Inleiding bestuurskunde eerste bachelor BPM
Bestuurskunde H1: Introductie tot de bestuurskunde: Sferen in de
samenleving
1. Inleiding
Woord bestuurskunde
sturen
= vormgeving van de samenleving + rol die de overheid daarin speelt
2. Vier sferen vanuit het individu bekeken
Elke individu verhoudt zich tot de 4 sferen
ze vormen de bouwstenen in en van elke samenleving
Geheel van de sferen + onderlinge relaties
bepaalt hoe een samenleving in elkaar zit
Samenlevingen verschillen van elkaar ( politiek georganiseerd verband)
2.1. De sfeer van de gemeenschapen
- De relatie tussen individu en de sfeer van de gemeenschappen
= private sfeer
relaties aangaan, sociale netwerken, gezin stichten, deel familie
rechten, vrijheden
geen dwang
soms wel dwingend: onderdrukt, slachtoffer geweld
sociale druk, maatschappelijke verwachtingen beïnvloeden keuzes
2.2. De sfeer van de staat
- Geheel van overheden en instellingen die optreden voor het algemeen
belang
- Voortdurend politiek debat over de rol van de staat
- Staat
wetgevende macht
1
,Inleiding bestuurskunde eerste bachelor BPM
uitvoerende macht
rechterlijke macht
- Dwang
- Burgers hebben een ‘voice’ ten opzichte van de staat ( verkiezingen, protest)
2.3. De sfeer van de markt
- Spel vraag en aanbod
- Bedrijven en profit-organisaties
overleven als ze investeren en winst maken
- Ruil ( consumenten geld, bedrijven bieden producten/diensten aan)
2.4. De sfeer van de ‘civil society’
- Maatschappelijk middenveld
organisaties opgericht door burgers waarin zij zich verenigen (vrijwillig)
- Vertrouwen van burgers
- Verenigingen
kleine culturele verenigingen
vakbonden
mutualiteiten
- Oefent druk uit op:
Private sfeer
versterkt mensen individueel ( vrouwenrechten)
Markt
gezonde producten
kinderarbeid
Staat
proberen eisen een stem te geven
kansarmoede, gezond milieu
2.5. De staat en de ander sferen
- Private sfeer:
bepalen rechten en vrijheden (verruimt, beperkt) van mensen
maken regels (vrouwenrechten, erfenissenrecht, …)
impact dagelijkse leven (pensioen, kinderopvang, zorgverzekering,…)
keuzes worden sterk gestuurd
democratische landen: perken we de macht van de staat bewust in
- Markt:
= staat zorgt voor belangrijke omgevingsfactoren die kansen scheppen voor
bedrijven ( onderwijs, infrastructuur, mobiliteit,…)
regels voor bedrijven ( milieuvervuiling)
heft belastingen op bedrijven
werkt samen met bedrijven ( infrastructuurproject)
diensten uitbesteden aan private firma’s
( Sodexo: leveren maaltijden gevangenissen in opdracht overheid)
grenszone tussen markt en staat sfeer
2
,Inleiding bestuurskunde eerste bachelor BPM
- Civil society, middenveld
financieel ondersteunt (subsidies)
regels: maakt het moeilijker/ mogelijk om zich te laten verenigen
samenwerken voor maatschappelijke opdrachten ( onderwijs,
gezondheidzorg, welzijnszorg, organisatie sociale zekerheid,…)
VB: katholiek onderwijs: wordt door staat betaald + blijft privaat initiatief
2.6. De markt en de andere sferen
- Private sfeer
manier waarop de werkorganisaties is geregeld bepaalt voor groot deel
het patroon van ons dagelijkse leven + stuurt onze keuzes
- Staat
onder druk zetten voor hun belangen ( mobiliteit, duurzaamheid)
sterk verband tussen vertegenwoordigers van de staat + marktpartijen
- Middenveld
voor bepaalde producten en diensten komen middenveldorganisaties in
concurrentie te staan
evolueren naar meer commerciële organisatie ( private woonzorgcentra)
2.7. Tijd en ruimte: de context maakt en verklaart verschil
- In elke politieke ruimte
verschillen de verhoudingen tussen de sferen
- Binnen elke ruimte is er ook een dynamiek van tijd
VB: staat kleiner, middenveld meer verantwoordelijkheid
2.8. Basistermen
- Publieke en private sfeer
Publieke sfeer staat
Private sfeer markt, middenveld
- Formele en informele organisatievormen
Formeel organisaties hebben een juridisch statuut, waardoor ze
rechten en plichten hebben ( publieke sfeer)
VB: gemeentebestuur
VB: organisaties in middenveld (vzw)
Informeel private sfeer ( gezin, familie,…)
rechten en plichten meer geen formeel organisatieverband
- Profit-organisaties en non-profitorganisaties
Profit bedrijven: winst, aandelen
Non publieke sfeer, middenveld dragen bij tot algemeen belang
3. Governance: arrangementen voor besturing
- Besturing van samenleving komt tot stand
3
, Inleiding bestuurskunde eerste bachelor BPM
= arrangementen van Governance
stelsels gevormd door combinaties van de sferen
dynamisch
constant debat
Bestuurskunde: H2: De bestuurskunde als discipline
1. Inleiding
- Bestuurskunde
maatschappijwetenschap: relatie tussen de mensen onderling bestudeert
2. Definities van bestuurskunde/ bestuurswetenschap
Bestuurskunde bestudeert:
Het openbaar bestuur als geheel van organisaties en activiteiten die
gericht zijn op de besturing van de maatschappij
Binnen de maatschappelijke, politieke, juridische omgeving
Oog op kennisintegratie: integratie van kennis uit
wetenschapsdomeinen of bestuurswetenschappen
(recht, geschiedenis, economie, sociologie, psychologie, politicologie)
Gericht op verbetering van kwaliteit van het openbaar bestuur
Evolutie in definitie
ruimer
van intern naar extern
= wisselwerking met omgeving wordt meer benadrukt
van focus op administratie, ambtenaren, politici
tot brede visie op sturing van samenleving
van alleen maar ambtenaren
tot brede samenspel van krachten dat vorm geeft aan sturing
governance arrangementen
3. Case: de asielcrisis
4. Het studieobject van de bestuurskunde
Studieobject
het openbaar bestuur (publieke sector) ( zie definitie)
Organisaties
instellingen en diensten
verbonden met uitvoerende macht: ministeries, agentschappen
+ semi-overheidsinstanties + particuliere organisaties die publieke taken
opnemen (+ middenveldorganisaties )
( semioverheid = overheid op afstand)
4