VERBINTENISSENRECHT
Les 1: 15/02/22 – INLEIDENDE LES + C2-D1-H1.................................................................................5
1. Lesmateriaal................................................................................................................................... 5
2. Examen.......................................................................................................................................... 5
4. Belang van het vak......................................................................................................................... 5
HOOFDSTUK 1. VERBINTENIS: BEGRIP EN INDELING.................................................................6
Begrip verbintenis; schuld en schuldvordering................................................................................6
Diverse mogelijke indelingen van verbintenissen...........................................................................8
Bronnen van verbintenissen (Verbintenissen kunnen ook worden ingedeeld o.b.v. de bronnen
waaruit ze zijn ontstaan)................................................................................................................. 9
LES 2: 17/02/22 – H2 C2..................................................................................................................... 13
HOOFDSTUK 2: SITUERING VAN VERBINTENISSENRECHT......................................................13
Verbintenissenrecht vs goederenrecht EN persoonlijke R vs zakelijke R.....................................13
LES 3: 21/02/22 - SYSTEEM CONTRACTENRECHT.........................................................................15
Inleiding contractenrecht.................................................................................................................. 15
Contractenrecht:........................................................................................................................... 15
Leven van een contract:................................................................................................................ 16
LES 4: 24/02/22 – Bronnen verbintenissenrecht & contractvrijheid...............................................18
Bronnen van verbintenissenRECHT................................................................................................. 18
Intermezzo: werking in de tijd........................................................................................................... 19
Contractvrijheid................................................................................................................................ 19
1. Basisbeginsel, grondrecht en vrijheid.......................................................................................20
2. Twee facetten van contractvrijheid (materieel en formeel)........................................................22
Les 5: 1/03 – Precontractuele fase.................................................................................................... 24
Gedragsplichten die wegen op onderhandelaars.............................................................................24
Contracten/ afspraken die gesloten worden in de precontractuele fase:..........................................28
Les 6: 3/03 - Totstandkomingsfase................................................................................................... 31
Consensualisme............................................................................................................................... 31
Wilsovereenstemming...................................................................................................................... 33
Wilsautonomie.................................................................................................................................. 35
Algemene voorwaarden/ standaarbeding......................................................................................... 36
Les 7: 8/03 - Geldigheid van het contract.........................................................................................42
Toestemming (1e geldigheidsvereiste)............................................................................................. 43
Kortstondig- en permanent bewustzijnsverlies..............................................................................43
, Wilsgebreken................................................................................................................................ 43
Bekwaamheid (2e geldigheidsvereiste)............................................................................................ 47
Voorwerp (3e geldigheidsvereiste)................................................................................................... 48
Oorzaak (cur) (4e geldigheidsvereiste)............................................................................................. 51
A. Dualistische en monoistische oorzaak......................................................................................51
B. Voorwaarden oorzaak:............................................................................................................. 51
C. Abstracte verbintenis................................................................................................................ 53
L8 – 10/03 – Geldigheid van het contract.........................................................................................54
Abstracte verbintenis........................................................................................................................ 54
Strijdigheid met de openbare orde of een rechtsregel van louter dwingend recht............................55
Les 9 15/03 – ongeoorloofde situaties - fraus omnia corrumpit en verbod van wetsontduiking –
nietigverklaring................................................................................................................................... 56
FF afwerking geldigheid + herhaling voorwerp en oorzaak:.............................................................56
3 typesituaties waarin een overeenkomst of een gedeelte ervan ongeoorloofd is:...........................57
1) Schending van dwingende (informatieve) verplichtingen en vormvereisten.............................57
2) Ongeoorloofde inhoud van een beding.....................................................................................57
3) Bij het sluiten van de overeenkomst staat vast dat de uitvoering van de overeenkomst ertoe zal
leiden dat een ongeoorloofde toestand ontstaat of in stand w gehouden.....................................58
Fraus omnia corrumpit...................................................................................................................... 59
Verbod van wetsontduiking.............................................................................................................. 61
Nietigverklaring (deel 4 in boek – p. 521)......................................................................................... 62
Hoe vernietig je een contract?...................................................................................................... 62
Reikwijdte nietigverklaring............................................................................................................ 64
Gevolg van nietigverklaring........................................................................................................... 65
L10 – 15/03 – Casusles HvC 2013...................................................................................................... 67
CASUS:............................................................................................................................................ 67
L11 – 17/03 – afwerken nietigheid en verval.....................................................................................69
Zakelijke werking vd nieitgverklaring................................................................................................ 69
Verval (= caducité) (Zie schema !!)................................................................................................... 70
Vertegenwoordiging......................................................................................................................... 72
Inleiding derdenwerking.................................................................................................................... 75
L12 + L13 - 22/03 en 24/03 – Derdewerking......................................................................................80
Principe:........................................................................................................................................... 80
Rechtsgronden:................................................................................................................................ 80
Relativiteit en tegenwerpelijkheid:.................................................................................................... 80
Partij vs derde (belangrijk te weten wie partij is, en wie derde is).................................................81
Relativiteit vs tegenwerpelijkheid.................................................................................................. 81
Uitzonderingen op relativiteit en tegenwerpelijkheid.........................................................................83
Uitzonderingen op relativiteit......................................................................................................... 84
, Uitzonderingen op tegenwerpelijkheid..........................................................................................92
L15 – 29/03 – Casus 2......................................................................................................................... 95
L16 – 29/03 – 3 theorieën die met derdewerking in verband gebracht kunnen worden:..............98
3 theorieën die met derdewerking in verband gebracht kunnen worden:.........................................98
L17 – 31/03 – Werking tussen contractspartijen............................................................................103
Rechtsgevolgen van een contract ten opzichte van een partij:.......................................................103
Interpretatie van de inhoud van een contract.................................................................................103
1. Interpretatie............................................................................................................................. 103
2. Kwalificatie.............................................................................................................................. 106
3. Aanvulling:.............................................................................................................................. 107
4. Matigende werking/ beperkende werking vd goede trouw......................................................109
Persoonsgebonden verbintenissen (Intuiti personae)....................................................................110
Opeisbaarheid van een contract..................................................................................................... 111
1. Termijn (= zekere toekomstige gebeurtenis)...........................................................................111
2. Voorwaarde (= onzekere toekomstige gebeurtenis)...............................................................111
3. Gevolgen van voorwaarden en termijnen...............................................................................112
Duur van contracten....................................................................................................................... 113
L18 – 19/04 – Deel 3: Wanprestatie en gewijzigde omstandigheden............................................117
DEEL 3: Wanprestaties en gewijzigde omstandigheden................................................................119
Wanprestatie/ contractsbreuk/ toerekenbare niet-nakoming/ tekortkoming................................119
Overmacht en Imprevisie............................................................................................................ 124
L19, L20 en L21– 21/04, 26/04 en 28/04 – Deel 4: sancties en beëindigen van contracten – H3:
Sancties wegens wanprestatie........................................................................................................ 130
Gevolgen van wanprestatie............................................................................................................ 130
Overzicht – stappenplan bij wanprestatie...................................................................................130
4 gevalletjes ter illustratie;........................................................................................................... 131
In gebreke stelling/ aanmaning (Art. 5.231 + verder ).....................................................................132
Sancties wegens wanprestatie....................................................................................................... 134
1. De uitvoering in natura (Art. 1143-44 oud BW – 5.84 BW).....................................................134
2. Schadeherstel (Art. 1146 oud BW).........................................................................................136
3. Ontbinding (Art. 1184 oud BW – 5.90-5.96)............................................................................142
3. Opschortingsrechten............................................................................................................... 143
4. Zijdelingse vordering............................................................................................................... 144
5. Prijsverminderingssanctie....................................................................................................... 144
L22 – 03/05 – opzegging, ontbindende voorwaarde en uitdovende termijnen............................145
Beëindigingsmogelijkheden:........................................................................................................... 145
1. Opzegging.............................................................................................................................. 145
2. Ontbindende voorwaarden...................................................................................................... 146
3. Ontbindende termijn................................................................................................................ 146
L23 – 05/05 – Pluraliteit van SA....................................................................................................... 148
1. Pluraliteit van SA’s...................................................................................................................... 148
, Begrip en principe....................................................................................................................... 148
Uitzonderingscategorieën:.......................................................................................................... 149
L24 – 10/05: Ufora cursus: Verjaring, stuiting van termijn en cessie/ overdracht......................154
Verjaring (p91-107)........................................................................................................................ 154
Stuiting van termijn......................................................................................................................... 156
Cessie of overdracht...................................................................................................................... 159
1. Cessie van schuldvordering.................................................................................................... 159
2. Bijkomende of nieuwe SA: delegatie en cessie van schuld....................................................159
3. Cessie van contract................................................................................................................ 159
L25 – 12/05: Andere bronnen van verbintenissen.........................................................................163
1. Onrechtmatige daad................................................................................................................... 163
Foutaansprakelijkheid:................................................................................................................ 163
Buitencontractuele aansprakelijkheid zonder fout.......................................................................164
Samenloopverbod....................................................................................................................... 164
Specifieke aansprakelijkheidsregimes........................................................................................164
2. Rechtmatig vertrouwen............................................................................................................... 164
Schijnmandaat................................................................................................................................ 164
3. Eenzijdige wilsuiting................................................................................................................... 164
4. Quasi contracten........................................................................................................................ 165
Onverschuldigde betaling........................................................................................................... 165
Onrechtvaardige verrijking. Verrijking zonder oorzaak, ..............................................................165
Zaakwaarneming........................................................................................................................ 165
L26 – 17/05 – Uitdoving van de verbintenis....................................................................................166
1. uitdoving van verbintenis door betaling, al dan niet met subrogatie...........................................166
A) Betaling.................................................................................................................................. 166
B) Betaling door een derde met subrogatie................................................................................170
2. uitdoving van verbintenis door schuldvergelijking.......................................................................172
A) Begrip, Functies en soorten.................................................................................................. 172
B) Wettelijke compensatie (5.255)..............................................................................................172
C) Convenctionele compensatie (5.263).....................................................................................173
D) Gerechterlijke compensatie (5.264).......................................................................................173
3. Uitdoving van verbintenis door schuldvernieuwing.....................................................................173
4. Uitdoving van verbintenis door schuldvermenging (5.268).........................................................173
5. Uitdoving van verbintenis door schuldkwijtschelding en door afstand van recht........................174
6. uitdoving van verbintenis door bevrijdende verjaring..................................................................174
L27 – Bewijs...................................................................................................................................... 175
Uitleiding: slides oud en nieuw recht.............................................................................................. 178
,Les 1: 15/02/22 – INLEIDENDE LES + C2-D1-H1
1. Lesmateriaal
HB
Ufora cursus
Notities belangrijkste!
Studeren met codices omdat wetgeving kan veranderen (sws 4 punten op examen)
2. Examen
Op examen elke keer juridische grondslag geven adhv wetboek
Schriftelijk
Gesloten boek
2 uur
Veel cases: toepassen adhv theorie
Ongeveer 6 blz met beperkte invulplaats
Inzicht w getoetst (maar ook bv toepassingsvoorwaarden kennen en kunnen aftoetsen
– bv aftoetsingsvoorwaarden van dwaling)
Woorden Ned-Frans kennen (Woorden zullen in een vraag verwerkt worden zodat je de
vraag enkel kan beantwoorden als je het woord kent)
Latijnse adagia kennen
4. Belang van het vak
Verbintenissenrecht is basis voor vele cases (met alleen VBR kan je niet veel
cases oplossen, maar basis is enorm belangrijk)
In vele rechtsvakken zal je dus op VBR terugvallen
,HOOFDSTUK 1. VERBINTENIS: BEGRIP EN INDELING
Begrip verbintenis; schuld en schuldvordering
Technische/ eigenlijke betekenis
= Rechtsband (vinculum iuris) tussen twee of meerdere personen (SE (crediteur) en SA
(debiteur)) waarbij de SE tegenover de SA op een in rechte afdwingbare wijze aanspraak
kan maken op een prestetie die in geld waarneembaar is.
2. Oneigenlijke/ populaire zin van het woord
= wordt vereenzelvigd met de ‘schuld’ of de prestatie die men moet leveren.
Vb. verhuurder moet woning ter beschikking stellen zodat de huurder er genot van kan
hebben, betalen van huurprijs
LET OP: Verbintenis ≠ contracten
Contract(uele verbintenissen)en zijn een vorm van verbintenissen
Een contract is een wilsovereenstemming tussen de wil van de ene partij en de wil van
de andere partij
Een contract geeft aanleiding tot verschillende verbintenissen/
rechtsbanden. (Vb. verhuurder moet woning ter beschikking stellen zodat
de huurder er genot van kan hebben, betalen van huurprijs)
Vb. een arbeidsovereenkomst, koop-verkoop overeenkomst,
huurcontracten voor onroerende goederen zoals een kot, roerende
goederen huren zoals auto’s, contract tussen voetbalspeler en
ploeg, telecomcontracten, verzekeringscontracten,
huwelijkscontracten, concessiecontracten, auteurscontracten,
dading (=beïndigen van een geschil door wederzijdse
overeenkomsten), ...
Buitencontractuele verbintenissen (is ook een bron van
verbintenissen)
Vb. Verbintenis tot betaling van schadevergoeding
,Van een verbintenis is geen sprake als slechts een obliegenheit of last voorligt
= Een verplichting die op je weegt maar zonder dat de verplichting kan worden afgedwongen
van u.
1. Voorbeeld is de schadebeperkingsplicht waarbij de SL alle redelijke maatregelen moet treffen om
zijn schade te beperken. (Art. 1134 alinea 3 Oud BW)
Is geen verbintenis, want een verbintenis is een rechtsband waarbij een SE een
prestatie ka afdwingen van een SA.
Bij een obliegenheit kan je dat niet afdwingen. De last kan niet afgedwongen worden.
Je kan niet gedwongen worden om naar de dokter te gaan. Maar als je dat niet doet,
zou het kunnen dat je de schadevergoeding niet meer zult krijgen.
Iemand heeft je op straat verwond met een mes. Degene die een fout heeft begaan heeft een verbintenis
tot vergoeden van schade t.o.v. jou.
Je laat het verergeren, je gaat niet naar de dokter en je arm moet worden afgezet. De ander kan niet
zomaar voor al die schade worden aangesproken.
Want: Jij als slachtoffer hebt de obliegenheit om de schade te beperken. Je moet alle redelijke maatregelen
nemen om je schade te beperken.
Welk criterium?
Vergelijking maken met de redelijke persoon.
(Heeft de benadeelde de maatregelen genomen die een redelijk persoon in dezelfde
omstandigheden zou hebben genomen?)
2. Ander voorbeeld: korte termijn waarin een vordering wegens verborgen gebreken bij een koop
moet worden ingesteld. (Art. 1648 oud BW)
Koper krijgt een bepaalde verplichting:
Wanneer een koper een goed heeft gekocht dat aangetast blijkt door een verborgen
gebrek moet hij de vordering binnen een korte termijn instellen. Doet hij dit niet, dan
vervalt het recht van de koper om de verkoper aan te spreken voor de verborgen
gebreken.
Civiele versus natuurlijke verbintenis
Mate v afdwingbaarheid
Louter sociale of familiale afspraken Natuurlijke verbintenissen Civiele verbintenissen
= Civiele verbintenis - afdwingbaarheid
= de afdwBH ontbreekt vaak, waardoor Tussencategorie: Een = volwaardige afdwingbaarheid
er geen juridische verbintenis is. Verbintenis die niet
Ook Gentlemen’s agreements in afwingbaar is, maar die
ondernemingsverkeer zijn vaak moreel zodanig sterk is dat
niet afdwingbaar wanneer je ze toch nakomt
de terugvordering ervan niet
meer mogelijk is.
Voorbeeld – Verjaring
Wanneer de verjaringstermijn
verlopen is en een verbintenis niet
meer afdwingbaar is blijft er nog een
natuurlijke verbintenis.
De SE kan een verjaarde schuld niet
in rechte afdwingen als de SA de
verjaring opwerpt, maar wnr de SA de
Ander voorbeeld:
Een koppel brengt een kind ter wereld. De echtgenoot is de vader van
het kind. Er komt een echtscheiding. De moeder trouwt met een
andere man. Die man betaalt onderhoudsgeld. Er komt weer een
echtscheiding. Na die echtscheiding komt uit de nakoming van de
natuurlijke verbintenis van het onderhoudsgeld een civiele verbintenis
dat die tweede man na de echtscheiding toch nog enige tijd zal
moeten betalen.
, schuld vrijwillig betaalt, kan de betaling niet
meer ongedaan gemaakt worden
Diverse mogelijke indelingen van verbintenissen
1. Indeling obv intensiteit
Mate v intensiteit
Garantieverbintenis Resultaatverbintenis Inspanningsverbintenis / middelenverbintenis
= Klassieke vorm van = bewijslast: = bewijslast:
garantie SE moet bewijzen SE moet bewijzen dat de SA niet de redelijke
dat resultaat inspanningen heeft geleverd.
niet bekomen is.
Voorbeeld: advocaat moet Voorbeeld: Verbintenis tot uitvoering van
hoger beroep aantekenen sterilisatie. Is geen resultaatsverbintenis
binnen1 maand na want dit hangt af vh toeval.
betekening van het vonnis.
Hij heeft dit zelf in handen.
2. Indeling obv voorwerp
Waartoe is de SA gehouden? Wat kan de SE afdwingen van de SA?
Dare = geven (Vb. overdragen v eigendom) (Art. 1136-1141 oud BW)
Facere = doen (Vb. huis bouwen)
Non-Facere = niet doen (Vb. Non-concurrentieverbintenis) (Art. 1142-1145 oud BW)
3. Indeling obv de vraag of aan de verbintenis al dan niet een modaliteit is verbonden
Zuivere/ eenvoudige verbintenis = een verbintenis zonder modaliteiten
Verbintenissen onder (uitdovende of ontbindende of opschortende) voorwaarde of
termijn = een verbintenis met modaliteiten
Voorbeeld verbintenis onder opschortende voorwaarde.
Je wenst een huis aan te kopen, maar weet niet zeker of je een krediet zal krijgen bij de bank.
Je kan dus niet zomaar een koopovereenkomst sluiten. Het contract tot koop van de woning zal gesloten
worden onder de voorwaarde van het bekomen van een lening binnen een bepaalde termijn na het sluiten
van het contract. Als die voorwaarde zich niet realiseert, dan vervalt de overeenkomst. Bekom je wel een
krediet, dan zullen alle verbintenissen opeisbaar worden.
4. Indeling obv de vraag hoe de diverse verhoudingen in geval pluraliteit van SE/SA w
geregeld.
Deelbare verbintenis = Het principe van de deelbaarheid van de verbintenissen
betekent dat van zodra er meerdere schuldeisers en/of schuldenaars zijn, de
verbintenis deelbaar wordt
Ondeelbare verbintenis = De ondeelbaarheid van de verbintenis is een afwijking op
het princpe van deelbaarheid van verbintenissen bij pluraliteit van debiteuren. ...
Krachtens artikel 1217 BW is de verbintenis ondeelbaar wanneer haar voorwerp
onmogelijk gedeeltelijk kan gepresteerd worden.
