Samenvatting Psychologie
Wie is de Homo Sapiens? – Carolyn Declerck
Psychologie is de studie van het gedrag en de factoren die het gedrag beïnvloeden. Kijken
naar hoe een organisme reageert op interne en externe prikkels. Omvat:
Externe prikkels: geluid, geuren, beelden zintuigelijk opgenomen en gekoppeld
aan reacties
o Omgevingsfactoren je gedraagt je anders bij familie, vrienden, collega’s,
etc.
Interne prikkels: door lichaam zelf gegenereerd (honger, afgunst, herinneringen)
o Terug te leiden tot omgevingsfactoren (geur friet, etc.)
o ‘psyche’ – reduceerbaar tot neurale activiteit niet observeerbaar
Het bepaalt ook wie we als mens zijn.
Heeft ook te maken met sociaal en intellegentie. Mens heeft grootste ecologische voetafdruk,
komt o.a. door intelligentie
Studie van gedrag kan niet losgekoppeld worden van:
Ecologie van dat soort (welke niche)
Evoluationaire geschiedenis van dat soort
Studie van de hersenen (neurowetenschappen)
Mensen passen de omgeving aan, zoals zij dat zelf nuttig vinden. Daarom kan gedrag niet
losgekoppeld worden van omgeving. Ook niet van hersenen, die sturen immers aan.
H1: Het gedrag van de Homo sapiens
Gedragswetenschappen zijn het gevolg van ultieme, filosofische vragen:
Wie zijn we en waar komen we vandaan?
Zijn we van nature uit goed of slecht?
Wat is de oorsprong van onze gedachten?
1.1 Geschiedenis
Link tussen economie en aard van mens is tot stand gekomen door Adam Smith,
grondlegger economische wetenschappen. Markt wordt gestuurd door de ‘onzichtbare hand’,
de hebzuchtige mens. Zonder het noodzakelijk zelf te willen, dienen mensen de
maatschappij en zorgen ze voor economische groei, door het nastreven van eigenbelang.
“It is not from the benevolence of the butcher, brewer or baker that we expect our dinner, but
from their regard to their own interest” (Smith, 1759)
Moral sentiments staan niet per se tegenover eigenbelang morele emoties helpen bij
keuze tussen dingen die we willen en mensen dichtbij, en leren met wie en wanneer het best
onderhandeld kan worden.
Theorie van hebzuchtige mens en onzichtbare hand gaf richting aan rationele keuzetheorie
handelingen zijn gevolg van rationele afweging van alternatieven, terend op de keuze die
maximaal nut oplevert (Homo economicus, J.S. Mill)
Verschillende ideeën:
Enerzijds: informatieverwerkingssystemen (werkgeheugen) onvoldoende in staat om
perfect rationele beslissingen te maken, wanneer we met onzekerheid kampen of
verschillende alternatieven moeten overwegen. Vaak bevooroordeeld of meespelen
van emoties bij maken van keuzes
, Anderzijds: drijfveren die gedrag sturen niet noodzakelijk egoïstisch. Rationele mens
tegengesproken door persoonlijke ervaringen en studies tonen aan dat (1) mensen
hun naasten meestal waarderen, en (2) dat ze in sterke mate altruïstisch zijn.
Goed of slecht? Rosseau (1771) zegt dat mens zachtaardig geboren wordt, macht en
onderdrukking maakt mens corrupt en slecht. Gesteund door Darwin. Natuurlijke selectie en
struggle for life van toepassing op groepen hoe meer goedaardige mensen in een groep,
hoe hoger de overlevingskansen. Wat wel en niet kan, leunt op ontwikkelde moraliteit
Oorsprong van gedachten? Twee stromingen:
Rationalisme
Empirisme
Toepassing van wetenschappelijke methode (H2) steunt op beide stromingen. Moderne
gedragsleer = ‘huwelijk tussen rationalisme en empirisme”.
Rationalisme: Empirisme:
Socrates Aristoteles
Denken en logica Kennis vergaren door ervaring en
observatie
Het leidt tot theorievorming Het leidt tot dataverzameling
Het gebruik van wiskundige modellen Zoveel mogelijk data verzamelen
voor verklaringen (economen) (Denk aan: Sherlock Holmes)
Zonder empirische gegevens geen rationele overtuiging; zonder overkoepelende theorie
betekenisloze data
Descartes “je pense donc je suis”. Rede en reflectie zijn belangrijker dan empirie
in het ontdekken van absolute waarden. Zintuigelijke waarnemingen onvoldoende om
wetenschappelijke kennis te bereiken. Hersenen staan in voor logisch redeneren
door te reageren op zintuigelijke impulsen. begin neurowetenschappen
John Locke mens wordt geboren zonder voorkennis of ideeën, maar als “tabula
rasa”. Kennis ontstaat door continue observaties en opbouwen van ervaringen.
Empirie schept indrukken en creëert ideeën.
David Hume als kind opgroeien in een bubbel, zonder zintuigelijke waarnemingen
als volwassene weet je dan niets.
Immanuel Kant synthese van rationalisme en empirisme: kennis begint met
zintuigelijke waarnemingen, maar vloeit daar niet uit voort. Ervaringen én voorkennis
(a priori) maken realiteit.
o Geld storten en opnemen “Er is geen kluis” (empirische ervaring), maar wel
wereldwijde transacties mogelijk via codes, computers, satellieten (a priori
aanvaardbaar)
Psychologie ontstond uit interesse voor het menselijke bewustzijn. Ontstond ± 100 jaar
geleden door filosofische kijk op bewustzijn en fysiologische methodologie . “Eerst
psychologie” was: Wat is bewustzijn? Hebben honden dat ook? Etc.
Belangrijk:
Wilhelm Wundt structuralisme
o Analyseren van bewustzijn
o Systematische en objectieve observaties van bewuste ervaringen
o Bestudeert de onderdelen van bewustzijn via introspectie. Indelen in
componenten (Bijv. zintuigen en hoe de prikkels waarnemen)
William James functionalisme
o Begrijpen van functies en doelen van bewustzijn
