Ergotherapie bij personen met
ontwikkelingsproblemen mevr. Vanassche
Hoofdstuk 1: Leerstoornissen
- motorische activiteit => cognitief inzicht
- materiële handeling => verbale handeling => mentale handeling
- bewegen in reële wereld => mentaal voorstellen
- bewegen => structureren => planmatig denken
- Mens sana in corpore sano (Juvenalis)
1. Leerstoornissen
1.1 verwarring termen
Leerproblemen:
• Tijdelijke leerachterstand
• Meestal op basis van een tekort aan inzicht
• Te remediëren, kan bijgewerkt worden
• Direct of indirect
Leerproblemen = Secundaire leerproblemen
Ten gevolge van ziekte, methode, andere docent, didactiek waarmee het kind geen weg
kan
Leerstoornis:
• Achterstands criterium: er moet een achterstand zijn tov leeftijdsgenoten, moet door
testen worden bewezen
• Resistentie criterium: er is al bijles geweest, therapie gehad, er is al extra op ingezet
maar het leerprobleem blijft hardnekkig aanwezig
• Exclusie criterium: je moet kunnen uitsluiten dat het niet ten gevolge is van een
andere beperking
Leerstoornissen = Primaire problemen, aangeboren, genetisch
1.2 mogelijke oorzaken
• De precieze oorzaken zijn nog niet gekend
• Mogelijke oorzaken:
- Genetisch of chromosomale afwijking (aangeboren)
- Rijpingsachterstand in de specifieke hersensystemen
- Vertraagde of onvolledige ontplooiing van bepaalde vaardigheden
- Pre-peri of postnatale traumatische beschadigingen
Pagina 1 van 45
,1.3 Soorten leerstoornissen
• Non-verbale leerstoornis = NLD???
• Stoornis in het lezen = dyslexie
• Stoornis in het spellen = dysorthografie
• Stoornis in het rekenen = dyscalculie
Wat is rekenen?
“een proces waarin een realiteit (of een abstractie daarvan) wordt
geordend of herordend met behulp van: op inzicht berustende
denkhandelingen, welke ordening in principe is te kwantificeren en die
toelaat om er logische operaties op uit te voeren dan wel uit af te leiden”
De normale ontwikkeling van het rekenen.
Van handelen, kijken, verwoorden naar verinnerlijken, C-S-A model —> concreet,
schematisch, abstract
Concreet = materieel handelen
Materiële handeling:
• handelen met echt materiaal: bijdoen, wegdoen, erbij, eraf, 2 keer nemen
Uitvoeren en verwoorden van de handeling
• Bv. 8-3 = 8 blokken klaar leggen en 3 weg doen.
Schematisch = perceptueel handelen
Manipuleerbaar
• kaartjes die getalbeelden representeren zoals MAB materiaal
Daarna schematisch
• tekeningen, pijlen, getallijnen,…
Abstract = verbaal of mentaal handelen, zonder materiaal, schema, uit het hoofd
Verbaal handelen :
• dmv interne taal en mentale schema’s
Mentaal handelen :
• verinnerlijkt dmv het denken
Spelenderwijs handelen met materiaal
Pagina 2 van 45
, Schematische voorstelling
Mentale voorstelling
Automatisatie
Automatisatie =
Routinematig uitvoeren (van rekenhandelingen)
- het belast minder het werkgeheugen
Des te meer je automatiseert, des te meer ruimte je hebt om te denken!
Geen voorwaarde om te kunnen rekenen maar wel belangrijk om tempo te kunnen
opdrijven.
1.3.1 Voorbereidende rekenvaardigheden
1.3.2 Volgens Piaget.
• conservatie: het inzicht dat een hoeveelheid constant blijft, ongeacht een uiterlijke
herschikking van de afzonderlijke elementen of ongeacht een aangebrachte
vormwijziging.
- vb: Een halve liter limonade in een smal glas blijft een halve liter limonade
in een groot glas.
Pagina 3 van 45
, • correspondentie: is de vaardigheid om hoeveelheden te vergelijken qua aantal, op
basis van de één op één relatie.
- vb: Het kind begrijpt dat er evenveel cirkels als blokjes zijn.
• classificatie: inzicht in het maken van verzamelingen door elementen te groeperen
op basis van één of meerdere gelijke eigenschappen
- vb: blokken verzamelen om een auto te maken (figuratief)
- vb: blokken sorteren naar kleur OF vorm (non-figuratief)
- vb: blokken sorteren naar kleur EN vorm (inclusie van klassen)
• seriatie: ordenen, rangschikken van elementen tot een reeks op basis van één of
meer kenmerken die variëren
- vb: rangschikken op grootte
=> Dit zijn de vier specifieke voorbereidende rekenvaardigheden die leiden tot
getalbegrip
1.3.3 Postpiagetaanse inzichten
• maatbegrip: inzicht dat verschillende hoeveelheden, lengtes, gewichten met elkaar
kunnen vergeleken worden door middel van een soort bemiddelaar: de maat.
- vb: Hoeveel 4 is weten we pas als we een maat invoeren
- vb 4 paar schoenen, 4 uur, 4 cm,…
• tellen: Procedurele kennis van het tellen, de telrij.
Evolutie van het tellen :
- Akoestisch tellen: iets wat auditief is binnengekomen, een soort ‘versje’ dat
het kind opzegt zonder echt een betekenis te hebben van de getallen
- Asynchroon tellen (vanaf 4j): motorisch goed aanduiden, maar te traag
opzeggen of omgekeerd, te snel opzeggen en motorisch te traag
aanduiden.
- Synchroon tellen (vanaf5j): mooi aanwijzen en tellen samen
- Resultatief tellen: tellen en de hoeveelheid ervan weten
- Verkort tellen (>8j): per 2 leren tellen ( 2,4,6,8,10,…)
• rekentaal en rekenbegrippen
- Verwijzen naar hoeveelheid: veel, weinig, vol, leeg,…
- Eigenschappen: dun, dik, klein, groot
- Tijd en ruimte: voor, na, onder, boven,…
- Hoeveelheden vergelijken: evenveel, minder, meer,…
- Werkwoorden die verwijzen naar handelingen: bijdoen, wegdoen,…
Pagina 4 van 45
