Leerpad A – communicatieve vaardigheden
1. inleiding
Doel: informeren van de patiënt over al de aspecten die hij/zij kan ervaren, zien,
dingen die er zullen moeten gebeuren enz. door de juiste informatie kan de persoon
zichzelf voorbereiden op gaat komen en zelfs eerder naar huis gaan door een goed
verloop.
- Hierdoor moet je eerst de patiënt leren kennen om precies te weten hoe je
het zal moeten aanpakken en wat belangrijk is als je overgaat naar uitleg.
2. patiëntenvoorlichting
⇒ een proces van communicatie met, voor en over pt dat op een planmatige
manier integraal deel uitmaakt vh zorgtraject en gericht is op kennisvermeerdering,
attitude- en gedragsverandering van de pt t.a.v. zijn gezondheidssituatie om in
overleg te gaan met de vpk te komen tot een doordachte keuze.
- Voorlichting omhelst alle delen vd communicatie: met, voor en over de pt
- Doel is verandering brengen in de kennis, houding en gedrag vd pt + sluit
aan bij zijn behoeftes en wensen
- Pt-voorlichting bevat verschillende delen: infoverstrekking, gespreksvoering
en de besluitvorming + is altijd een dialoog
- Pt-voorlichting heeft eisen voor de inhoud vd info maar ook de
communicatieve vaardigheden vd zorgverlener (wisselwerking pt & vpk)
- Bv. info die je krijgt bij onderzoeken, wegwijze in ziekenhuis, onthaalbrochure
met praktische info, instructies die de vpk aanleert zoals injecties
- Beide personen: info gevend en ontvangend + deskundig op eigen niveau
- Effectiviteit van infoverschaffing door fasering of als het gepland word
- Doordachte keuze: wetten, kennen, kunnen oordelen/beslissen over wat wel
of niet en hoe gaat maar ook iets KUNNEN uitvoeren
2.1 verschillende vormen/niveaus van voorlichting
- patiënteninformatie: begint bij anamnese en gaat over een onderzoek/
ingreep, alsook alles wat een zorgvrager moet weten over verblijf of ontslag:
info over diagnose en prognose
info bij onderzoeken/ingrepen medische info
info over de behandeling
algemene info over ziekenhuis en afdeling
info moet door vpk worden verteld zodat pt zicht krijgt op wat er
van hem wordt verwacht en zorgen voor zo min mogelijk
problemen en onduidelijkheden, dit kan je doen door de pt te
vragen wat hij weet en kijken wat hij belangrijk vindt
- patiënteneducatie: toelichten voor gewenste inzicht over
ziekte/aandoening/beperkingen en ook uitleg geven over zelfzorg (en zoeken
naar mogelijkheden om het in de leefstijl te behouden +motivatie om gedrag te
veranderen), wanneer de pt naar huis gaat moet hij/zij de informatie zelf
kunnen uitleggen als het ware bv. waarom voetcontrole of verzorging belangrijk
1
, is bij diabetes-patiënten. Hier hoort ook vaak instructies bij waar je zal zeggen
waarom. → controle over situatie
- patiëntenbegeleiding: zorgvrager emotioneel opvangen, ondersteunen en
begeleiden en motiveren met de ervaringen waar hij mee moeite heeft,
natuurlijk in elke stap van het voorlichtingsproces
- patiënteninstructie: voor handelingen/vaardigheden die je zv aanleert aantal
uitleg hangt af van wat de pt al weet + bevraag achteraf! Ja is niet direct ja!:
o wanneer moet de pt de handeling dit doen?
o Hoe moet de handeling uitgevoerd worden
o Wat ondervindt de pt als de handeling (juist) wordt gedaan
2.2 belang van patiëntenvoorlichting
⇒ verankerd in de wet van de patiëntenrechten van 22/08/2002 via 2 rechten:
- Recht op info over de gezondheidstoestand
- Recht op toestemming of weigering na informatie
- Voorlichting heeft in het algemeen gunstige effecten en niet alleen voor pt, het
moet dan ook aangepast zijn aan de pt met begrijpelijke taal en weinig jargon
2.3 voordelen van voorlichting voor de pt en de zorgverlener
- patiënt: geeft betere kennis over de toestand, aandoening, behandeling,
alternatieven, risico’s en toekomstperspectieven. Hierdoor kan de pt actief
participeren aan de zorg en keuze ervan. dit geeft minder angst en stress,
wat dan weer positief is voor de effectiviteit van de zorg dus snellere genezing
o snellere en betere genezing, preventie mogelijke verstoringen en
makkelijker opnemen van de zelfzorg, gelijkwaardigheid in zorgrelatie,
reductie angst en meer zekerheid wat er gaat gebeuren.
- zorgverleners: goed geïnformeerde pt zijn tevreden, therapietrouwer en
hebben een betere relatie met de vpk → betere klinische resultaten en
kortere opnameduur + positieve impact pop kosten van de gezondheidszorg
- emoties & verwerking bij de ziekte = verstoorde communicatie: dus
goede voorlichting leidt tot bestrijding van deze psychische en sociale
gevolgen van de ziekte
2.4 doelen van de patiëntenvoorlichting (6)
1. vergroten vd kennis en inzicht (informatie en educatie)
a. info over aard ziekte, onderzoeken, behandelingen, welke effecten
daarvan en bijwerkingen. Ze hebben recht op info en hebben die ook
nodig om goed mee te werken aan de zorg, geeft ook controle op de
situatie en eigen proces, zo kan een pt symptomen herkennen en de
vpk hierop aanspreken
2. leren van handelingen (instructie)
a. kan gaan van injecties tot zelf medicatie innemen en hoe, verbanden
wisselen, hulpmiddelen gebruiken of oefeningen doen. De eerste
instructies zal door de arts of gespecialiseerde vpk zijn, maar het
oefenen en herhalen is steeds nodig.
3. verwerken van ervaringen en gevoelens (begeleiding)
2