit larceny
- Begin van de 19e eeuw
- Politioneel niveau
- Minderjarige in de 19e eeuw
, - Belangrijk hierbij: je ziet dat deze jongen lijkt op wat men in de literatuur noemt de kleine
volwassene, ziet eruit als een soort miniatuurvolwassenen
- Was toen de manier waarop men in de samenleving en het strafrechtelijk systeem omgaat
met kinderen, kinderen tot hele lage leeftijd (5 jaar) die voor de strafrechter komen, assisen
- Worden berecht zoals volwassenen
Brede maatschappelijke evoluties = context (19e eeuw)
19e eeuw :
- Een omwentelingseeuw gekenmerkt door grote evoluties
- Begin van de moderniteit
- Opkomst kapitalisme (dankzij de industrialisering)
- Samen met de industrialisering (het gevolg daarvan) overgang van inkomensstructuur =
proletarisering
o Inkomen van een gezin heeft zich volledig veranderd
o Het inkomen in 1850 gebaseerd voornamelijk op loonarbeid, minder in natura,
samenwerken
o Diversiteit in de inkomensstructuur verschuift naar een exclusieve loonarbeid
inkomensstructuur (= proletarisering)
o Inkomen is afhankelijk van de verkoop van hun arbeidstijd
- Bracht grote armoede met zich mee (toen verpaupering = verarming, verval, verloedering) =
de schaduwzijde van de industrialisering
- Daardoor volledige gezinnen in loonarbeid, ook kinderen, gezin als ‘team’
- De discussie en manier waarop men kinderen ziet ; worden ‘personages’ gecreëerd waar
men aandacht voor gaat hebben, waar men politiek en beleidsmatig aandacht voor heeft
o Bv.: arme kind, fabriekskind, pauperkind, geen schoolplicht, enkel kinderen van de
burgerij
- Zorgt voor ‘soorten’ kinderen, categorieën
- Kindbeeld is toen meer gedragen door religieuze benadering ; kind als onbeschreven blad,
idee van slechte opvoeding, iets dat nu nog altijd leeft
- Dat kindbeeld t.o.v. het kind dat problemen heeft of stelt dat niet onschuldige kind komt
in de aandacht voor een ver doorgedreven discours dat de aanpak van kinderen (ook in het
strafrecht) gaat activeren, waardoor ze deze kinderen zouden kunnen ‘redden’
- Kinderarbeid = belangrijk puzzelstuk
o Moeilijk thema
o Toen was het ‘goed’ in die zin het was ‘nodig’
o Vandaag in sommige delen van de wereld nog zo
o Bij verbod; druk op de arbeidsmarkt en op de loonkost
o Grote argumenten toen in de fabrieken; doordat kinderen werken, blijven de lonen
laag
- Keerpunt : Child save movement
o Eerste deel van 19e eeuw : kleinere scheiding tussen volwassenen en kinderwereld,
kinderen maakte daar deel van uit, kinderen gingen ook naar cafés en bordelen,….
o In die 19e eeuw opkomst van filantropie, van filantropische bewegingen
Meestal de vrouwen van mannen in de burgerij
Gingen zich inzetten voor de goede zaak
1 van die bewegingen is child save movement; vrouwen zetten zich in voor
de arme kinderen
, - Opkomst van politieke en sociale bewegingen
o Opkomst van politieke bewegingen en partijen, vakbonden, sociale bewegingen
o Speelden ook belangrijke rol in de discussie over o.a. armoede, kinderarbeid en loon
The making of 1912: “ontdekking van het probleem jeugdcriminaliteit” naar apartstelling
In de loop van de 19e eeuw zien we de discussie die daar ontstaat en krijg je de 19 e -eeuwse
apartstelling of apartsetting, die vormen een soort puzzel
Ontdekking jeugdcriminaliteit
- Eerste statistieken; ontdekken dat leeftijd interessante parameter is in het beschrijven van
het criminaliteitsvraagstuk, jongeren en kinderen worden daarin een soort speciale topic
- Sociale enquêtes; pre sociologische fase waar mensen bezoeken doen aan gevangenissen of
buurten of huizen enz., zijn eigenlijk traktaten die (Edouard Ducpétiaux; eerste directie van
Belgische gevangeniswezen), beschrijvingen die politieke stap zetten, wat is er nodig om dat
probleem op te lossen?
- Beide gaan het probleem van jeugdcriminaliteit op de politieke agenda zetten, op politiek
niveau iets doen aan dit probleem (aparte focus op jeugdcriminaliteit)
- Verzachting van het strenge strafwetboek (na Belgische onafhankelijkheid), strafmaat
verlagen en vervolging mogelijk maken bij lagere rechtbank (correctionaliseren)
o Toen werden diefstallen bv nog voor het hof van assisen gebracht
o Waarom correctionaliseren? betere vervolging door rechters i.p.v. ‘leeke’ jury
o Ducpétiaux bv bij kinderen veel te vaak de vrijspraak
o Kinderen waren dan eigenlijk toch niet zo strafrechtelijk verantwoordelijk voor hun
daden
o Dus verzachting van strafklimaat waardoor kinderen ook meer vervolgt werden en
dus meer in detentie kwamen
- Dus hervorming van penitentiair systeem
o Ducpétiaux : richt de eerste aparte sectie op in de gevangenis voor kinderen, tot de
leeftijd van 16 jaar
o Die eerste aparte vleugel wordt opgericht in de gevangenis van Hemiksem
o Niet genoeg voor Belgisch grondgebied maar wel eerste stap naar aparte sectie
o Argument van Ducpétiaux: de gevangenis is een leerschool voor criminaliteit dus we
moeten categoriseren, zeker voor kinderen en jongeren
Daarbij zijn een aantal argumenten hun eigen leven gaan leiden, deze tekenen het debat nog steeds
heel sterk (minderjarige dader naar jeugddelinquent)
- 1 van die traktaten van hierboven had de titel ; classe laborieuse, classe dangereuse
(criminele klasse = werkende klasse), de idee dat de opvoedingssituatie gevaarlijk is, de
gevaarsnotie is vanaf dan aanwezig, de werkende klasse levert delinquentie op, zeer
gefocust discours op armoede en de link met criminaliteit (= nu nog steeds zeer sterk
aanwezig, de VOS, zowel slachtoffers als daders)
- Deze apartstelling wordt ondersteund door die child save movements, die de eerste zijn die
het redden van kinderen centraal stellen, beschermingsfilosofie komt hier vandaan
19e Eeuw:
- Kinderen en jongeren komen nog altijd voor de strafrechter (correctioneel)
- Die veroordelen en straffen jongeren
