Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1 - Historische Introductie: Evolutie en Theorieën van geest en gedrag, Darwin en verder ............. 4
Gefixeerde actiepatronen, Tinbergen, stromingen, ........................................................................................... 4
HOOFDSTUK 2 – Foundations of darwnian psychology .......................................................................................... 7
Just so stories, adaptaties, reverse engineering + adaptive thinking, baldwin effect, modulatie tooby &
cosmides ............................................................................................................................................................. 7
HOOFDSTUK 3 – NATUURLIJKE SELECTIE, INCLUSIEVE FITNESS EN EGOÏSTISCHE GENEN .................................... 12
Hamilton’s rule ................................................................................................................................................. 12
HOOFDSTUK 4 – Seks and Sexual Selection .......................................................................................................... 13
Seksuele selectie, Fishers theorie, Batemans principe, ouderlijke investerings theorie, dimorfisme,
‘signalen/kenmerken ........................................................................................................................................ 13
HOOFDSTUK 5 - The Evolution if the Hominins ..................................................................................................... 19
Hypotheses ontstaan mens (outofafrika, mtDNA ............................................................................................. 19
HOOFDSTUK 6 – This quintessence of dust : the hominin package ...................................................................... 21
Evolutie van de mens, haarverlies, rechtop lopen, hersengroei (formule, EQ) + 2 hypotheses, ..................... 21
HOOFDSTUK 9 – Cognitie en modulariteit ............................................................................................................ 26
Massive modularity, bounded/unbounded rationaliteit, conjunction bias, error management theorie ......... 26
HOOFDSTUK 10 – emoties .................................................................................................................................... 30
James-lange theorie, emotie als adaptatie, homologie, universaliteit, ............................................................ 30
HOOFDSTUK 11 – altruïsme & samenwerking ...................................................................................................... 33
Hamilton’s rule, reciprociteit, kin altruisme, grootouders, spel theorie (prisoner), nash, costly signalling ..... 33
HOOFDSTUK 12 - Conflict and Crime .................................................................................................................... 39
Hamilton’s rule, Life history theory, Cinderella effect, Infanticide, reproductive waarde, criminaliteit mannen
.......................................................................................................................................................................... 39
HOOFDSTUK 13 - Human sexual behaviour : anthropological perspectives ......................................................... 45
Rechtop lopen, monogamie, dismorfie, verborgen ovulatie........................................................................ 45
HOOFDSTUK 14 – Human Mate Choice ................................................................................................................ 48
Voorkeuren man vs vrouw, WHR, BMI, Menstruatiecyclus, extra pair copulation .......................................... 48
HOOFDSTUK 15 – Aantrekkelijkheid van het gezicht ............................................................................................ 50
Symmetrie aantrekkelijkheid, neonety, immunocompetentie ......................................................................... 50
HOOFDSTUK 16 – Homoseksualiteit ..................................................................................................................... 53
HOOFDSTUK 17- Incest vermijding en westermarck effect .................................................................................. 54
Verwantschaps ratio’s ...................................................................................................................................... 54
HOOFDSTUK 18 - Darwinistische geneeskunde .................................................................................................... 56
Hygiëne hypothese, pathogeniteit, virulentie, obstretical dilemma, metabollic cross-over, EEG hypothese,
pleitropie ...................................................................................................................................................... 56
HOOFDSTUK 19 - Mentale stoornissen ................................................................................................................. 59
Erfelijkheid mentale stoornissen, pleiotropie, mutaties .............................................................................. 59
HC 1 – Evolutionaire Psychologie – A. Ploeger ...................................................................................................... 62
Nomologisch netwerk, stromingen, evolutionaire psychologie, Cinderella effect ........................................... 62
1
, H1, H2, H4.3.2, H12, H16, H17, H21 ............................................................................................................. 62
HC 2 – Evolutionaire Hypotheses – A. Ploeger ...................................................................................................... 65
Modulariteit, Aannames EP, EEA, Reverse Engineering & Adaptive thinking .................................................. 65
H1, H2, H4.3.2, H12, H17, H21 ..................................................................................................................... 65
Kennisclips HC3 ..................................................................................................................................................... 66
Evolutie in vogelvlucht ...................................................................................................................................... 66
Wat zijn Primaten? ........................................................................................................................................... 66
De evolutie van mens-achtigen ........................................................................................................................ 68
De evolutie van taal .......................................................................................................................................... 68
HC 3 – Evolutie van Homo sapiens en taal – A. Ploeger ........................................................................................ 69
Evolutie (rechtop lopen, taal, tools, specialisatie, etc.) .................................................................................... 69
H5, H6 ........................................................................................................................................................... 69
HC 4 – Evolutie van brein & Intelligentie – A. Ploeger .......................................................................................... 72
Relatieve breingrootte, Encephalization quotient, social machianvellian brain hypothese, etc. .................... 72
H6 ................................................................................................................................................................. 72
HC 5 – Evolutie van cognitie & redeneren – A. Ploeger ....................................................................................... 76
Modulariteit, Bounded rationality, Cheater Detection, Error management theory ........................................ 76
H2, H9 ........................................................................................................................................................... 76
HC 6 – Evolutie van emoties & mentale stoornissen – A. Ploeger ........................................................................ 80
Ancestral neutrality, Balancing selection, Polygenetics, Emoties ..................................................................... 80
H10, H18, H19 .............................................................................................................................................. 80
HC 7 – Evolutie van seksueel gedrag en partnervoorkeuren – A. Ploeger ........................................................... 84
Seksuele systemen, seksuele strategieën (kort,lang), ouderlijke investering, partnervoorkeuren.................. 84
H13, H14, H15, H16 ...................................................................................................................................... 84
HC 1 – Tinbergen’s 4 waarom vragen – M. Egas ................................................................................................... 87
Natuurlijke selectie, Tinbergern’s vragen ......................................................................................................... 87
H1, H3, H4 .................................................................................................................................................... 87
HC 2 – Optimaliteitstheorie – M. Egas .................................................................................................................. 88
Optimaliteits theorie, Speltheorie, Havik-Duif ................................................................................................. 88
H11 ............................................................................................................................................................... 88
HC 3 – Sekse-allocatie, Fisher’s theory, Evolutie van altruïsme – M. Egas ........................................................... 90
Fischers theorie, Trivers-Willard hypothese, ultimatum spel ........................................................................... 90
H4 (H3) ......................................................................................................................................................... 90
HC 4 – Altruïsme – M. Egas ................................................................................................................................... 93
Kin selectie, directe reciprociteit, prisoners dilemma, TfT, GTfT, Pavlov, invloed ogen ................................... 93
H3, H11 ......................................................................................................................................................... 93
HC 5 – Seksuele selectie – M. Egas ....................................................................................................................... 96
Fisher’s runaway selectie, Zahavi’s handicap, Hamilton & Zuk – parasieten theorie, … .................................. 96
2
, H4 ................................................................................................................................................................. 96
Oefen/Voorbeeld vragen ...................................................................................................................................... 98
3
, HOOFDSTUK 1 - Historische Introductie: Evolutie en Theorieën van geest en gedrag, Darwin en verder
Gefixeerde actiepatronen, Tinbergen, stromingen,
Psychologie mist een verenigend paradigma
→ een set van procedures, assumpties, methodologieën en achtergrond theorieën waar iedereen het mee
eens is.
- Evolutie zou dit missende paradigma kunnen leveren
Darwinisme begon in 1859
- Darwin publiceerde het boek on the origin of species by means of natural selection.
20e eeuw ethologie:
Konrad Lorenz - p.5
- Dieren zouden kunnen worden begrepen met behulp van concepten over het mentale leven van
mensen → menselijke conditie begrijpen.
o Lorenz vond door middel van dier observatie oa: imprinten.
- Het gedrag een soort vergelijken met gerelateerde soorten : belangrijk voor het begrijpen voor de
evolutionaire relaties van soorten
Belangrijk concept : gefixeerd actie patroon
→ patroon van gedrag dat wordt geactiveerd door externe stimuli : sign stimuli / releasers (soortgenoten)
→ instinct gevormd door natuurlijke selectie, bekend voor ieder individu van de soort
- Onnatuurlijke stimuli / supernormale stimuli : eigenschap overdrijven
Karakteristieken van gefixeerde actie patronen (fixed actions patterns (Bladzijde 6)
o De vorm is constant: zelfde sequentie van acties en dezelfde spieren worden gebruikt
o Je hoeft ze niet te leren
o Specifiek/karakteristiek voor een soort
o Je kan ze niet vergeten/on-leren
o Ze worden geactiveerd door een stimulus
*The flush toilet model → ‘actie-specifieke’ energie wordt opgebouwd en door een stimuli vrijgelaten. :
opgebouwde energie is drijfveer voor gedrag
- Veel tekortkomingen
Tinbergen (bladzijde 7)
De 4 waarom vragen voor dier gedrag
1. Causatie : Wat zijn de mechanismes die het gedrag veroorzaken?
2. Ontwikkeling/ontogenie : Hoe is het gedrag ontstaan?
3. Evolutie : Hoe is het gedrag geëvolueerd?
4. Functie : Wat is de functie/survival waarde van het gedrag?
- Proximale oorzaken van gedrag
o Het antwoord ligt in specifieke fysiologische mechanismes die worden geactiveerd door
stimuli uit de omgeving
▪ Temperatuur, Dag lengte
- Ultieme oorzakelijkheid.
o Verklaren waarom dieren zich gedragen zoals ze doen door te wijzen op de voordelen van
een bepaald gedrag in termen van evolutionaire fitness.
▪ waarom vliegen vogels in de winter naar warmte?
Lehrman (bladzijde 8)
- Het classificeren van gedrag als aangeboren of aangeleerd werd gezien als te simpel.
4
