Examen
Historische reflectie
- Cours
- Historische reflectie
- Établissement
- Historische Reflectie
Verwerkingsbundel van historische reflectie. Examen . Arteveldehogeschool, Gent
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
‘Waarom hebben we dit niet zien aankomen?’, is één van de cruciale vragen waarmee het hoofdpersonageuit The Handmaid’s Tale worstelde. Waarom is die vraag ook voor sociaal werkers relevant?
In The Handmaid’s Tale zijn er geen signaalfuncties. De problemen die zich voor de staatsgreep voordeden
werden door niemand opgemerkt of gesignaleerd. Sociaal werkers hebben wel die signaalfunctie.
Het verhaal is een speculatie over de toekomst. Het gaat over wanneer je alarm moet slaan, moet optreden,
problemen moet aanpakken of moet protesteren. Timing is daarbij cruciaal. Als je te vroeg waarschuwt loop je
het risico dat niemand je serieus neemt, als je te laat bent valt er misschien nog weinig aan te doen. Als sociaal
werker moet je die signaleringsfunctie kunnen opnemen en moet je de publieke opinie op de hoogte brengen
van wat er fout loopt (zie ook ‘The boy who cried wolf’).
Op welke manier(en) kan The Handmaid’s Tale sociale bewegingen vandaag inspireren?
Door toekomstverhalen te bestuderen kunnen mensen zich meer inleven in een mogelijke situatie. Sociaal
werkers kunnen zich daarin inleven om hun handelen te sturen. Door zich een toekomst voor te stellen kunnen
ze zelf inschatten of ze die effectief willen realiseren of er eerder ver weg van willen blijven. Het maakt sociaal
werkers ook gevoeliger voor de risico’s bij een bepaalde ontwikkeling. Toekomstverhalen kunnen een soort
waarschuwing zijn. Het zorgt voor meer reflectie over waarden en normen binnen een huidige samenleving.
Het geeft meer kritische zin.
‘Sociaal werkers zouden in onze samenleving kunnen fungeren als kanarievogels in een mijn’. Wat wordt
hiermee bedoeld? Hoe dienen zij die rol dan op te nemen?
Kanarievogels werden in kooien in de mijnen meegenomen als waarschuwingssysteem. Door giftige
gassen waren of er bijna geen zuurstof meer was in de mijn vielen zij dood en werden de mijnwerkers
gewaarschuwd dat het daar gevaarlijk was. Sociaal werkers kunnen gezien worden als de kanarievogels
van de samenleving. Ze zijn vaak actief op de eerste lijn en staan dus dicht bij de mensen en vooral bij de
meest kwetsbare groepen. Op deze manier kunnen ze het snelst signalen opvangen dat er dingen aan
het veranderen zijn (vb: onvrede/onrust dat groeit, angsten die leven die consequenties kunnen hebben
voor de manier waarop de samenleving verder gaan organiseren/ sociale cohesie aan het afbrokkelen/
solidariteit in vraag gesteld).
Als eerstelijns-hulpverleners zullen sociaal werkers dus kanarievogels zijn. Belangrijke taak sociaal
werker: signaleringsfunctie van bepaalde ontwikkelingen/problemen aan diegenen die het moeten
weten (organisaties/ media/ overheden). Je moet dus zicht hebben wanneer je met dit soort signalering
begint (cry a wolf syndrome), je moet het juiste moment kunnen inschatten en de juiste boodschap
kunnen brengen heb je een bepaald perspectief/horizon nodig.
In het FLAGSHIP-onderzoek verzamelden de auteurs vijf argumenten waarom toekomstverhalen kunnen
helpen toekomstscenario’s voor te bereiden. Bespreek die en illustreer telkens met een voorbeeld.
Gebruikte voorbeeld: Herland van Charlotte Perkins Gilman (1915). FLAGSHIP staat voor: forward looking
analysis of grand societal challenges:
- Meer oog voor detail: de mannen krijgen na een tijdje inzicht in hoe die samenleving, die bestaat uit
enkel vrouwen, werkt: ze zijn zelfvoorzienend en planten zich voort aan de hand van parthenogenese.
De mannen proberen na een paar mislukte ontsnappingspogingen zich ook te integreren in die
samenleving.
- Een grotere gevoeligheid: mannen waren in die tijd sterk aan de macht, er waren duidelijk posities
verbonden aan het geslacht van mensen. De samenleving en dan vooral die mannen waren bang dat
die machtsstructuur, die in hun voordeel is, zou worden omvergeworpen door de vrouwen in de
samenleving. In die tijd leefde er ook een bredere traditie van feministische utopieën, Gilman sloot
met haar verhalen hierbij aan.
- Meer reflectie: Gilman had een visie op genderverhoudingen en zette zich ook in voor sociale
hervormingsprojecten. De gehele structuur van de samenleving van toen werd in vraag gesteld en
bekritiseerd door haar verhaal.
- Meer kritische zin: dit verhaal bracht een alternatief, dat alternatief liet mensen stilstaan bij de huidige
vormgeving van de samenleving en die ook in vraag stellen
- Meer betrokkenheid: deze utopie had eigenlijk betrekking op iedereen, want iedereen leefde in die
samenleving met die ongelijke gender- en machtsverhoudingen.
,Kunnen toekomstverhalen ons echt iets leren over de toekomst?
Toekomstverhalen vertellen ons vaak meer over het verleden en het heden dan over de toekomst.
Toekomstverhalen bevatten vaak gebeurtenissen uit het verleden, zo bevat de Handmaid’s Tale enkel dingen
die ooit in het verleden al plaatsvonden. Toekomstverhalen reflecteren wat er in het heden leeft in de
samenleving, de zorgen en uitdagingen van mensen en vooral de auteurs... Het is telkens logisch te verklaren
waarom zo’n verhaal toen werd geschreven als je kijkt naar de samenleving en de context van toen.
Toch kunnen toekomstverhalen ons ook iets leren voor de toekomst, aangezien ze het verleden gebruiken om
te kijken naar de toekomst. Toekomstverhalen helpen dus om toekomstige gebeurtenissen beter voor te
bereiden. Ze tonen waar bepaalde ontwikkelingen zouden kunnen op uitdraaien. Ze vormen interessante
verhalen die vooral veel vertellen over wat er in de samenleving leeft en hoe mensen ermee omgaan.
Harari zei ook dat de geschiedenis geen middel is om de toekomst nauwkeurig te voorspellen tegenover de
natuurwetenschappen en economie.
In de Global Risk Reports wijzen experten ons op mogelijke risico’s in de nabije toekomst. Die bedreigingen
kunnen worden onderverdeeld volgens zes verschillende invalshoeken. Bespreek.
Demografisch: Water crisis → de kans en impact van dit probleem word redelijk groot ingeschat op GRR grafiek
van 2020. Water crisis is een gezondheidcrisis, drinkbaar en voldoende water heb je nodig om gezond te
kunnen leven. Daarom is er al een strategisch plan voorgesteld om vanaf 2040 niet meer op nieuwe stukken
grond te bouwen, maar enkel nog op reeds ingenomen ruimte. Een voor deze reden voor dit voorstel is omdat
we nu al kunnen zien aan het grondwater reservoireren dat deze niet meer worden bijgevuld. Dus zullen we
deze problematiek naar de toekomst toe zeker moeten aanpakken.
Ecologisch: Natural resource crisis → de impact van deze problematiek heeft grotere gevolgen voor onze
wereld. Het gaat over het feit dat we onze natuurlijke grondstoffen aan het uitbuiten zijn en ze zo opgeraken.
De gevolgen hiervan zullen op ecologisch, economisch vlak zeker voelbaar zijn. Bepaalde producten zullen niet
meer gemaakt kunnen worden en we zullen moeten zoeken naar alternatieven. De vraag is alleen of we hier
niet al te laat mee zijn.
Sociaal: Infectious diseases → de impact van deze problematiek is enorm, we hebben het allemaal
meegemaakt met de ‘afgelopen’ corona crisis. De impact op het sociaal leven van mensen is niet te schatten.
Mensen moeten thuis blijven/werken/school volgen. Iedereen zijn sociaal contact word beperkt naar de
mensen waarmee hij samen woon. Aangezien een mens een sociale wezens is heeft dit enorme impact op het
sociaal welzijn van de samenleving. De gevolgen hiervan zijn op grote schaal niet te schatten. Dit probleem
word redelijk kleine inschat (in GRR van 2021) toch moeten we hiervoor oppassen.
Technologisch: IT infrastructuren breakdown → de kans dat dit plaats vindt word klein geschat deels door de
vele systemen die paraat staan mocht dit gebeuren, maar de impact hiervan zou op globale schaal zeer
voelbaar zijn. De dag van vandaag kunnen we technologie niet meer wegdenken uit het dagelijkse leven,
iedereen heeft een smartphone, pc, … Al deze toestellen maken gebruiken van globale instellingen
(programma’s, websites) die voor een vlotte werking zorgen van deze apparaten. Bijvoorbeeld mocht Google
nu van vandaag op morgen wel vallen (offline gaan) zitten miljoenen mensen in de problemen. Mensen kunnen
hun bus niet meer opzoeken naar het werk, mail verkeer valt plat, vele mensen kunnen hun job niet meer
uitoefenen, mensen kunnen niet meer communiceren via bepaalde sites, … De gevolgen hiervan zullen globaal
merkwaar zijn op verschillende vlakken van het (samen) leven van mensen.
Economisch: Industry collaps → de impact en kans hiervan worden klein ingeschat, maar is wel een
problematiek om even bij stil te staan. De reden dat de impact en kans klein worden ingeschat is te wijten aan
het feit dat mocht dit plaatsvinden we hier alternatieven zouden op vinden. Al is het terug de omschakeling
maken naar een landbouwsamenleving en terug meer handarbeid. We zijn als mens heel gewoon aan de luxe
die onze industriële samenleving biedt, maar we zijn hier niet volledig van afhankelijk om als mensheid te
kunnen blijven bestaan.
Politiek: Weapons of mass destruction →de kans hiervan word klein in geschat, maar de impact van zo’n
gebeurtenis mogen we niet onderschatten. Het is al aan bod gekomen met de huidige problematiek in Ukranië,
dat er sprake zou zijn van dreigingen met kernwapens. Wat we bij deze problematiek moeten beseffen is als zo
wapens worden ingezet. Er geen sprake is van een massa moord maar van een genocide met daarbij komend
dat er een bepaald deel van de wereld onbewoonbaar zal verklaard worden. Laten we zeggen dat er een 200
,tal atoombommen worden los gelaten op de aarde. Dan zal onze planeet in nucleaire winter gaan ter gevolge
van deze ontploffingen. Ik weet dat dit het heel extreem bekeken is, maar juist daarom zijn deze bedreigingen
gevaarlijk het bestaan van de mens.
De DESTEP-methode kan helpen om toekomstscenario’s voor te bereiden. Bespreek die werkwijze en
illustreer elk onderdeel aan de hand van een voorbeeld
De DESTEP-methode is een van de modellen om aan risico-inschatting te doen. Deze houdt rekening met de
Demografische, Ecologische, Sociale, Technologische, Economische en Politieke factoren. Hierdoor houdt de
risico-inschatting rekening met factoren vanuit elke invalshoek, om een zo goed mogelijk beeld hierover te
krijgen. Risico-inschattingen kan je doen via:
- Trendanalyses, op basis van beschikbare data en aan de hand van statistische methodes probeer je een trend
door te trekken. Door variabelen te manipuleren kan je een zicht krijgen op het effect van mogelijke bijsturingen.
- Scenario's, je doet een grondige analyse van de beschikbare historische en actuele gegevens om mogelijke
evoluties te voorspellen.
Vb: Het Wereld Economisch Forum laat sinds 2006 een Global Risks Report opstellen waarbij ze door middel
van trendanalyses en scenario’s belangrijke globale trends en mogelijke risico’s die de samenleving wereldwijd
bedreigen in kaart brengen. Het schat de waarschijnlijkheid in waarin problemen zich zullen voordoen. Op de
X-as van het rapport zie je de waarschijnlijkheid van het probleem, op de Y-as de impact van het probleem. Ze
berekenen risico’s op 6 vlakken (DESTEP):
- Demografisch: Door het toenemende aantal natuurrampen zullen meer mensen onvrijwillig migreren. Verzet
tegen technologische veranderingen wordt als zeer onwaarschijnlijk voorspelt, mensen zullen sneller technologie
omarmen.
- Ecologisch: De meest waarschijnlijke risico’s bevinden zich op dit vlak. De kans op extreme
weersomstandigheden, falend klimaatbeleid, natuurrampen, verlies van biodiversiteit... is zeer groot en heeft een
grote impact.
- Sociaal: Door de overbevolking zullen spanningen ontstaan tussen rijk en arm, grondstoffen zullen ongelijk
verdeeld zijn waardoor de kans op het verminderen van sociale cohesie zeer waarschijnlijk wordt.
- Technologisch: Cyberaanvallen worden in de toekomst als zeer waarschijnlijk voorspeld, de impact is groot. Ook
data fraude wordt waarschijnlijk, maar de impact is minder groot.
- Economisch: De kans dat overheden hun staatsschulden niet meer kunnen afbetalen wordt als waarschijnlijk
ingeschat, met een hoge impact. De kans dat economische groei zal stagneren is ook waarschijnlijk.
- Politiek: De waarschijnlijkheid van massavernietigingswapens in de praktijk wordt redelijk klein ingeschat, maar
de impact zeer hoog.
Toekomstverhalen kaarten uiteenlopende bedreigingen aan. Met de DESTEP-methode kunnen we daar een
thematische ordening in aanbrengen. Bespreek aan de hand daarvan voor elke factor een fictioneel
voorbeeld (film, roman, game)
Demografisch: The Handmaid’s tale waarbij er veel vrouwen fertiliteitsproblemen hebben. Daardoor is het
geboortecijfers drastisch gedaald. De vrouwen die wel nog vruchtbaar zijn worden ingezet als broedmachines.
Ecologisch: film Wall-E waarbij de mens de aarde heeft verlaten omdat die onleefbaar werd door de grote
hoeveelheid aan afval.
Sociaal: Snowpiercer waarbij de aarde onbewoonbaar is en een beperkt aantal mensen verder leeft in een trein
waarin ze zijn onderverdeeld in sociale klassen.
Technologisch: Ex machina waarin men een test wil doen om een robot te maken waarvan mensen niet kunnen
onderscheiden of het een robot of mens is. Dit loopt mis wanneer de robot een eigen bewustzijn ontwikkeld.
Economisch: het hart van Margaret Atwood waarin na de economische crisis mensen zo arm zijn dat ze in hun
auto moeten slapen. Ze nemen deel aan een project waarbij men om de beurt een maand in een huis met een
baan als bewaker mag leven en een maand in de gevangenis.
, Politiek: 1984 waarin men waarschuwt voor een totalitair regime waarbij alles wordt gecontroleerd, zelf je
gedachten.
Bij het handboek hoort een soundtrack. Net als toekomstverhalen kunnen ook songs als een historische bron
fungeren. Leg uit en toon aan via concrete voorbeelden
Niet alleen auteurs beschreven hun visie op de toekomst. Muziekkanten deden dit ook zij schreven hun teksten
op basis waarmee de samenlevingen mee worstelt. Deze liedjes waren de reflectie of weerkaatsing van de
steeds veranderende samenleving. De zangers gaven hun mening over wat er kan gebeuren als bepaalde
problemen blijven doorgaan.
1) De Bom van Doe maar 1983= het lied werd geschreven als reactie op de Koude Oorlog tegen het zetten van
kruisraketten in Nederland. Ook werd het gebruikt als protestlied tegen kernwapens. Het moet weergeven wat
de effecten zijn van massavernietigingswapens op de mensheid. Dat we werken voor de toekomst terwijl
opeens alles kan gedaan zijn.
2) Russians van Sting 1985 hij bekritiseert in het nummer het ijzeren gordijn. Het ijzeren gordijn is de grens
tussen de Sovjet-Unie en het kapitalistische westen. Die tegen de atoombom was die later werd gebruikt in de
Koude Oorlog zo wil hij de mensen ook hoop geven en zegt dat de Russen ook van hun kinderen houden en dat
er geen vrees moet zijn.
3) Land of Confusion van Genesis 1986 in de videoclip wordt er vooral gebruikt gemaakt van de poppen van de
satirische reek spitting image die allerlei bekende personen moeten voorstellen. Maar het gaat vooral over de
commentaar op kernwapens dat een ongeluk zo gebeurt kan zijn.
Net als toekomstverhalen kunnen ook kunstwerken fungeren als een historische bron. Toon dat aan via drie
concrete voorbeelden.
Kunstwerken zijn een weergave van wat er leeft in een bepaalde tijd, wat mensen belangrijk vonden en hoe ze
de ander zagen. Kunstwerken geven weerspiegelen de emoties van in een bepaalde tijd. In tijden van oorlog
worden de angsten weergegeven in kunstwerken. Niet enkel beeldende kunsten fungeren als historische bron,
maar ook de literatuur. Kunststrekkingen gaan vaak samen met filosofische strekkingen zoals het realisme,
impressionisme, etc. en gaan vaak terug naar hoe de maatschappij vroeger dacht, hoe het individu dacht.
Sommige kunstwerken gaan mee met het vooruitdenken en het optimisme, terwijl andere kunststrekkingen
een rauwer beeld schetsen van de realiteit zoals bijvoorbeeld het interbellum of direct na de oorlogen.
1. Wie de schilderijen van Otto Dix (zoals Schützengraben uit 1921-1923 of Der Krieg ui 1929-1932)
bekijkt, krijgt hallucinant beeld van hoe de kunstenaar zelf heeft ervaren.
2. Kunstwerk in het BRITISH MUSEUM IN LONDEN met 14 meter aan medicijnen dat het
medicatiegebruik weergeeft van een gemiddelde brit. Dit toont het gevaar aan van overmatig
medicijnengebruik, wil mensen wakker schudden.
3. WE HAVE MET THE ENEMY AND HE IS US poster voor de eerste EARTH DAY in 1970 waarop de
verantwoordelijkhedi van de milieuvervuiling wordt gelegd bij het individu.
Net als toekomstverhalen kunnen ook spotprenten fungeren als een historische bron. Toon dat aan via drie
concrete voorbeelden
Kunst kan als een reflectie gezien worden op politieke, economische of maatschappelijke omstandigheden.Het
verleden is niet makkelijk te interpreteren, net als spotprenten. Je kunt dit enkel doen als je probeert te
achterhalen hoe ernaar gekeken wordt.De toekomst van de mens laat zich niet voorspellen, maar dat betekent
niet dat het zinloos is erover na te denken. Juist het vermogen van de mens om zichzelf tegen het licht te
houden, stelt hem in staat zogenaamde wetmatigheden en doemscenario’s te ontsnappen.
1) ‘La Révolution de 1953, van Albert Robida: De Franse tekenaar blikt naar de toekomst. Hoe zou de wereld
eruitzien 70 jaar later?
- Vrouwen komen tegen 1953 aan de macht
- Vrouwen nemen de leiding
- Mannen sluiten de rangen, maar toch beduusd
De vrouw wordt dus als bazig figuur afgeschilderd, projectie van angst die mannen hebben wanneer ze
geconfronteerd worden met de 1e feministische golf.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur geraldomusallari. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
78998 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans