Juridische bronnen
1. Wat is recht?
Domitius Ulpianus: “ubi societas, ibi ius”
= waar je een gemeenschap hebt, heb je recht
! Je kan alles koppelen aan recht
Samenleving
- 2 of meer personen
- eigen regels
- elke samenleving is anders
Bv: AP, gezin, vrienden, klas, liefje
Staat
- grondgebied
- politieke organisatie
- bevolking
internationale erkenning
je moet door de meerderheid erkend worden
Bv: Israël, Wit-Rusland… worden niet door iedereen erkend
Rechtstaat
- grondgebied
- politieke organisatie
- bevolking
- mensenrechten
Bv: vrije meningsuiting
beperking: je mag de holocaust niet ontkennen, je mag niemand aanzetten tot
Geweld
Bv: privacy
GDPR
- scheiding der staatsmachten
wetgevende, uitvoerende & rechterlijke macht
andere machten: media, reclame, vakbond, Kerk
beperkter dan vroeger
Heersende economische opvattingen
- communistisch gedachtegoed
1) groep
2) individu
“u hebt recht op… op voorwaarden”
Bv: China
vrijemeningsuiting is “weg’ als het niet in het belang van de staat, de groep is
betogen = tegen de staat zijn
- kapitalistisch gedachtegoed
, 1) individu
2) groep
“u hebt recht op…”
Bv: België: grondwet meer gefocust op individu, pas later groepswetten aan toe
gevoegd
mensenrechten worden beter beschermd
Verschillende soorten rechtsregels
Berechtingsregels
= procedureregels
hoe moet ik iets doen, welke termijnen moet ik volgen
Bv: je moet 14x iets indienen, je doet het maar 13x -> zaak gaat niet door
Wijzigingsregels
= regels die de bestaande regelgeving gaan wijzigen
Bv: het bewijsrecht is pas gewijzigd
Erkenningsregels
= inhoudelijke regels
gelding, interpretatie & verhouding
Bv: wanneer heb je ongeldig huurcontract, wanneer is er sprake van een verkrachting,
wie en hoe los je iets op
Enkele verbanden
Recht en godsdienst
- secularisatie
= scheiding Kerk en staat
- Kerk kan op de rem staan, maar heeft geen inspraak
MAAR oefent druk uit op CD&V
Bv: abortus, euthanasie
ligt gevoelig voor de kerk -> probeert zoveel mogelijk druk uit te oefenen
Recht en moraal
- positivisme
= alles genoteerd in de wet
- natuurrecht
= zelf nadenken, meer dan alleen de wet
Bv: Boudewijn wou abortus niet positiveren (in de wet zetten) -> hij dacht natuurrechts
Recht en sociale zeden
gedragsregels, regels rond beleefdheid, omgangsregels
Doel van het recht: het ordenen van een samenleving van mensen
,Taken rechtsregels:
- morele stempel geven aan de samenleving
- orde geven aan de samenleving
- rechtvaardigheid
Doel recht:
- recht en rechtzekerheid
oorzaak gevolg
om volg te tonen dat als je iets fout doet, er sancties voor zijn
- recht en rechtvaardigheid
probeert men na te streven
recht rechtvaardigheid
bedoeling van recht: rechtvaardigheid te creëren
Bv: huurder is ontslagen -> kan geen huur betalen -> verhuurder moet 3 maanden
wachten om iets te ondernemen
voor huurder: rechtvaardig
MAAR voor verhuurder: niet -> wordt 3 maanden niet betaald
Het recht als middel
Op niveau van de rechtsregel
waar welke regel van toepassing is
rechtsregel
= gedragsregels of normen
Op niveau van de rechtspraak
rechters die recht gaan spreken, welke rechter waarover recht kan spreken
rechtspraak
= subjectieviteit van een rechter
Op niveau van de rechtshandhaving
handhaving van rechtsregels
afdwingbaarheid
Bv: verkeerd geparkeerd
1) boete
2) boete verhoogd
3) politierechtbank
Definitie
, Geen eenvormige definitie
wel belangrijke elementen
poging tot definitie (zal nooit voltooid zijn)
“Het recht is een verzameling van rechtsregels (= u zit dus al in een rechtstaat) in
materiële zin (= zo ruim mogelijk, kan niet alleen uit wetboek komen ook uit
grondwet of koninklijkbesluit) en wordt gecreëerd door mensen met als doel om
hun samenleving te ordenen. Het toepassen en afdwingen van deze rechtsregels
moet bijdragen tot een vreedzame en rechtvaardige samenleving”.
2. Indeling van het recht
Objectief vs. subjectief recht
Objectief recht
= verzameling van rechtsregels zonder verdere inhoud
instellingen
hoe werkt het parlement, wat is de minimum leeftijd voor een parlementslid, hoeveel
ministers zijn er
Subjectief recht
= rechten verbonden aan het individu
welke rechten hebt u
inhoudelijk
je kan deze afdwingen
Bv: iemand belt je te vaak -> klacht indienen
Materieel vs. formeel recht
Materieel recht
= inhoudelijk recht, echte rechtsregels
subjectief recht
Bv: als verhuurder heb je recht op huurwaarborg
Formeel recht
= procedureregels
Bv: hoeveel exemplaren je moet indienen
Het recht wordt onderverdeeld in domeinen
Volgens de activiteit die de regels ordent
uit welk domein komt een regel?
daarin opdelen: fiscaal recht, strafrecht, goederenrecht, burgerlijk recht…
Volgens de techniek waarmee de regels worden geordend