Propedeutica
Examen is MC.
Algemeen (Polis)
Inleiding
We gaan methoden en onderzoekstechnieken aanleren die wij als DA gaan gebruiken wanneer
we geconfronteerd worden met een ziek dier. Het zijn methoden die we gebruiken bij het
afnemen van de anamnese en het opnemen van het signalement (beschrijving van het dier).
De bedoeling is om de klacht, waarmee de eigenaar komt aandragen, op een zo efficiënt
mogelijke manier te benaderen.
Terwijl je met eigenaar aan
het praten bent, observeer je
de patiënt al vanop afstand.
Formulering doe je meestal
luidop zodat de eigenaar
mee kan denken en
eventueel aanvullen nog.
Als het probleem (manken
vb.) heel duidelijk is kan je
een gericht klinisch
onderzoek doen (onderzoek
van bewegingsstelsel). Als
de klachten vaag zijn, dan
doe je eerst een algemeen
klinisch onderzoek.
Een gericht onderzoek na anamnese en algemene indruk kan, maar is beperkt. Dit doen we in
geval er een kat bv binnenkomt met een dichtgeknepen oog of een hond met schuddend hoofd
die weigert aan zijn oor te laten komen.
Wanneer we een beeld van algemeen ziek zijn voorgeschoteld krijgen, dan doen we een
algemeen lichamelijk onderzoek.
Als we dus op deze manier te werk gaan, gaan we een hoog diagnostisch rendement bekomen.
Als je de 2 gele
kaders gevolgd hebt,
dan stelt dit je in staat
om een probleemlijst
op te stellen → alle
afwijkingen die je
gevonden hebt hieruit.
Hierna ga je een
differentiaaldiagnose
kunnen opstellen.
Hierna kunnen we
nog bijkomend
onderzoek doen.
Uiteindelijk komen we tot een diagnose, prognose en een therapie.
1
,Signalement
Dit is de start van ieder onderzoek. Dit is de beschrijving van het dier. Het begint met een
identificatienummer/registratienummer. Verder noteren we diersoort, ras, geslacht, leeftijd en
gewicht. Verder kunnen we dit nog aanvullen met aftekeningen en bijzondere kenmerken.
Chip bij paarden zit links in de hals en wordt via een holle spuit onder de huid ingebracht.
Idem bij hond en kat, maar mag niet te caudaal (voor sensor van kattenluikjes bv).
Alle paarden op Belgisch grondgebied zijn gechipt, met uitzondering van dekhengsten die in
dekseizoen voor bepaalde periode overkomen.
Runderen hebben altijd 2 oormerken. De sanitelkaart is een runderpaspoort.
Katten vanaf 12 weken die van eigenaar veranderen, moeten gesteriliseerd worden.
Diersoort is belangrijk om te weten, omdat aandoeningen diersoortgebonden zijn en ook de
gevoeligheid kan diersoortgebonden zijn. Paracetamol kan je eventueel gebruiken bij de hond,
maar NIET bij een kat (de metabolieten die ontwikkelt worden zijn toxisch en de katten
bezwijken dan meestal aan leverfalen)!
Ook binnen de diersoort moeten bij bepaalde rassen al belletjes rinkelen!
- Hyperlipemie bij pony’s
- Spierdystrofie bij dikbildieren
- Metabole aandoeningen bij hoogproductief melkvee
- Ademhalingsproblemen bij brachycephale honden
- Stollingsstoornissen bij de Dobermann pinscher
Deze zaken kunnen reeds bijdragen aan de verdere klinische aanpak van een patiënt → vb. bij
brachycephale honden moet je rekening houden met de ademhalingsproblemen als je ze onder
narcose brengt. Ook de tracheotube mag je pas na recovery verwijderen als de hond alweer
goed wakker is en zelfstandig kan ademhalen. Brachycephale honden worden gekenmerkt
door:
- Stenotische neusopeningen
- Verlengd zacht gehemelte
- Larynxcollaps + geëverteerde laryngeale sacculi
- Gevoelig voor larynxspasmen
- Hypoplastische trachea (nauwe luchtpijp) → hier moet je aan denken bij het kiezen
van de juiste maat van de tracheotube!
Ook de leeftijd is belangrijk → we zien vaak hypoglycemie bij pasgeborenen. We zien ook
nieraandoeningen bij geriatrische katten en metabole ziekten bij melkkoeien.
2
,Ook het geslacht is van belang → mannelijke dieren hebben vaak liesbreuk, urethraobstructie.
Bij vrouwelijke dieren zien we dan pyometra/endometritis. We kunnen ook hypocalcemie en
metabole aandoeningen zien bij melkkoeien.
Ook het gewicht wordt opgenomen/genoteerd.
Algemene indruk
Gebeurt meestal gelijktijdig met de anamnese. Dit is een visuele en auditieve beoordeling van
de patiënt vanop afstand, je komt er niet aan (want hierdoor kan je wijzigingen aanbrengen in
de afwijkingen die er zijn e dat is niet de bedoeling in eerste instantie). De info die je hieruit
haalt moet je combineren met de info uit het vraaggesprek (anamnese) en signalement.
De algemene indruk omvat een aantal snel te registreren uitingen van “algemeen ziek zijn”.
We doen dit aan het begin van een consult terwijl je aan het praten bent met de eigenaar. Als
de dieren vrij loslopen kan je een duidelijk beeld krijgen (dus hond liefst los of los aan de
leiband, bij katten is dit geen goed idee, want willen meestal niet uit bak komen en als ze eruit
zijn weigeren ze dan meestal te stappen als ze eenmaal op de onderzoekstafel zitten → dit is
dus nutteloos voor jou, laat ze dus zitten in mand).
Waar letten we nu op bij de algemene indruk?:
- Bewustzijn/mentale status
o Gezonde dieren zijn alert en hebben belangstelling voor de omgeving.
o Er kan ook bewustzijnsvermindering zijn en hier hebben we gradaties in
▪ Sopor (slaperigheid)
▪ Stupor (enkel met stere prikkels te wekken)
▪ Coma (niet wakker te maken, bewusteloos)
o Ze kunnen ook geëxciteerd zijn: dit kan angst of paniek zijn
- Gedrag
o Meeste dieren zijn rustig en werken mee. Af en toe zijn ze wat gespannen (wat
normaal is) en af en toe uitgesproken angst en onrust.
o Ze kunnen zich verweren door te bijten, blaffen en krabben, steigeren.
o We zien ook pathologisch gedrag → zichzelf overmatig krabben,
dwangbewegingen (dringen, cirkels lopen), convulsies, agressie
o Ze kunnen pijn vertonen → dit is pathologisch en heeft een oorzaak. Het kan
diersoortspecifiek zijn:
▪ Tekenen van pijn bij het rund
• Kop → pijnlijk gezicht (halfgesloten ogen,
gespannen gezichtsspieren, starende blik, neusgaten
open en onderlip toegeknepen), verminderd
orenspel (hangende oren), kreunen, knarsetanden
• Romp → verhoogde ademhalingsfrequentie,
gekromde rug
• Ledematen → stampen naar buik (koliek), ontlasten van
ledemaat, stijf, te weinig bewegen
3
, • Gedrag → geen interesse in omgeving,
minder eetlust, rusteloosheid, agressie,
vluchtgedrag, traagheid, likken aan pijnlijke
plaatsen
▪ Tekenen van pijn bij het paard
• Kop → pijnlijk gezicht (idem rund)
▪ Tekenen van pijn bij de kat
• Gedrag en houding → indien de pijn net ontstaan is, zie je
agressie/ontwijkingsgedrag, een angstige blik/mydriase,
vocalisatie. Wanneer de pijn al efjes
bezig is veranderen deze tekenen naar
depressief/immobiel/stil/verstoppen,
gespannen, hyperventilatie,
toegeknepen ogen en oren plat,
verminderde eetlust, ontlasten van
lidmaat.
• Kop → pijnlijk gezicht (oren platten af en ook de
snoet/lip wordt afgeplat).
▪ Tekenen van pijn bij de hond
• Gedrag en houding → indien de pijn net ontstaan
is, zie je ontwijkingsgedrag, agressie of extreem
aandacht vragen, vocalisatie, gefronste
wenkbrauwen, beven. Wanneer de pijn al efjes bezig is,
veranderen deze tekenen naar inactiviteit/apathie en depressie,
neuropatische pijn (zelf-mutatie), houdingsveranderingen (bij
bv pijn aan ledematen), anorexie (door verminderde eetlust).
Dieren met pijn kunnen dit uiten in een staande houding door:
kop en hals laag te houden (bij nekpijn of meningitis), door 1
van de ledematen te ontlasten, onvoldoende of te sterk gestrekte
extremiteiten, afwijkende houding van wervelkolom (gekromde
rug, laag houden), borstkas/abdomen (ademhaling oppervlakkig
bij thoraxpijn). Dieren met pijn kunnen dit uiten in een liggende
houding door: als de hond zich nog sternaal kan houden zal het
oké zijn, lukt dit niet dan is er iets aan de hand. Een zittende
houding wijst op een probleem thv de thoraco-lumbale
wervelkolom.
- Houding
o Dit kan een afwijkende liggende houding zijn
▪ Opisthotonus → nek helemaal naar achter geplooid tot tegen de rug
▪ Rund die in sternale decubitus ligt en met kop plat op de grond ligt is
afwijkend
▪ Rund die ligt met gespreide ledematen (kan door hypocalcemie)
▪ Hondenzit is abnormaal voor paard en rund
o Je kan deze dieren rechtjagen voor onderzoek (al dan niet met hulpmiddelen)
- Gang
o Als de houding afwijkend is, geldt dit meestal ook voor de gang. Het kan ook
zijn dat ze een normale houding vertonen, maar wanneer ze dan beginnen
4
